تنها محصولی که واقعا چین‌وچروک، لک و آکنه را درمان می‌کند

ایندیپندنت فارسی: چه در مراقبت از پوستتان تازه‌کار باشید و چه خود را کارشناس بدانید، احتمالا درباره ترتینوئین و اثرات مهم آن شنیده‌اید. ماده‌ای که زمانی فقط جامعه پزشکی آن را می‌شناخت، امروز به یکی از واژه‌های پرسر و صدا در دنیای زیبایی بدل شده است. 

ترتینوئین با نام معروف «رتین آ»‌ (‌Retin-A) شناخته می‌شود و طرفداران دوآتشه‌ هم آن را «ترت» (tret) می‌خوانند. این تنها ترکیب مراقبت از پوستی است که شایسته لقب «استاندارد طلایی ضد پیری» است. این ماده تقریبا به انجام هر کاری قادر است: از بهبود خطوط و چروک گرفته تا صاف کردن بافت ناهموار پوست و کوچک و برطرف کردن انواع جوش و آکنه. مزایای آن آن‌قدر شناخته‌شده است که نام مخصوص خودش را دارد: «درخشش ترت».

به گزارش وبسایت ایتینگ‌ول، با اینکه این ماده از دهه ۱۹۷۰ وجود داشته، در حدود یک دهه گذشته به طرزی افسانه‌ای محبوب شده. دکتر جسی چوئِنگ، متخصص پوست در شیکاگو، می‌گوید: «به لطف شبکه‌های اجتماعی، امروز مردم به چیزی پی برده‌اند که ما متخصصان پوست دهه‌ها است می‌دانیم: ترتینوئین کار می‌کند». می‌توان آن را نمونه قوی‌تر رتینول تصور کرد و البته هر دو مشتق از ویتامین آ هستند و نوسازی سلولی را تسریع، و پوست را صاف و سالم و جوان می‌کنند. بهای این درخشش تنها کمی پوسته‌ریزی و دوره سازگاری اولیه پوست است. 
ترتینوئین دقیقا چیست؟
ترتینوئین سابقه‌‌ای طولانی و معتبر در مراقبت از پوست دارد. این داروی موضعی قوی‌ترین نوع رتینوئید محسوب می‌شود و فقط با نسخه پزشک در دسترس است، در حالی‌که رتینول و آداپالن بدون نسخه هم در دسترس‌اند. یان مایکل کرام، متخصص زیبایی در نیویورک، می‌گوید: «ترتینوئین یکی از گسترده‌ترین مواد مورد مطالعه و موثرترین درمان‌های موضعی برای آکنه، پیری نوری و بهبود بافت پوست است.»

شاید آن را با نام‌های «رنوا» (Renova) و «رتین‌-آ» (‌Retin-A‌)، که برای درمان پیری ناشی از نور خورشید است، بشناسید. تفاوتی ندارد کرم باشد یا ژل، ترتینوئین به دلیل آنکه اسید رتینوئیک خالص است، پوست را به طرز شگفت‌آوری دگرگون می‌کند. ترکیبات بدون نسخه مثل رتینول یا رتین‌آلدهید باید در پوست به اسید رتینوئیک تبدیل شوند، اما ترتینوئین از ابتدا فعال است. کرام می‌گوید: «این یعنی مسیر مستقیم به گیرنده‌های رتینوئیک اسید؛ مثل رد شدن از صف و ورود مستقیم به بخش ویژه.»

ترتینوئین با اتصال به گیرنده‌های هسته‌ای رتینوئید داخل سلول و تنظیم بیان ژن، باعث افزایش نوسازی سلولی، کاهش چسبندگی سلول‌های مرده، تحریک تولید کلاژن و یکنواختی رنگ پوست می‌شود. به زبان ساده‌تر، پوست سفت‌تر، صاف‌تر، با منافذ تمیزتر و لک‌های کمتر. تغییرات اولیه معمولا طی چند هفته دیده می‌شود، اما بهبود واقعی بافت و یکنواختی رنگ پوست معمولا بین ۸ تا ۱۲ هفته مشخص می‌شود.
تفاوت ترتینوئین و رتینول چیست؟
هر دو از مشتقات ویتامین آ هستند، اما عملکرد و قدرتشان متفاوت است. یک نردبان را تصور کنید، ترتینوئین بالاترین پله است و رتینول بدون نسخه پایین‌ترین پله. ترتینوئین ۱۰ تا ۲۰ برابر قوی‌تر از رتینول است. رتینول بی‌اثر نیست و برای افراد تازه‌کار و پوست‌های حساس مناسب‌تر است. اما تاثیر ترتینوئین سریع‌تر و عمیق‌تر است، و البته احتمالا با تحریک بیشتر.

ترتینوئین در مقایسه با رتینول بسیار قوی‌تر است، زیرا برخلاف رتینول، که باید در پوست به اسید رتینوئیک تبدیل شود، از همان ابتدا فعال و آماده است. به همین دلیل، اثرات آن بسیار سریع‌تر و معمولا طی چند هفته تا سه ماه بروز می‌کند، در حالی‌ که رتینول برای ایجاد نتایج مشابه به سه تا شش ماه زمان نیاز دارد. 

