هنرنمایی کامکارها با خواننده عراقی در تهران

این کنسرت قرار است تا سه شب ادامه یابد اما با توجه به هجوم علاقمندان، به نظر می رسد هفته آینده نیز این کنسرت برای یک شب تکرار شود.

عدنان کریم نخستین خواننده عراقی است که در نیم قرن اخیر در کنسرتی با این درجه از اهمیت درایران می خواند.

کثرت فرمهای چندصدایی

کنسرت کامکارها درمقایسه با اجرایی که آنها در تابستان ۸۳ در کاخ نیاوران داشتند، چه در صورت و چه در محتوا تغییرات مهمی کرده بود؛ تعداد اعضای گروه به شانزده نفر تغییر یافته و در کنار آن برخی از سازها، ‌همانند تار و دف به گروه اضافه شده است.

هوشنگ کامکار، سرپرست و آهنگساز و مدیر هنری گروه کامکارها، در گفتگو با نگارنده گفت: "این تغییرات به دلیل ظرفیتهای تازه ای است که در آهنگسازی گروه و برخی از آهنگها و تصانیف به وجود آمده و همین نیاز سبب شده است تا از سازها و نیز نوازندگان تازه ای در کار بهره ببریم تا بتوانیم آنچه را خواست ما در ارائه تصویری پیچیده تر از موسیقی ایرانی است، به منصه ظهور برسانیم".

وی دعوت از برخی از نوازندگان مهمان را نیز در جهت پر کردن چنین خلأی تفسیر کرد.

از سوی دیگر چند تن از اعضای خانواده کامکارها که باید آنها را نسل سوم این خانواده به شمار آورد نیز به گروه اضافه شده اند اما نگاهی به ترکیب و سازبندی گروه کامکارها نشان می دهد که تک تک افراد و سازها بر اساس ایده و نیازی به گروه اضافه شده اند و کامکارها نمی خواستند و نمی خواهند که سیاهی لشگر به گروه اضافه کنند.

بر خلاف اجراهای سابق این گروه که قطعات ساده کردی و فارسی بیش از قطعات پیچیده در فرمهای مختلف موسیقایی بود، این بار چربش با قطعات پیچیده و چندصدایی است.

بر همین بنیان و به دلیل ماهیت پیچیده این قطعات، هر نوازنده برای نخستین بار متن نت نویسی شده قطعات مربوط به خود (پارتیتور) را به صحنه آورده تا با دقت و ظرافت افزونتری به اجرای قطعه بپردازد.

در بخش اول شش قطعه و تصنیف اجرا شد که از میان این قطعات سه قطعه خانه ام ابری (ساخته ارسلان کامکار بر اساس شعری از نیما)، سرود زمین ساخته هوشنگ کامکار (برروی شعری از لنگستون هیوز با ترجمه احمد شاملو) و قطعه به یاد مادر ارسلان کامکار از ساختار پیچیده تری برخوردارند.

استفاده از ترکیبات چندصدایی و نیز تقسیم وظایف میان نوازندگان و خوانندگان به نحوی که هر کدامشان خط نتی مجزا از دیگری بنوازند ماهیتی پیچیده و فرم گرایانه به کار داده است.

در مقابل، دو قطعه ساقی (اثر بیژن کامکار با تنظیم اردشیر کامکار) و قطعه فراق اثر زنده یاد حسن کامکار فرمهای کلاسیک آهنگسازی موسیقی سنتی را در خود مستتر دارند و از بافت و ساختار ساده تری برخوردارند.

حضور سه بانوی خواننده که دوتن از آنان همسران کامکارها هستند؛ (نجمه تجدد حسینی همسر بیژن کامکار و مریم ابراهیم پور (همسر ارسلان کامکار) و صبا کامکار(فرزند هوشنگ کامکار) کفه بخش آواز را به سمت این گروه سه نفره سنگین کرده است.

حضور این سه تن وهمخوانی آنها شایعه ای را هم بلا اثر کرده، شایعه ای که در برخی محافل هنری پیچیده که وزارت ارشاد از همخوانی بانوان جلوگیری می کند و دیگر به کنسرتهایی که بانوان همخوان در آن حضور داشته باشند اجازه اجرا نمی دهد.

