گداهای شیرازی روزنامه می خوانند،دلار می خواهند

یکی از شب‌های گرم شیراز است. برای هواخوری به دروازه قرآن پناه برده‌ایم، همانجا که خواجوی کرمانی، مقدم مسافران ورودی به شیراز را گرامی می‌دارد. آب‌نما و چمن‌های اطراف همراه با نورپردازی زیبای منطقه، حالی دوباره به تو می‌دهد. پله‌های اول که نه، پله‌های دوم را که پا می‌گذاری ناگهان تمام تصورات ذهنی‌ات به هم می‌خورد. قیافه ‌زنی کولی با بچه‌ای بر پشت کافی است تا همه آنچه که از شب‌های زیبای شیراز می‌شناختیم، خراب شود.

سعی می‌کنی این صحنه را چشم‌پوشی کنی، به شوق زیارت خواجو و دیدن شیراز از آن بالا به راه خود ادامه می‌دهی اما این بار دیدن دخترکی که با گیسوان بافته به تو التماس می‌کند سکه‌ای به او بدهی، تو را از ادامه راه منصرف می‌کند...

 این البته همه بحث تکدی‌گری در شهری که می‌خواهد نگین گردشگری کشور باشد، نیست. ابراهیم عزیزی، فرماندار شهر شیراز از ابتدا در کار گروه اجتماعی استانداری فارس گفت: اگر دستگاه‌های اجرایی استان با من همکاری کنند، 15 روزه تمام گداهای شیراز را جمع‌آوری می‌کنم!

 عزیزی البته این سخنان را هنگامی مطرح می‌کند که در همان جلسه مهندس محمد حدایق پیش از او عنوان کرده بود: تکدی‌گری یک معضل اجتماعی جدی و منشاء بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی در فارس است. حدایق سپس نتیجه‌گیری می‌کند 50 درصد از نارسایی‌های اجتماعی فارس در کلانشهر شیراز رخ می‌دهد که باید برای آن چاره‌اندیشی کرد.

حدایق سپس تأکید می‌کند: دستگاه‌‌های اجرایی باید از حداکثر امکانات و نیروهای در اختیار خود استفاده کنند تا معضلات و مشکلات مربوط به جمع‌آوری متکدیان حل و فصل شود.

او البته از این مسأله هم فراتر می‌رود و می‌گوید: اگر هیچ‎کس به فرماندار کمک نکند، من خود به تنهایی او را کمک خواهم کرد!

معاون استاندار البته در پایان خطاب به فرماندار می‌گوید که 15 روز مهلت دارد تا طرح جامع ساماندهی افراد آسیب‌دیده که شامل متکدیان، معتادان و افراد خیابانی می‌شود را آماده و تدوین کند تا به تصویب نهایی شورای برنامه‌ریزی استان برسد.

 شاید همین تأکید و حمایت معاون استاندار، مهمترین دلیلی بود تا فرماندار شیراز با قاطعیت اعلام کند می‌تواند 15 روزه مشکل تکدی‌گری را در این شهر حل کند.

 این ادعا در میان مسئولان شهری البته سابقه دارد، آنجا که معاون فعلی عمرانی استاندار فارس در مقام شهردار شیراز گفته بود: ظرف 6 ماه آینده کلیه زنان کارتن خواب در شیراز جمع‌آوری می‌شوند.

 مهندس رجا قبلاً و در جمع مجمع سالانه انجمن حمایت از زندانیان فارس گفته بود: در حال حاضر مراحل اولیه ساخت اردوگاه آسیب‌دیدگان اجتماعی در شهرک میانرود آغاز شده که احتمالاً ساخت آن حدود 2 سال به طول می‌انجامد و پس از ساخت آن، کلیه کسانی که به عنوان آسیب‌دیدگان اجتماعی شناخته می‌شوند، در این محل نگهداری می‌شوند.

البته رجا حتی در مقام معاون عمرانی استاندار هم تاکنون به آرزوی خود نرسیده و وضعیت دهکده سلامی در شرق شیراز همچنان در هاله‌ای از ابهام به سر می‌برد، گرچه ابراهیم عزیزی در اولین نشست مطبوعاتی خود در مقام فرماندار عنوان کرد: این دهکده با همکاری نهادهای مختلف به زودی فعال‌سازی و راه‌اندازی می‌شود تا معتادان، متکدیان و آسیب‌دیدگان اجتماعب شیراز در آن نگهداری شوند.

