کشف 'ریشه اوگاندایی' ویروس اچ آی وی در مشهد

دو گروه از پژوهشگران ایرانی و ایتالیایی که نتایج تحقیق جدید خود را در شماره‌ دسامبر ۲۰۰۶ نشریه‌ سرطان و عوامل عفونی منتشر کرده‌ اند با آزمایش خون گروهی از بیماران مبتلا به ایدز در بخش عفونی بیمارستان عمومی امام رضا در مشهد نشان داده‌ اند که همگی آن‌ها به همان سویه (نوع)‌ ویروسی مبتلا هستند که عمدتا در کشور اوگاندا وجود دارد.

محققان می‌گویند تحقیق جدید ثابت می‌کند که دست کم دو سویه‌ ویروسی در ایجاد بیماری در ایران نقش دارند که یکی از آن‌ها سویه ‌ای ست که در شهر مشهد شناسایی شده است.

از آنجایی که شهر مشهد یکی از مهمترین مراکز زیارتی ایران به شمار می‌رود و سالانه پذیرای هزاران زائر داخلی و خارجی است از نقطه نظر پزشکی نیز می‌تواند مکانی حائز اهمیت باشد.

اهمیت پزشکی این شهر در ردیابی انتقال بیماری‌های عفونی میان زایرانی است که گاه از کشورهای دارای همه‌گیری‌های ویروسی به این شهر مسافرت می‌کنند و این موضوعی‌ است که اکنون با ردیابی تحلیلی ویروس اچ آی وی در این شهر و انطباق آن با سویه‌ موجود در اوگاندا نشان داده شده است.

افراد آلوده به ویروس اچ آی وی که در این آزمایش مورد تحقیق قرار گرفته‌اند همگی از گروهی بودند که بر اثر تزریق دارو مبتلا شده ‌اند.

تحقیقات متعددی که در کشورهای مختلف جهان برای ردیابی سویه‌های ویروس اچ آی وی انجام می‌شود در شکل گیری نقشه‌ پراکندگی ویروسی اهمیت دارد.

در حقیقت بر اساس همین نقشه‌ها و مرور نقل و انتقالات جمعیتی می‌توان نشان داد که چگونه گروه‌‌های انسانی به بروز و گسترش بیماری‌ ایدز در میان مراکز جمعیتی متفاوت دامن می‌ زنند.

تحقیق جدید که بر اساس تحلیل مولکولی و رده بندی ویروسی انجام شده به موضوع انتقال همه‌گیری‌های ویروسی ایدز از کشورهای همسایه ایران نیز اشاره دارد و چنانکه در متن منتشر شده آمده ویروس ایدز در مشهد نه از طریق کشورهای همسایه بلکه به طور مستقیم از آفریقا به این منطقه از ایران منتقل شده است.

پژوهشگرانی که نتایج این تحقیق را منتشر کرده ‌اند می‌گویند حتی مرور رده‌های ویروسی اچ آی وی در اروپای شرقی و خاورمیانه نیز به طور غیر منتظره ‌ای به آن‌ها ثابت کرده که سویه‌ "یو جی ۰۳۷" عامل همه‌گیری در شهر مشهد است که ریشه در اوگاندا دارد.

علاوه بر این، آزمایش‌های بعدی در شناسایی توالی اسید‌های آمینه‌ این سویه ویروسی نیز به پژوهشگران اثبات کرده که سویه‌ موجود در مشهد متعلق به عامل همه‌گیری درهمین کشور آفریقایی است.

بنا به گفته‌ پژوهشگران نتایج تحقیق جدید با آنچه در ماه می ۲۰۰۶ در نشریه‌ ویروس شناسی پزشکی منتشر شده بود مطابقت دارد.

در گزارش ماه می که توسط تیمی از پژوهشگران ایرانی، هندی و سوئدی منتشر شده بود تفاوت ویروسی افراد آلوده به اچ آی وی در میان مبتلایان به هموفیلی و معتادان تزریقی مورد توجه قرار گرفته بود.

گزارش جدید همچنین خاطر نشان می‌کند که بالاترین سهم آلودگی به ویروس اچ آی وی در ایران از طریق تزریق زیر جلدی دارو و مواد مخدر است که به حدود ۶۳ درصد می‌رسد.

رتبه‌ی دوم انتقال ویروس اچ آی وی در ایران از طریق روابط جنسی ناسالم است که همزمان با افزایش جمعیت در ایران انتقال از طریق جنسی نیز در حال افزایش سریع است.

وزارت بهداشت ایران به طور رسمی تعداد افراد آلوده به ویروس اچ آی وی را چیزی در حدود ۶۵۰۰ نفر اعلام کرده است در حالی که برنامه‌ کنترل اچ آی وی/ ایدز سازمان ملل تعداد مبتلایان در ایران را چهار برابر بیش از این تعداد می‌داند.