یکی از اثرگذارترین قطعات بخش نخست اجرای کامکارها، تصنیف به یاد مادر است که ارسلان کامکار در سوگ از دست دادن مادرش با الهام از اشعاری از خیام نیشابوری ساخته است.

ارسلان کامکار پیش از اجرای این تصنیف برای لحظاتی میکروفون را به دست گرفت و گفت که تا قبل از این کنسرت، ‌مادرشان در تمامی کنسرتهای موسیقی در ردیف جلو می نشست و به تماشای هنرنمایی فرزندانش می پرداخت و این دلگرمی بزرگی برای آنها بود اما امسال اولین سالی است که وی به دیار دیگر رخت کشیده است و دیگر روبروی آنها ننشسته تا هنرنمایی شان را نظاره گرباشد.

بخش کردی: صدایی شهری شده

بخش دوم کنسرت گروه کامکارها با حضور عدنان کریم عراقی رنگ و بویی دیگر گرفت.

عدنان کریم صدایی گرم دارد اما در مقایسه با خوانندگان نامی موسیقی کردی همانند عزیز شاهرخ، سبک خوانندگی اش بیشتر شهری است؛ به این معنا که آن خوی و خصلت و هیمنه ای که صداهای وحشی و نا آرام خوانندگان کردی در خود دارند در صدای کریم کمتر به چشم می آمد.

ضمن آنکه حجم و گستره صدای این خواننده کردزبان عراقی هم از همقومانش درایران بسی پایینتر است.

عدنان کریم شش تصنیف کردی به نامهای بای نسیم ( باد نسیم)‌، دلی من (دل من)، که ئه و جوانه ( آن زیباروی)، گیان گیان (جان جان)، به لنجه (به ناز)،‌ نه کی نه کی ( نکن دست نگهدار) را اجرا کرد که سه تصنیف آن را هوشنگ کامکار در همان حال و هوای کارهای سابقش تنظیم کرده و سه تصنیف دیگر را به ترتیب اردوان، ‌اردشیر و ارسلان کامکار تنظیم کرده اند.

شاید مهمترین نکته ای که در اجرای قطعات کردی به چشم می آمد نبود قطعات و تصانیفی با سرعت و ضرباهنگ تند بود که تقریباً در تمامی کنسرتهای اخیر کامکارها در زمره قطعات ثابتی به شمار می رفت که این گروه اجرا می کنند.

درباره گروه کامکارها

اجرای گروه کامکارها قرار بود تابستان امسال برگزار شود اما به دلیل آنچه هوشنگ کامکار در گفت و گو با ایسنا، ندادن بموقع مجوز برای اجرا اعلام کرد، اجرای آنها به تأخیر افتاد.

گروه کامکارها در سال ۱۳۴۴ تأسیس شد اما اجراهای موفق آن به پس از انقلاب و سالهای اولیه دهه شصت بازمی گردد.

این گروه را باید دیرپاترین گروه موسیقی درایران نام نهاد که نقش مهمی در معرفی موسیقی ایرانی به دیگر نقاط جهان داشته است.

حضور در جشنواره موسوم به دنیای موسیقی، هنر و رقص (WOMAD) به مدیریت پیتر گابریل آهنگساز انگلیسی و نیز حضور و اجرای کنسرت در مراسم اعطای جایزه صلح نوبل به شیرین عبادی از جمله فعالیتهای چشمگیر این گروه به شمار می رود .

درباره عدنان کریم

عدنان کریم خواننده ۴۴ ساله اهل کرکوک عراق است و همکاری خود با گروه کامکارها را نخستین بار در اواخر مرداد امسال آغاز کرد.

وی به همراه این گروه کنسرتهایی در شهرهای مهم عراق از جمله اربیل، سلیمانیه و دهوک برگزار کرده و حاصل اجرای مشترکش با گروه کامکارها آلبومی به نام ئه مشو (امشب) است که چندماه قبل در ایران ضبط شد و در سلیمانیه عراق و کشور سوئد انتشار یافت.

منبع : بی بی سی فارسی