 اما او هم تلویحاً به این نکته اشاره می‌کند و می‌گوید: هم اکنون جایی برای نگهداری از متکدیان و معتادان نداریم.

فرماندار شیراز گفت: برخی از کلانشرهای همسایه شیراز، (شما بخوانید اصفهان) معتادان و متکدیان خود را با اتوبوس به شیراز انتقال می‌دهند!

 ابراهیم عزیزی سپس به آمار تکان‌دهنده دیگری اشاره می‌کند و می‌گوید: 4 هزار نفر افغان غیر مجاز در منطقه وزیرآباد شیراز در کنار بیش از 1100 معتاد تابلو و تعداد قابل ملاحظه‌ای از اتباع پاکستانی! چهره زشتی از شهر شیراز درست کرده‌اند.

زشتی چهره شهری که عنوان "پایتخت فرهنگی" را برای آن انتخاب کرده‌ایم، البته که خوب نیست به ویژه اینکه بخش اعظمی از این متکدیان در اطراف میدان شهرداری و چهارراه زند یعنی دقیقاً مرکز شهر و بیخ گوش شهرداری و نیز حدفاصل فلکه ستاد (میدان امام حسین) تا میدان نمازی قرار دارند که باز هم مرکز شهر و محل استقرار نهادهایی چون دانشگاه علوم پزشکی، جهاد دانشگاهی، استانداری و چند نهاد مهم دیگر از جمله دفتر امام جمعه است!

 گدایان شیراز البته در همه جای شهر حضور دارند و به شکل‌های متفاوتی به گدایی مشغول هستند؛ عده‌ای از آنها به شکل سنتی دست خود را دراز می‌کنند و در سکوت و تلاقی چشم‌ها از شما سکه و پول می‌خواهند، عده‌ای در گوشه‌ای نشسته همراه با یک شرح حال چشم انتظار کمک شما هستند، برخی با ساز،حس عاطفی شما را بر می‌انگیزند (به ویژه اینکه اگر ته صدایی هم داشته باشند، چند شعر شیرازی هم برای شما زمزمه می‌کنند)، تعدادی از آنها از کودکان سوء استفاده می‌کنند، برخی دیگر پا و یا دست متورم، زخمی و یا قطع شده را بهانه گدایی می‌کنند و مدرن‌های آنها نیز پولی می‌خواهند تا به شهرستان یا بیمارستان بروند، با این توضیح که به شما قول می‌دهند آن پول را برگشت خواهند داد!

 یکی از این متکدیان را هنگام خروج از دانشگاه شیراز و درست جلوی درب ورودی دانشگاه می‌بینم، از وجود او در این مکان یکه می‌خورم به همین دلیل بدون مقدمه از وی سؤال می‌کنم چرا دانشگاه؟ منظورم را ابتدا متوجه نمی‌شود اما بعد که می‌فهمد من خبرنگارم، می‌گوید: دانشجویان حس عاطفی بهتری نسبت به دیگران دارند شاید به این دلیل که اغلب شهرستانی هستند و شاید هم به دلیل تحصیلاتشان باشد اما هر چه که هست آنها خوب سکه می‌دهند پس فکر می‌کنم دانشگاه محیط مناسبی برای این کار (گدایی) است!

سراشیبی دانشگاه را پایین می‌آیم و راه خود را به سمت بیمارستان نمازی ادامه می‌دهم، تعدادی گدا به بهانه معالجه و نداشتن پول، آنجا به کاسبی مشغولند و چقدر که درآمد خوبی دارند! یکی از آنها طلب فقط 500 تومان می‌کند تا باقی مانده هزینه درمانش جور شود! به او این مبلغ را می‌دهم و در گوشه‌ای کمین می‌کنم همانگونه که پیش‌بینی می‌کردم او مجدداً فقط طلب500 تومان می‌کند تا هزینه درمانش جور شود!

