گره‌زدن بی‌بارانی به «بی‌حجابی»؛ گروه‌هایی در ایران دست به دعا شدند

یورونیوز: سرانجام برف و باران به مناطق مختلف ایران رسید اما کارشناسان همچنان هشدار می‌دهند که بحران آب ایران دیگر قابل چشم‌پوشی نیست.

بنا به داده‌های سازمان هواشناسی ایران، میزان بارش در این کشور در سال جاری خورشیدی به کم‌ترین حد خود طی چند دهه گذشته رسیده و سدهای ایران تقریبا خالی هستند.هفته گذشته، مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران هشدار داد که اگر به‌زودی بارندگی کافی در کشور رخ ندهد، ممکن است آب در تهران سهمیه‌بندی شود. او حتی پا را از این فراتر گذاشته بود و از لزوم تخلیه پایتخت در صورت ادامه وضعیت موجود خبر داده بود.

در حالی که ایران برای چندمین سال پیاپی با بارش کمتر از میانگین معمول و خشک‌سالی روبه‌رو است، خبرگزاری رسمی این کشور، «ایرنا»، روز شنبه ۱۵ نوامبر (۲۴ آبان) از «بارورسازی ابرها» بر فراز دریاچه ارومیه خبر داد. مسئولان هواشناسی ایران از ورود یک سامانه بارشی به کشور خبر داده‌اند. امری که به نظر می‌رسد زمینه را برای انجام عملیات بارورسازی ابرها فراهم کرده باشد.

رسانه‌های ایران روز دوشنبه از بارش برف در ارتفاعات زردکوه خبردادند. به این ترتیب رودها و تالاب‌ها در ایران در انتظار روزهایی هستند که باران دوباره به این کشور بازگردد و زمین خشکیده ایران را زنده کند.

بر اساس اعلام سازمان هواشناسی ایران، بارش در این کشور در سال جاری در مقایسه با میانگین بلندمدت حدود ٨٩ درصد کاهش داشته است، به گونه‌ای که ایران اینک خشک‌ترین پاییز ٥٠ سال گذشته را تجربه می‌کند.

بنا به گفته احمد وظیفه،‌ رئیس مرکز ملی مدیریت بحران اقلیم و خشکسالی ایران، سدهای استان‌های تهران، مرکزی، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی در وضعیت «نگران‌کننده» قرار دارند و میزان آب آن‌ها به چند درصد محدود شده است.

کاهش میزان آب پشت سدهای ایران موجب کمبود برق و وابستگی بیشتر به نیروگاه‌های فسیلی در این کشور شده است، زیرا ایران برای تامین بخشی از برق خود به این سدها وابسته است.

از همین رو در تابستان ۱۴۰۴، برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی در ایران، ادارات دولتی در برخی شهرها به‌طور مرتب تعطیل شدند.
میراث جهانی ایران در خطر
همچنین کمبود باران و خشک‌سالی در ایران موجب فرونشست مناطق مختلف این کشور شده است که می‌تواند به امنیت و ماندگاری مکان‌های ثبت‌شده در میراث جهانی آسیب برساند.

بنا به گفته کارشناسان، زمین‌های اطراف برخی مکان‌های ثبت‌شده در میراث جهانی مانند پلکان‌های سنگی و ستون‌های تخت جمشید، نقش رستم در مرودشت، پاسارگاد، شهرهای تاریخی یزد و اصفهان در حال فرونشست هستند.

همچنین با فرونشست زمین، جاده‌ها، کانال‌ها و خطوط لوله دچار آسیب‌دیدگی شده که این موضوع، مشکلات زیرساختی پرهزینه‌ای را ایجاد می‌کند.

ایران وعده داده است مصرف سراسری آب را از طریق آبیاری قطره‌ای، بهبود سیستم‌های انتقال و استفاده دوباره از آن، در مدت ۷ سال، سالانه ۴۵ میلیارد مترمکعب کاهش دهد.

اما بنا به گفته کارشناسان، تحقق این اهداف با موانعی مانند تحریم‌های بین‌المللی علیه این کشور و کمبود سرمایه‌گذاری روبه‌رو است.

با این حال، سیاست‌گذاری‌های کشورهای مختلف برای ایجاد باران و مقابله با خشک‌سالی می‌تواند به این کشور برای حفاظت از آب کمک کند.

