'یکمیلیون امضا برای تغییرقوانین تبعیض آمیزدرایران'

مبتکران و سازماندهان این تلاش دسته جمعی می گویند قصد دارند با جمع آوری یک میلیون امضاء در تهران و دیگر شهرستان ها قانونگذاران را وادار کنند طبق تعهدات بین المللی که دولت ایران پذیرفته، این قوانین را بازنگری و اصلاح کنند.

بیانیه "یک میلیون امضاء" می گوید: "... طبق قانون یک دختر 9 ساله مسئولیت کیفری دارد و اگر مرتکب جرمی شود که مجازات آن اعدام است دادگاه می تواند او را به اعدام محکوم کند... اگر حادثه ای جلوی چشم زن و مردی اتفاق بیافتد طبق قانون شهادت زن به تنهایی پذیرفته نمی شود اما شهادت مرد پذیرفته می شود ... طبق قانون مردان می توانند چند همسر داشته باشند و هر موقع بخواهند زنشان را طلاق بدهند."

در وبسایت "یک میلیون امضاء" آمده که ابتکار این حرکت نتیجه تجمع گروهی از زنان معترض به قوانین تبعیض آمیز در خردادماه سال جاری در میدان هفت تیر تهران بوده و از 5 شهریور آغاز شده است. در آن روز تجمع کنندگان، که از جمله خواهان منع تعدد زوجات و برابری حقوق زن در طلاق و سرپرستی فرزندان شده بودند، با برخورد پلیس روبرو شدند و تجمع آنها به خشونت کشیده شد.

جمع آوری امضاء و حرکت های گروهی (کمپین) به منظور تغییرات سیاسی و اجتماعی چند سالی است که در ایران و همچنین در میان ایرانیان خارج از کشور باب شده که همواره شبکه ای از مسائل سیاسی و اجتماعی تعیین کننده ضریب موفقیت آنها بوده است.

کمپین "یک میلیون امضاء" از طرفداران حقوق زنان می خواهد تا با برقرار کردن ارتباط "چهره به چهره" امضای یک میلیون نفر از مردم را جمع آوری کنند.

مریم حسین خواه، عضو کمیته رسانه کمپین "یک میلیون امضاء" و عضو مرکز فرهنگی زنان، در گفتگویی با بخش فارسی بی بی سی به سوالات در این مورد پاسخ داده است:

- چرا برای تغییر قوانین، جمع آوری یک میلیون امضاء را انتخاب کردید؟

در پیگیری قطعنامه 22 خرداد برای برابری حقوق زن و مرد، تصمیم گرفتیم در کنار روش های مرسوم مانند برگزاری سمینارها، وبسایت ها، ... از روشی دیگر استفاده کنیم و روشی چهره به چهره داشته باشیم و به بهانه جمع آوری امضاء به میان مردم برویم و بحث تبعیض را در میان اقشار مختلف جامعه مطرح کنیم.

جمع آوری امضاء یک کار نمادین و بهانه ای بوده برای مطرح کردن مباحث حقوقی با مردم و زنانی که ما کمتر به آنها دسترسی داشته ایم و حساسیت آنها هم نسبت به تبعیض های جنسیتی کم بوده است.

در ایران جنبش های مرتبط با حقوق اجتماعی همیشه در لایه روشنفکری باقی مانده که نهایتا به دانشجویان تسری پیدا می کرده. مردم معمولی مخاطب سمینارها و وبسایت های ما نیستند و حتی مخاطب روزنامه ها و کتاب ها قشر خاصی هستند. این بار هدف ما بردن این گونه مباحث به میان همه زنان در شهرها و شهرستان ها بوده (زنان در صف اتوبوس، آریشگاه ها، کارگاه های تولیدی، مجالس روضه ...)

- تجمعات زنان در ایران برای حقوق برابر تقریبا همیشه به نوعی با محدودیت روبرو بوده، جمع آوری "چهره به چهره" امضاء در سطح گسترده چطور؟

کاری که ما می کنیم اصلا غیرقانونی نیست. حق هر شهروندی است که از دولت و حکومتش بخواهد قوانینی که فکر می کند نیاز به اصلاح دارد، اصلاح کند. این حق در هر جامعه ای و همین طور جامعه ایران از حقوق اولیه هر شهروند محسوب می شود و به رسمیت شناخته شده است.

ما برخوردی به آن معنا نداشته ایم؛ در دو مورد اعضای کمپین حین جمع آوری امضاء دستگیر شدند که بعد از توضیح آزاد شدند. آنهایی که دستگیرشان کرده بودند متوجه شدند دلیل و سندی برای نگه داشتن آنها ندارند.

