آخرین نخست‌وزیر دوران بشار اسد: روس‌ها و ایرانی‌ها او را رها کردند

العربیه: دو روز پیش از سرنگونی نظام بشار اسد، رئیس‌جمهور پیشین سوریه، در هشتم دسامبر 2024، ایران هیأت دیپلماتیک و نیروهای خود را از سوریه خارج کرد.

محمد الجلالی، آخرین نخست‌وزیر سوریه در دوران اسد، در مصاحبه اختصاصی با العربیه جزئیاتی از روزهای منتهی به سقوط نظام را فاش کرد و گفت که ارتش سوریه در آغاز نبرد موسوم به «بازدارندگی تجاوز»، تمایلی به جنگ نداشت.

الجلالی تأکید کرد که خود اسد و همچنین روس‌ها و ایرانی‌ها نیز از این واقعیت مطلع شده بودند.
عدم تحرک ارتش اسد
او افزود که در جریان درگیری‌ها، اخباری درباره ورود یک یگان نظامی ایرانی به فاصله میان حمص و حماه و سپس عقب‌نشینی آن منتشر شد که بر گمانه‌زنی‌ها افزود. الجلالی همچنین از شنیدن گزارشی دیگر خبر داد که بر اساس آن، یک هواپیمای ایرانی حامل سلاح و نیروهای رزمی به فرودگاه حمیمیم رسیده بود، اما اجازه فرود به آن داده نشد.

الجلالی در جمع‌بندی این تحولات گفت: «ارتش سوریه نمی‌جنگید و شمار نیروهای روسی و ایرانی نیز برای دفاع کافی نبود؛ در نتیجه این احساس فراگیر شد که هیچ‌کس نمی‌تواند به کسی کمک کند که خودش اراده‌ای برای کمک به خود ندارد» (کنایه‌ای آشکار به نیروهای وفادار به اسد)
«حزب‌الله فرسوده شده بود»
او همچنین اشاره کرد که در آن مقطع، فرسودگی حزب‌الله لبنانی پس از ترور حسن نصرالله و جنگ با اسرائیل، بر پیچیدگی اوضاع افزود. به گفته او، حزب‌الله تلاش کرد مداخله کند، اما بلافاصله عقب‌نشینی کرد.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، پیش‌تر نیز یک افسر پیشین سوری که در یکی از مقرهای امنیتی وابسته به سپاه پاسداران در دمشق خدمت می‌کرد، اعلام کرده بود که در پنجم دسامبر 2024 ـ سه روز پیش از سقوط نظام اسدـ تماسی از فرماندهی ایرانی خود دریافت کرد که از او خواسته شده بود به دلیل «امری مهم»، صبح جمعه ششم دسامبر 2024 به مقر عملیات در محله «المزه ویلات شرقیه» در پایتخت مراجعه کند.

این افسر افزود که فرمانده ایرانی مسئول این گروه، معروف به «حاجی ابو ابراهیم»، به محض ورود افسران و سربازان سوری ـ که حدود 20 نفر بودند و تحت امر ایرانی‌ها خدمت می‌کردند ـ به آن‌ها اطلاع داد: «از امروز دیگر سپاه پاسداران ایران در سوریه حضور نخواهد داشت».

به گفته او، این خبر حاضران را شوکه کرد. سپس این مقام ایرانی از نیروها خواست «اسناد حساس را بسوزانند و در مقابل چشمان او از بین ببرند و تمامی هارددیسک‌ها را از رایانه‌ها خارج کنند»؛ چرا که به آن‌ها گفته شد: «همه‌چیز تمام شد، از این پس مسئولیتی در قبال شما نداریم و کارت‌های شناسایی غیرنظامی‌ شما طی چند روز آینده به دستتان خواهد رسید.»

از سوی دیگر احمد الشرع، رئیس‌جمهور سوریه، در خصوص تعامل روس‌ها، بارها اعلام کرده که پس از درگیری‌ها با آن‌ها تماس داشته و مذاکراتی انجام شده که به وعده روسیه مبنی بر عدم مداخله انجامید.
نقش ایران تا سقوط اسد
گروه‌های هم‌پیمان با تهران در طول جنگ سوریه در مراکز حساسی در دمشق و حومه آن به‌ویژه در منطقه مزه، پیرامون زیارتگاه زینب، اطراف فرودگاه دمشق، و همچنین در نقاطی در مرزهای سوریه با لبنان و عراق مستقر بودند. این گروه‌ها مسئولیت عملیات نظامی، آموزش و هماهنگی مستقیم با نیروهای حکومت پیشین را بر عهده داشتند.

با تشدید درگیری‌ها و کاهش توان ارتش سوریه طی سال‌های جنگ داخلی، نفوذ ایران گسترش یافت و مراکز امنیتی، انبارهای سلاح و پایگاه‌های مشترک با ارتش سوریه را دربر گرفت.