رییس اداره هواشناسی ایران در گفتگو با تلویزیون دولتی این کشور ضمن رد شایعات دخالت خارجی در بوجود آمدن شرایط فعلی خشکسالی منطقه‌ای را به پروژه آمریکایی «هارپ» رد کرد. وی دلیل اصلی نبود ابر و بارش در ایران را تغیر اقلیم دانست و راه‌حل را مدیریت آب‌های در دسترس و استفاده‌کردن از فناوری‌های نوین در زراعت و کشاورزی دانست.

کاوه معصومی یکی از پژوهشگران معروف مسائل اجتماعی آب، کشاورزی و محیط زیست نیز در گفتگو با یورونیوز فارسی کاهش بحران آب تهران را، دست کم در کوتاه‌مدت، در گرو کاهش و مدیریت مصرف آب می‌داند و می‌گوید: «در این مقطع زمانی درزمینه تامین منابع آبی تازه، کار زیادی نمی‌شود کرد، تلاش‌ها بایستی براعمال مدیریت مصرف متمرکز شود. البته مدیریت سختگیرانه مصرف هم تا جایی قابل اعمال است. موضوع سلامت و بهداشت امری تعطیل‌شدنی نیست بایستی آستانه های تحمل‌پذیر را در این مورد شناسایی کرد. به نظرمی‌رسد کشور، یعنی نهادهای حاکمیتی و جامعه، اصلا آمادگی مواجهه با چنین وضعی را نداشته است. پس در این مقطع تمام توجهات بایستی بر مسئله تخصیص منطقی و هوشمندانه و عادلانه منابع آب موجود با تاکید بر حمایت از آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه متمرکز شود.»

حسین اردکانی که خبرگزاری ایسنا از او با عنوان «پدر علم هواشناسی ایران» نام برده است در گفت‌وگو با این خبرگزاری می‌گوید ایران کشوری با شرایط خاص جوی و بارش‌های محدود است و هر میزان بارشی که وجود دارد «باید به‌طور دقیق و مدیریت‌شده» مصرف شود. او می‌گوید اگر این منابع به درستی مدیریت نشوند، بحران آب در ایران تشدید خواهد شد.

آقای اردکانی درباره ارتباط خشک‌سالی با وضعیت تالاب‌ها و منابع آب در ایران گفت «خشک شدن تالاب‌ها و کاهش رطوبت سطحی تأثیر مستقیم بر تشکیل ابر و بارش دارد. تالاب‌ها با تأمین بخار آب، هم بر مقدار و هم بر نوع بارش اثر می‌گذارند. اگر تالاب‌ها خشک یا نیمه‌خشک باشند، این توانایی کاهش می‌یابد.»
دعا برای بارش باران
همزمان با هشدار کارشناسان در خصوص کمبود آب در ایران و ضرورت سیاست‌گذاری‌های درست برای مقابله با این پدیده، شماری از ایرانیان گردهم آمدند تا برای بارش باران نماز بخوانند و دعا کنند.

به گفته برخی از کارشناسان دینی، نماز باران باید موجب احیای حس مسئولیت جمعی شود، زیرا مسئولیت خشک‌سالی فقط بر عهده طبیعت یا حکومت نیست، بلکه وجدان جمعی نیز وظیفه دارد به جست‌وجوی علل اخلاقی آن و ضرورت حفاظت از منابع طبیعی بپردازد.

این کارشناسان دینی در حالی این سخنان را مطرح می‌کنند که برخی از مسئولان و روحانیون وابسته به حکومت ایران، بارش باران را با «بی‌حجابی» پیوند می‌زنند.

چنین توصیه‌هایی که حتی برخی از روحانیون بلند پایه حوزه‌ها نیز آن‌ها را رد می‌کنند، در طول حدود نیم قرن گذشته که از استقرار جمهوری اسلامی ایران می‌گذرد بارها برای حل مشکلات ساختاری ایران از جمله محیط زیست مطرح شده‌اند.

اما کارشناسان بر این نظرند که کمی بارش و خشکسالی در ایران ریشه در سیاست‌گذاری‌های نادرست در منابع و مصرف آب و همچنین تغییرات اقلیمی دارد.

همانطور که آقای اردکانی تأکید می‌کند «مدیریت علمی و دقیق منابع آب، احیای پوشش گیاهی و بازنگری در سیاست‌های توسعه شهری از مهم‌ترین گام‌ها برای مقابله با روند نگران‌کننده تغییر اقلیم در ایران است.»