انسان‌ها در گذشته هر شب دو بار می‌خوابیدند

العربیه: بر بنیاد تحقیقات تازه‌ پژوهشگران، پیش از اختراع برق و چراغ‌، مردم روال استراحت کاملاً متفاوتی داشتند.

در جهان پیشاصنعتی، انسان‌ها خواب را به‌صورت یک دوره پیوسته تجربه نمی‌کردند، بلکه در دو مرحله جداگانه می‌خوابیدند که به «خواب نخست» و «خواب دوم» معروف بود.

بر اساس گزارش تحقیقی که روزنامه «تایمز ایندیا» منتشر کرد، انسان‌ها در فاصله بین این دو دوره خواب معمولاً برای یک تا دو ساعت بیدار می‌ماندند، دعا می‌خواندند، مطالعه می‌کردند یا در آرامش به تفکر و مراقبه می‌پرداختند.

بر اساس این گزارش، این الگوی قدیمی خواب دو مرحله‌ای نشانه بی‌خوابی نبود، بلکه شکلی طبیعی از زندگی به شمار می‌رفت که با ریتم بدن هماهنگ بود.
خواب دو‌مرحله‌ای
خواب دو‌مرحله‌ای، که با نام «خواب مجزأ» نیز شناخته می‌شود، برای قرن‌ها الگوی معمول خواب در سراسر اروپا، آفریقا و بخش‌هایی از آسیا بوده است. مردم معمولاً اندکی پس از غروب آفتاب به بستر می‌رفتند و حدود چهار ساعت می‌خوابیدند؛ سپس نزدیک نیمه‌شب بیدار می‌شدند تا کارهای سبک انجام دهند، و دوباره به تخت برمی‌گشتند تا دوره دوم خواب خود را کامل کنند. در این فاصله، بسیاری از افراد به دعا، خواندن، تفکر یا گفت‌وگو با اعضای خانواده می‌پرداختند و سپس دوباره تا سپیده‌دم استراحت می‌کردند.

در این دوره نیمه‌شبی، خانه‌ها معمولاً با شمع‌ها یا چراغ‌های روغنی روشن می‌شد. مردم گاهی به کارهای خانه می‌پرداختند، نامه می‌نوشتند یا با آرامش درباره مسائل شخصی و معنوی خود تأمل می‌کردند، رفتاری که در دنیای امروزی کمتر دیده می‌شود.
بیداری نیمه‌شب
دور از این‌که این بیداری شبانه نشانه‌ای از اضطراب یا رفتاری ناسالم تلقی شود، در گذشته آن را حالتی آرام، پاک‌کننده ذهن و کاملاً طبیعی میان دو بخش خواب می‌دانستند، وقفه‌ای که فرصت تأمل، خلاقیت، تعمیق روابط و احساس آرامش را پیش از بازگشت دوباره به خواب فراهم می‌کرد.

پژوهش‌های معاصر نشان می‌دهد که گنجاندن چنین دوره‌های کوتاه و آرامی در شب می‌تواند به افزایش وضوح ذهن، کاهش اضطراب، تقویت خلاقیت و حفظ تعادل سالم میان فعالیت و استراحت در طول شبانه‌روز کمک کند.

به باور پژوهشگران، این عادت‌ مردم در گذشته، یادآوری می‌کند که استراحت می‌تواند انعطاف‌پذیر، آگاهانه، فرهنگی و در خدمت بهزیستی پایدار انسان باشد.
تأثیر ملاتونین بر خواب
پیش از وجود برق، الگوهای خواب انسان کاملاً با طلوع و غروب خورشید هماهنگ بود. ریتم شبانه‌روزی یا همان ساعت زیستی درونی از چرخه طبیعی روشنایی و تاریکی پیروی می‌کند و این امر باعث می‌شود ترشح ملاتونین درست پس از غروب آغاز شود. هورمون ملاتونین به بدن پیام می‌دهد که آرام شود و به همین دلیل خوابیدن در اوایل شب طبیعی و آسان به‌نظر می‌رسید.

در نبود نور مصنوعی و صفحه‌نمایش‌ها، شب‌ها آرام و خاموش بودند و این سکون به استراحت، مراقبه و ارتباط میان افراد کمک می‌کرد.
کاهش تولید ملاتونین
با گسترش نور مصنوعی و کار در ساعات پایانی شب، این چرخه دقیق دچار تغییر شد. مطالعات نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض نورهای روشن در شب، تولید ملاتونین را مهار می‌کند و باعث می‌شود افراد مدت طولانی‌تری بیدار بمانند. با به تأخیر افتادن زمان خواب، روند طبیعی خواب نخست ناپدید شد و در نتیجه، دوره‌های خواب در یک بازه پیوسته و ممتد ادغام شد، الگویی که در دوران معاصر رایج است. این تغییر، الگوهای استراحت انسانی را دگرگون کرده، زمان‌های آرامش و تأمل شبانه را کاهش داده و نحوه بازیابی و مدیریت انرژی بدن در طول زندگی را بازسازی کرده است.