- در بیانیه به تعدادی از قوانین اشاره شده. آیا جمع آوری امضاء به منظور تغییر همین قوانین است؟

ما خواستار برابری در کلیه قوانین هستیم. در ابتدای راه اندازی این کمپین (که توسط پنجاه شصت نفر آغاز شد) برخی اصلاح قوانین خانواده و برخی قوانین کیفری را پیشنهاد دادند. اما ما متوجه شدیم که گروهی از زنان تحصیلکرده از طبقه متوسط شهری نباید اولویت یک میلیون امضاء کننده را تعیین کنند بلکه خود مردم باید بگویند به نظر آنها اصلاح کدام قانون مهم تر است.

در فرمی که برای امضاء به مردم می دهیم از آنها این سوال را کرده ایم و امیدواریم که با بیشتر شدن تعداد امضاها و حتی پیش از رسیدن به رقم یک میلیون بتوانیم اعلام کنیم که اصلاح کدام قوانین اولویت دارد. به هر حال با شرایط ایران فکر نمی کنم که همه قوانین را بتوانیم اصلاح کنیم و باید گام به گام جلو برویم.

- این حرکت جمعی برای جمع آوری امضاء مهلت زمانی دو سال دارد. این مدت بر چه اساس و به چه دلیلی تعیین شده؟

در کمپین ها معمول بوده که از بالا و لابی با نمایندگان و حکومت و فشار بین المللی شروع می کنند که شاید در وقت کمتری به هدف برسد. ما خواسته ایم از پایین شروع کنیم و جمع آوری امضاء و تغییر ذهنیت تک تک امضاکنندگان کار آسانی نیست و وقت زیادی می خواهد.

تبعیض و نابرابری فقط در قوانین نیست بلکه درعرف جامعه هم هست. مثلا در بین مردم ایران - چه مرد و چه زن - برخی باور دارند که زن نباید حق طلاق، سرپرستی فرزند، شهادت و قضاوت را داشته باشد.

تجربه نشان داده حتی وقتی قانون تغییر می کند اگر باور مردم عوض نشده باشد در عمل تفاوتی ایجاد نمی شود و مردم قانون را دور می زنند. هدف ما تغییر دیدگاه مردم هم هست. برای این کار کارگاههای آموزشی دایر کرده ایم. این فرایند سختی است که شاید بیشتر از دو سال هم طول بکشد.

- چه تعداد امضاء تا کنون جمع شده؟

ما کمیته ای به نام مستندسازی داریم که آمار را ثبت می کند و من در حال حاضر آمار دقیق را نمی دانم. در ضمن همه امضاها به دست ما نرسیده. می دانم که 2 هزار، سه هزار امضاء از هر شهر جمع شده که اعضاء باید به دست ما برسانند.

اگر شمار امضاهای جمع شده به رقمی چشمگیر - نزدیک به یک میلیون - رسید چگونه و به چه ترتیب می تواند باعث اصلاح قوانین بشود؟

شیوه فاز اول جمع آوری امضاء بوده و شیوه اجرای فاز دوم را باید اعضای کمپین به طور جمعی تصمیم بگیرند که چگونه خواهد بود اما در نهایت قوانین جایگزین با کمک وکلا تعیین خواهد شد و کمپین در ادامه کار خود برای تصویب آنها تلاش خواهد کرد.

- حدود پنج ماه از آغاز این حرکت می گذرد و حدود یک سال و نیم دیگر از آن باقی است، با توجه به مسائلی که مطرح شد چرا فکر می کنید این کمپین موفق خواهد بود؟

به نظر من اگر کمپین حتی امروز هم متوقف بشود تجربه ای مثبت در جنبش زنان ایران بوده. این که به میان مردم رفتیم حرکتی مثبت بوده. البته کمپین متوقف نخواهد شد. در ارتباط با تغییر قوانین تبعیض آمیز هم من خیلی امیدوار هستم وقتی یک میلیون نفر خواستار اصلاح آنها بشوند این تغییر صورت بگیرد.

قوانین نابرابر زندگی را برای همه سخت کرده است. این تفکر حتی در لایه های حکومت هم دیده می شود. به عنوان مثال قوه قضائیه دفترچه ای چاپ کرده و شروطی برای اضافه شدن به عقدنامه پیشنهاد کرده است.

حتی اگر کمپین نتواند قوانین را عوض کند همین که بتوانیم آگاهی در مورد تبعیض در قوانین را به میان مردم ببریم خود یک موفقیت است.