احتمال روز افزون بروز جنگ بر سر برنامه هسته ای ایران

احتمال روز افزون بروز جنگ بر سر برنامه هسته ای ایران

این گردهمایی در حالی برگزاری می‌شود که مهلت دو ماهه شورای امنیت سازمان ملل برای تعلیق فعالیت ‌های هسته‌ای ایران رو به اتمام است، اما نشانه ای از آمادگی دولت ایران برای پذیرش درخواست شورای امنیت دیده نمی ‌شود.

اعضای دایم شورای امنیت به اضافه آلمان که به گروه ۱+۵ معروف شده ‌اند، تلاش می‌ کنند تا پیش از سر رسیدن ضرب ‌الاجل مندرج در قطعنامه ۱۷۴۷ از راه های دیپلماسی، ایران را به پذیرش تعلیق غنی سازی اورانیوم متقاعد کنند، ضمن آنکه به نظر می ‌رسد برای صدور قطعنامه تازه ‌ای علیه ایران نیز آماده می ‌شوند.

دیدار اخیر خاویر سولانا، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در آنکارا، در واقع نشانه علاقه اعضای ۱+۵ برای حل مسالمت‌آمیز بحران هسته ای ایران محسوب می ‌شود، دیداری که البته به رغم جنجال ‌های رسانه‌ای بر سر آن، روزنه‌ای در بن‌بست پرونده هسته ‌ای ایران ایجاد نکرد.

آقای سولانا قرار است پیش از بررسی مجدد پرونده هسته ‌ای ایران در شورای امنیت به این امید که راه حلی برای آغاز مذاکرات رسمی ایران و اعضای ۱+۵ یافت شود با آقای لاریجانی دیدار کند.

به نظر می‌رسد که اصرار طرف‌ های بین‌ المللی برای ادامه مذاکرات خاویر سولانا با علی لاریجانی به رغم ناامیدی از نتیجه آن، خود علامتی از ورود پرونده هسته‌ای ایران به مرحله‌ای فوق‌العاده خطیر باشد.

در ماه های اخیر، ایران با نصب و راه‌اندازی صدها دستگاه سانتریفیوژ جدید در تاسیسات هسته‌ای نطنز، از ورود خود به مرحله صنعتی غنی سازی اورانیوم خبر داده است.

هر چند که برخی کشورها و بخصوص کارشناسان بین المللی، ادعای ایران را اغراق‌آمیز تلقی کردند، اما به نظر می‌رسد که این مساله زنگ ‌ها را برای برخی از محافل آمریکایی و اسراییلی به صدا در آورده است.

از نظر اسراییل و همینطور برخی محافل در آمریکا، نقطه خطر در برنامه اتمی ایران، آزمایش بمب اتمی نیست، بلکه از دیدگاه آنان، هنگامی که ایران قادر به غنی سازی اورانیوم بدون نیاز به کمک خارجی باشد، "نقطه غیر قابل بازگشت" و در نتیجه نقطه خطر محسوب می‌شود.

به رغم سکوت نسبی و در عین حال مرموز اسراییلی‌ ها در برابر پیشرفت برنامه‌ های هسته‌ای ایران، از اظهار نظرهای جسته و گریخته آنان می ‌توان حدس زد که آنها از نزدیک شدن ایران به آنچه "نقطه غیر قابل بازگشت" می‌دانند، به شدت نگرانند و تحرکات پنهانی را برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران انجام می ‌دهند.

اظهارات اخیر اهود اولمرت، نخست وزیر اسرائیل در گفتگو با نشریه آلمانی فوکوس، مبنی بر اینکه با پرتاب هزار موشک کروز می ‌توان برنامه هسته ‌ای ایران را برای سال ‌ها مختل کرد، ظاهرا از زمینه سازی حمله احتمالی به تاسیسات هسته‌ای ایران توسط متحدان اسرائیل پرده بر می ‌دارد.

هر چند که آقای اولمرت سخنان نقل شده از خود را در نشریه آلمانی تکذیب کرد، اما نوع تکذیب مطلب، نشان داد که نخست وزیر اسرائیل این سخنان را برای انتشار عمومی بر زبان نرانده و در شرایط حاضر ترجیح می ‌دهد تا کشورش را از دخالت علنی در پرونده هسته‌ای ایران دور نگه دارد.

گذشته از موضع خاص اسرائیلی ‌ها، تاکید دو روز پیش کاندولیزا رایس، وزیر خارجه آمریکا بر وجود گزینه نظامی در دستور کار رئیس جمهور آمریکا به عنوان آخرین گزینه در برابر برنامه هسته ‌ای ایران، نشاندهنده آن است که آمریکا نیز به رغم دریافت خوش بینانه مقام‌های ایرانی از موضع‌ گیری‌های اخیر کاخ سفید، تغییری در موضع سنتی خود در برابر برنامه هسته‌ای ایران پدید نیاورده است.

در این میان کشورهای اروپایی و نیز چین و روسیه که بیش از آمریکا علاقمند به حل مسالمت ‌آمیز بحران هسته‌ای ایران هستند، می ‌کوشند تا در فرصت باقی مانده، ایران را به پذیرش فرمولی که از یک سو، خواست قطعنامه‌ های شورای امنیت را تامین کند و از دیگر سو، به حیثیت ایران نیز آسیب جدی نزند، ترغیب کنند.

آنچه به عنوان پیشنهاد سوئیس برای حل بحران هسته‌ای ایران مطرح شده و ناظر به توقف همزمان فعالیت‌های غنی سازی ایران و تحریم‌ های شورای امنیت علیه این کشور برای شروع مذاکرات است، نمونه‌ای از کوشش جامعه بین‌المللی برای اجرای همزمان قطعنامه ‌های شورای امنیت و حفظ حیثیت ایران است، اما به نظر می ‌رسد که آقای سولانا در مذاکرات خود با آقای لاریجانی سعی دارد تا پیشنهادی در بردارنده هر دو وجه فوق از سوی ایران دریافت کند.

به نظر نمی ‌رسد که دولت ایران، آمادگی ارائه چنین پیشنهادی را داشته باشد. دولت ایران در حال حاضر خود را در موضع قدرت می ‌بیند و بر همین اساس، پیشنهاد اروپایی ‌ها برای مذاکره را نشانه ضعف طرف ‌های بین‌المللی می‌داند، ضعفی که به زعم مسئولان ایرانی، راهی جز تسلیم شدن قدرت های بزرگ در برابر برنامه هسته آی ایران، پیش پای آنان نمی ‌گذارد.

این نوع درک ایران از توان خود و ضعف طرف مقابل، سبب شده است که برخی طرف ‌های غربی دولت ایران را مشتاق بروز جنگ تصور کنند، تصوری که برخی از محافل سیاسی داخلی در ایران نیز آن را تایید می ‌کنند.

البته به سختی می‌توان پذیرفت که دولت ایران علاقمند به بروز جنگ باشد چرا که هیج نوع فایده ‌ای برای نیروهای حاکم بر ایران در صورت بروز جنگ قابل تصور نیست.

با این همه، روند پرونده هسته ‌ای ایران به سمتی است که هر روز احتمال بروز جنگ را بیشتر می ‌کند، هر چند که وقوع چنین جنگی قطعی و اجتناب ‌ناپذیر نیست.