حماس ضربه خورده اما پابرجاست؛ بر غزه مسلط است و خود را بازسازی میکند
+1
رأی دهید
-10
یورونیوز: آتشبسی که پس از دو سال جنگ با اسرائیل برقرار شده، به حماس اجازه داده تا بار دیگر کنترل خود بر قدرت را تقویت کند. یکی از مقامات اسرائیلی در توصیف وضعیت گفت: «این گروه همچنان پابرجاست.»از زمانی که نیروهای اسرائیلی در ماه اکتبر طبق توافق آتشبس از بخشهایی از غزه عقبنشینی کردند، حماس بهسرعت برای پر کردن خل ایجادشده وارد عمل شده است.
نیروهای پلیس حماس دوباره در خیابانها حضور یافتهاند و نیروهای مسلح این گروه اقدام به اعدام برخی مخالفان کردهاند. همچنین، به گفته بازرگانان محلی، مقامهای حماس بر ورود برخی کالاهای گرانقیمت به غزه عوارض وضع کردهاند.
طی بیش از دو سال جنگ، بسیاری از فرماندهان بلندپایه و هزاران جنگجوی حماس کشته شده و توان تسلیحاتی این گروه بهطور چشمگیری کاهش یافته است. در حال حاضر، حماس کمتر از نیمی از غزه را در اختیار دارد و بخشهای گستردهای همچنان زیر کنترل نیروهای اسرائیلی است.
با این وجود، به گفته برخی مقامهای امنیتی اسرائیل و یک مقام اطلاعاتی عرب، حماس موفق شده نفوذ و قدرت خود را در غزه دوباره برقرار کند. این مقامها که بهدلیل حساسیت موضوع نخواستند نامشان فاش شود، میگویند ارزیابیهای داخلی نشان میدهد این گروه بار دیگر در حال تحکیم موقعیت خود است.
شالوم بنحنان، مقام ارشد پیشین در سازمان اطلاعات داخلی اسرائیل (شینبت) می گوید: «حماس ضربه سختی خورد، اما شکست نخورد و هنوز پابرجاست.»
چالش بزرگ در برابر طرح دولت ترامپ
این تجدید قوای سازمانی سریع، چالش بزرگی در برابر طرح دولت ترامپ برای ایجاد غزهای بدون حماس بهوجود آورده است. در این طرح بر خلع سلاح کامل غزه تأکید شده و خواستار نابودی تمامی زیرساختهای نظامی، از جمله تونلها و تأسیسات تولید سلاح است.
حماس با ساختاری باقیمانده از دل جنگ بیرون آمده که میتواند آن را نقطه شروعی برای بازسازی قدرت خود قرار دهد.
نیویورک تایمز به نقل از آقای بنحنان که همچنان در جریان گزارشهای رهبری شینبت قرار میگیرد، گزارش داد که هرچند شمار نیروهای حماس کاهش یافته، اما ارزیابیهای رسمی نشان میدهد این گروه هنوز حدود ۲۰ هزار جنگجو در اختیار دارد.
بهگفته مقامهای اسرائیلی و عرب، حماس بهسرعت فرماندهان کشتهشده در جنگ را جایگزین کرده است و این گروه، با توجه به اینکه بیش از نیمی از شبکه تونلهای زیرزمینیاش همچنان دستنخورده باقی مانده، مکانهای زیادی برای مخفی شدن و انبار کردن سلاح دارد.
آقای بنحنان گفت حماس همچنان اداره نهادهای مرکزی حکومت در غزه، از جمله دستگاههای امنیتی را در دست دارد. هرچند ذخیره راکتی آن کاهش یافته است، اما اعضای این گروه هنوز سلاحهای سبکتر مانند تفنگهای خودکار، نارنجکاندازهای ضدزره و خمپاره در اختیار دارند.
ساکنان میگویند نیروهای مسلح حماس در برخی مناطق غزه، ایستهای بازرسی ایجاد کرده و افراد را بازجویی یا بازداشت میکنند. همچنین پلیس این گروه جلوی سرقت از کامیونهای حامل کمکهای انساندوستانه و خانههای رهاشده را گرفته است؛ اقدامی که نشان میدهد حماس همچنان تلاش دارد کنترل میدانی را حفظ کند.
حسام بدران، از مقامهای بلندپایه حماس، اعلام کرده که این جنبش آمادگی دارد اداره غزه را به یک کمیته متشکل از تکنوکراتهای فلسطینی واگذار کند. او هشدار داد که اگر خلأ قدرت ایجاد شود، پیامد آن چیزی جز گسترش آشفتگی و بیثباتی نخواهد بود.
درگیری با گروههای مسلح رقیب و مرگ ابوشباب
با وجود ادعای حفظ نظم، حماس همچنان از روشهای خشن برای تسویهحساب با مخالفان خود بهره میبرد.
