جنجال سخنانی که قرار نبود پخش شود؛ بانک سپه به سرنوشت بانک آینده نزدیک می‌شود

ایران اینترنشنال: یک سخنرانی از صادق آملی لاریجانی، رییس مجمع‌تشخیص‌مصلحت‌نظام، ابعاد جدیدی از فساد ساختاری و ورشکستگی شبکه بانکی را آشکار کرد. او که خود متهم دریافت رشوه از مالک سابق بانک آینده است، گفت در ۵ سال اخیر، مدیران بانک مرکزی، این بانک را اداره می‌کردند و بانک سپه در نوبت ورشکستگی است.

آملی لاریجانی که پیش‌تر ریاست قوه قضاییه جمهوری اسلامی را برعهده داشت، چهارشنبه ۱۹ آذر، در جریان مراسمی به مناسبت «روز دانشجو» با انتقاد از تاسیس بانک‌های خصوصی گفت این روند از زمان ریاست جمهوری محمد خاتمی آغاز شد؛ روندی که به اعتقاد او «صد در صد غلط» بود.

او ضمن این سخنرانی که در ظاهر، قرار نبود منتشر شود، فاش کرد بانک آینده در ۵-۶ سال اخیر، زیر نظر بانک مرکزی اداره می‌شد. او گفت: «مدیرعامل و هیات مدیره بانک آینده را بانک مرکزی تعیین می‌کرده؛ نمی‌شود ۵ سال مدیریت بانک در اختیار بانک مرکزی باشد و بعد، یقه فرد دیگری را بگیرد؟»

در جریان دادگاه اکبر طبری، مدیرکل سابق امور مالی قوه قضائیه در سال ۱۳۹۸، فاش شد آملی لاریجانی دست‌کم هزار میلیارد تومان از علی انصاری، مالک سابق بانک آینده رشوه دریافت کرده است. در آن دوران، بسیاری بازداشت معاون آملی لاریجانی را بهانه‌ای برای تضعیف جایگاه خانواده لاریجانی در ساختار جمهوری‌اسلامی ارزیابی کردند.

زیان انباشته بانک آینده در ۵ سالی که به گفته آملی لاریجانی این بانک توسط بانک مرکزی اداره شده است، از ۸۲ هزار میلیارد تومان با افزایش ۵۷۰ درصدی به ۵۵۰ هزار میلیارد تومان رسید. تا لحظه تنظیم و انتشار این گزارش، بانک مرکزی واکنشی به اظهارات آملی لاریجانی نشان نداده است.
ادغام ۵ بانک نظامی
سال ۱۳۹۷، دولت حسن روحانی تصمیم گرفت ۵ بانک و موسسه مالی و اعتباری وابسته به نهادهای نظامی را ادغام کند. این بانک‌ها و موسسات با پشتوانه نیروهای مسلح، عملا به رقیبی برای دولت روحانی تبدیل شده بودند. این تصمیم روحانی، یکی از نشانه‌های تقابل او با نیروهای مسلح به خصوص سپاه پاسداران تعبیر شد.

صرف‌نظر از ابعاد سیاسی آن تصمیم، از نظر اقتصادی ادغام آن بانک‌ها، با بدهی‌های بالا، در بانک سپه از ابتدا از سوی کارشناسان مورد انتقاد قرار گرفت. مساله این بود که تحلیل‌گران معتقد بودند دارایی‌های این بانک‌ها، ارزش‌گذاری واقعی نشده، اما در مقابل بدهی‌های آنها واقعی هستند.
کدام دروغ می‌گویند؛ همتی یا لاریجانی؟
در آن زمان که انتقادات بالاگرفت، عبدالناصر همتی که رییس بانک مرکزی در زمان ادغام بود، تاکید کرد: «بانک‌های ادغامی بانک‌های مقتدر و خوبی هستند» یکی از آن بانک‌های «مقتدر» بانک قوامین بود.

۷ سال پس از ادغام، اکنون رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی در مراسم روز دانشجو فاش کرد: «بانک قوامین در بانک سپه ادغام شد و ۷۰-۶۰ هزار میلیارد کم آورد.» این در حالی‌است که در زمان ادغام، طبق اطلاعات رسمی بانک قوامین در مقابل ۶۳.۷ هزار میلیارد تومان بدهی، ۶۴.۵ هزار میلیارد تومان دارایی داشت. رقم اعلامی از سوی آملی لاریجانی، به این معناست که ارقام اعلامی در آن زمان، یکسره خلاف واقعیت بودند.

در نهایت با تصمیم دولت روحانی، این ادغام انجام و پنج بانک نظامی در بانک سپه ادغام شدند. در نتیجه ۲۵۰۰ شعبه و ۲۴ میلیون سپرده‌گذار به شعب و سپرده‌گذاران بانک سپه اضافه شد.

از نظر اجتماعی، تمامی کارکنان بانک‌های نظامی به بانک سپه اضافه شدند، موضوعی که از ابتدای ادغام، کارشناسان نسبت به آینده شغلی این کارکنان هشدار دادند. این هشدارها از سوی مقامات دولتی رد شد، اما در آینده عملا بانک سپه دست به تعدیل نیروی گسترده زد.

تبعات امنیتی آن ادغام هم در فروردین ۱۴۰۴ روشن شد. زمانی که گروهی ادعا کرد بانک سپه را هک کرده است. تمامی نیروهای مسلح حقوق خود را از بانک سپه دریافت می‌کنند. ابعاد هک بانک سپه به طور کامل روشن نشد، اما خدمات دهی این بانک برای مدتی معلق شد.
بانک‌های در صف ورشکستگی
طبق استاندارد بازل، که بانک مرکزی جمهوری اسلامی نیز از آن تحت عنوان «کمیته بال» پیروی می‌کند، حداقل نسبت کفایت سرمایه یک بانک باید بیش از ۸ درصد باشد، تا آن بانک ورشکسته محسوب نشود.

نسبت کفایت سرمایه بانک سپه، که تمام نظامیان جمهوری‌اسلامی در آن حساب دارند، ۴.۳- درصد است. فراتر از بانک سپه، اکنون در شبکه بانکی کشور، تنها ۹ بانک، نسبت کفایت سرمایه بالای ۸ درصد دارند (و ورشکسته محسوب نمی‌شوند). باقی بانک‌ها که ۷ مورد هستند، نسبت کفایت سرمایه‌شان به زیر صفر سقوط کرده است.

میانگین نسبت کفایت سرمایه در شبکه بانکی کشور حدودا منفی ۱۸ است؛ این اعداد بر اساس صورت‌های مالی بانک‌ها درج شده است، بسیاری از بانک‌ها صورت‌های مالی به‌روز خود را منتشر نمی‌کنند، اما به نظر می‌رسد شرایط وخیم‌تر شده باشد.