 برمی‌گردم و به او می‌گویم پول را رد کن بیاید! پاسخ می‌دهد کدام پول؟ می‌گویم همان 500 تومانی که برای باقی‌مانده هزینه درمان دادم! می‌گوید آقا شما کمک نکردیدکه آن را برگشت دهم! به این کلاهبردار گفتم شما گفتی فقط 500 تومان می‌خواهی تا هزینه‌ات جور شود من هم این مبلغ را دادم پس چرا دیگر طلب پول می‌کنی؟

گدا اما با کمال پررویی 1000 تومان به من داد و گفت: 500 تومان هم سود پولت! پانصدی اضافه را به صورتش کوبیدم که ناگهان با فریاد از مأموران انتظامی کمک خواست، به هر مصیبتی بود از شر این گدای شیک‌پوش و باقیافه معصوم خلاص شدم. روبه روی بیمارستان سعدی و جنب دانشکده علوم پزشکی و جهاد دانشگاهی وضع بسیار وخیم‌تر از آن بود که تصورش را می‌کردم.

 این منطقه مرکز شهر شیراز، جنب استانداری و البته روبه روی کمیته امداد امام خمینی است! از میدان امام حسین تا میدان دانشجو پر از دانشکده، دانشگاه، دانشجو و البته گداست!

 از میدان امام حسین تا ارگ کریم خانی نیز مرکز خرید شیراز و مکانی تفریحی برای گردشگران داخلی و خارجی است، اما "گدایان شیراز" همه این مسیر را قرق کرده‌اند به نحوی که گردشگران در نگاه اول به خوبی متوجه تعداد زیاد آنها می‌شوند.

 از یکی از آنها می‌پرسم اهل کجایی می‌گوید "فابریک شیراز"! نه از اصفهان آمده‌ام و نه گدای پاکستانی هستم! اشاره طعنه‌آمیز او به اخبار منتشره در مطبوعات محلی استان است که به نقل از مسئولان گفته بودند یکی از شهرهای همسایه به شیراز گدا صادر می‌کند و ...

 به او گفتم حالا چرا گدایی؟ پاسخ داد: اول اینکه شهر خودم است و کسی نمی‌تواند انگ غیر بومی بودن به من بزند! بعد اینکه فارغ‌التحصیل .... هستم اما بازار.... مربوط به بچه پولدارهاست. مدتی گدایی فرصت خوبی برای پس‌انداز و ایجاد یک فرصت شغلی در زمینه .... است. راستی آقای خبرنگار چرا نمی‌نویسی تکدی‌‌گری هم یک فرصت شغلی است؟! پاسخی ندارم به او بدهم. سری به علامت تأسف تکان می‌دهم و از او خداحافظی می‌کنم. با صدایی بلند می‌گوید: حالا تیتر خوبی برای روزنامه‌تان بودم یا نه؟! در دل گفتم اگر مسئولان شهری و استانی این گزارش را بخوانند (که نمی‌خوانند) البته تیتری خوب و تلخ خواهی شد! به میدان شهرداری می‌رسم، جایی در چند قدمی ارگ کریم‌خانی. آنجا هر گدا برای خود پاتوقی دارد و البته پاتوق او سرقفلی!

شهرداری اما یکی از نهادهایی است که در جمع‌آوری متکدیان بیشترین نقش را دارد اما دکتر قادری، شهردار شیراز به ما می‌گوید: متکدیان و آسیب‌دیدگان اجتماعی مصوبه شورای عالی اداری دارد و وظایف دستگاه‌ها در این خصوص کاملاً مشخص و روشن شده است.

به او می‌گویم شهرداری چه اقدام عملی در خصوص جمع‌آوری متکدیان انجام داده است که پاسخ می‌دهد: در قالب مصوبه کاملاً آمادگی داریم تمام وظایفی که بر عهده شهرداری است را بپذیریم اما دلیلی ندارد در شرایطی که با محدودیت‌های مالی مواجه هستیم، مسئولیت دستگاه‌های دیگر را به عهده بگیریم! شهردار شیراز بی‌هیچ توضیح اضافه ما را تنها می‌گذارد و می‌رود.

 حالا به ارگ کریم‌خانی رسیده‌ام تا در سایه این زندان قدیمی کمی خستگی درکنم، ناگهان دیدن منظره‌ای تمام خستگی تهیه گزارش را بر تنم می‌گذارد، زنی با التماس از یک توریست خارجی تقاضای دلار دارد! اینجا شیراز است، پایتخت فرهنگی ایران زمین.....