نیروهای این گروه در اواسط ماه اکتبر هشت مرد را در یکی از خیابانهای پرتردد شهر غزه وادار کردند زانو بزنند و سپس آنها را در برابر چشم مردم با شلیک گلوله از پای درآوردند. مقامهای امنیت داخلی حماس گفتند این کشتار در تلافی کشته شدن چندین نیروی حماس در جریان جنگ انجام شده است.
روز پنجشنبه یاسر ابو شَباب، فرمانده یک گروه مسلح فلسطینی که از سوی اسرائیل پشتیبانی میشد، طی یک درگیری در شرق رفح کشته شد. هرچند مشخص
نبود حماس نقشی در این درگیری داشته باشد، اما این جنبش از انتشار خبر مرگ او استقبال کرد.
پی بهرهبرداری مالی از آتشبس
حماس در کنار تلاشهای خود برای اعمال کنترل امنیتی، در پی بهرهبرداری مالی از آتشبس نیز بوده است.
از زمان اجرای آتشبس، روزانه صدها کامیون حامل کمکهای انساندوستانه و کالاهای تجاری وارد غزه میشوند؛ رقمی که در مقایسه با دوران جنگ افزایش چشمگیری یافته است. بنا بر گفته چهار تاجر غزهای، حماس با وضع مالیات بر شمار محدودی از کالاهای تجاریِ گرانقیمت، از جمله رایانه و پنلهای خورشیدی، در حال کسب درآمد از برخی اقلام ارزشمند وارداتی است.
با وجود آنکه حماس توانسته بخشی از نفوذ خود را بازیابد، اما دیگر قدرت پیش از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ را ندارد؛ دورهای که این گروه همزمان یک نیروی شبهنظامی کامل و دولت مقتدر بود و غزه را با کنترل سختگیرانه اداره میکرد.
بخشی از غزه که امروز حماس اداره میکند، عملاً در اثر جنگ به تلی از ویرانه تبدیل شده است. دولت ترامپ اعلام کرده حاضر نیست بازسازی مناطقی را که هنوز زیر کنترل حماس قرار دارند، در دستور کار قرار دهد. مقامهای اسرائیلی نیز میگویند بخش عمدهای از منابع مالی این گروه قطع یا محدود شده است.
نیروهای مسلح حماس روز دوشنبه ۸ دسامبر ۲۰۲۵، به همراه اعضای کمیته بینالمللی صلیب سرخ به محله زیتون در شهر غزه رفتند تا اجساد گروگانهای کشتهشده را جستجو کنند.مهمتر از همه، حماس اکنون بیش از هر زمان دیگری تحت فشار اسرائیل و جامعه بینالمللی است تا هرگونه سلاح باقیمانده خود را کنار بگذارد. طرح ترامپ برای غزه بر پایه خلع سلاح حماس و واگذاری اداره این منطقه به یک دولت تازه با حمایت نیروی بینالمللی ثباتبخش استوار است.آقای بدران گفت حماس آماده است درباره سلاحهای این گروه گفتوگو کند، اما تنها در چارچوب مذاکرات «جدی» درباره خروج کامل اسرائیل از غزه، توقف کامل عملیات نظامی در این منطقه و تأسیس یک کشور فلسطینی در کرانه باختری، غزه و شرق بیتالمقدس.
برای حماس، تسلیم کامل سلاحهایش به معنای از دست دادن یکی از ارکان اصلی هویت این گروه یعنی توانایی مقاومت در برابر اسرائیل است.
«نبرد بعدی شاید در ۱۰ یا ۲۰ سال آینده رخ دهد»
با این حال، بر اساس دیدگاه تحلیلگران فلسطینی، حماس ممکن است رویکردی عملی و واقعبینانه در پیش بگیرد تا هم نقش خود در غزه را حفظ کند و هم به یک آتشبس بلندمدت با اسرائیل دست یابد. برخی میانجیگران عرب اعلام کردهاند که ممکن است بتوانند حماس را متقاعد کنند بخشی از سلاحهایش را کنار بگذارد، به شرط آنکه ترامپ تضمین دهد که اسرائیل دوباره جنگ را آغاز نخواهد کرد.
آقای بنحنان، مقام پیشین شینبت هشدار داد که اگر اسرائیل نسبت به حماس سهلانگاری کند، این گروه ممکن است در آینده بار دیگر تهدیدی جدی برای امنیت ایجاد کند.
او گفت: «حماس محاصره شده است. اما اگر به کنترل بخشی از غزه ادامه دهد و بخواهد ظرفیتهای خود را بازسازی کند، حتما راهی برای بازسازی آنها پیدا خواهد کرد.»
او اضافه کرد: «نبرد بعدی شاید در ۱۰ یا ۲۰ سال آینده رخ دهد، اما شدت آن ممکن است بسیار فراتر از آنچه در ۷ اکتبر شاهد بودیم، باشد.»