ترتینوئین همزمان هم آکنه را درمان می‌کند و هم علائم پیری را کاهش می‌دهد، در حالی که رتینول بیشتر ترکیبی ضد پیری شناخته می‌شود. البته این قدرت بیشتر بهایی هم دارد: احتمال تحریک، قرمزی و خشکی پوست در مصرف ترتینوئین بالاتر است.
فواید ترتینوئین
دکتر چوئِنگ می‌گوید: «پرسش این نیست که ترتینوئین چه کارهایی می‌تواند انجام دهد، بلکه این است که چه کارهایی نمی‌تواند انجام دهد.» مهم‌ترین مزایای آن عبارت‌اند از:
کاهش چین‌وچروک و خطوط ریز
ترتینوئین با تحریک تولید کلاژن و الاستین و افزایش ضخامت لایه بیرونی پوست، چین‌وچروک‌ها را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد؛ به‌ویژه پس از حدود ۱۲ هفته استفاده منظم.
بهبود آکنه
با سرعت بخشیدن به نوسازی سلولی، باز کردن منافذ، کاهش التهاب و پیشگیری از ایجاد دوباره آکنه، یکی از موثرترین درمان‌های آکنه شناخته می‌شود. همچنین به کنترل چربی اضافی پوست کمک می‌کند.
صاف و روشن کردن پوست
تسریع رشد سلول‌های تازه و حذف سلول‌های مرده، باعث بافتی نرم‌تر، روشن‌تر و پوستی با درخشندگی طبیعی می‌شود.
کاهش التهاب
ترتینوئین در طول زمان التهاب پوست را کم می‌کند و می‌تواند به فروکش کردن تشدیدی‌های رزاسه و التهاب‌های مرتبط با آکنه کمک کند.
کنترل چربی پوست
با کاهش تولید سبوم (چربی طبیعی پوست) و پاک‌سازی بهتر منافذ، منافذ را کوچک‌تر و تجمع چربی را کمتر می‌کند.
ترمیم آسیب‌های ناشی از نور خورشید
یکی از مزیت‌های مهم ترتینوئین توانایی آن در جلوگیری از تخریب کلاژن درپی تابش نور فرابنفش و کمک به ترمیم دی‌ان‌ای آسیب‌دیده است.
کاهش لک‌ها و تیرگی‌ها
ترتینوئین با تنظیم توزیع ملانین، لک‌های ناشی از آفتاب و تیرگی‌های پس از التهاب را روشن‌تر می‌کند و به یکنواخت‌تر شدن رنگ پوست کمک می‌کند. توصیه می‌شود با غلظت پایین‌تر (مثلا ۰.۲۵ درصد) شروع کنید و از روش مرطوب‌کننده، ترتینوئین، مرطوب‌کننده برای کاهش تحریک استفاده کنید.
افزایش حساسیت به نور خورشید
ترتینوئین پوست را دربرابر نور فرابنفش حساس‌تر می‌کند، بنابراین استفاده روزانه از ضدآفتاب با اس‌پی‌اف حداقل ۳۰ ضروری است.
خطرات احتمالی
هرچند ترتینوئین ترکیبی بسیار موثر برای درمان آکنه، خطوط ریز و بهبود بافت پوست است، اما برای همه افراد مناسب نیست. افرادی که پوست حساس دارند یا مبتلا به اگزما و روزاسه هستند، بیشتر در معرض خشکی و قرمزی پوست و پوسته‌ریزی قرار می‌گیرند. این واکنش‌ها به‌ویژه در هفته‌های ابتدایی مصرف شایع‌اند و بخشی از روند طبیعی سازگاری پوست با این ماده محسوب می‌شوند.

یکی از رایج‌ترین اثرات اولیه ترتینوئین، وخیم‌تر شدن موقت وضعیت آکنه است. به دلیل افزایش سرعت نوسازی سلولی، ممکن است در آغاز مصرف، جوش‌ها بیشتر و سطحی‌تر ظاهر شوند. این مرحله معمولا موقتی است و با ادامه مصرف برطرف می‌شود، زیرا پوست کم‌کم به سرعت نوسازی جدید عادت می‌کند و پاکسازی عمیق‌تری انجام می‌دهد.

افزون بر این، خشکی، قرمزی و تحریک پوستی نیز بسیار معمول است و بسیاری از مصرف‌کنندگان طی چهار تا شش هفته نخست با آن مواجه بوده‌اند. شروع درمان با غلظت‌های پایین، استفاده کمتر در هفته و همراه کردن ترتینوئین با یک مرطوب‌کننده مناسب، این عوارض را تا حد زیادی کاهش داد. در نهایت، بیشتر این واکنش‌ها گذرا هستند و با تنظیم دقیق برنامه مراقبت می‌توان آنها را کنترل کرد.