اسرائیل شبکه پهپادی ایران را در آفریقا فلج کرد؛ دکترین نظامی تهران به کدام سو می‌رود؟

لو پاریزین: پشت پرده نفوذ ایران در فرانسه و اسلام‌گرایی افراطی
نشریه فرانسوی لو پاریزین به گزارش منتشر شده توسط اندیشکده «فرانسه ۲۰۵۰» پرداخت و نوشت :«امانوئل رضوی، کارشناس خاورمیانه و روزنامه‌نگار، در گزارشی که با همکاری اندیشکده فرانسه۲۰۵۰ زیر نظر ژیل پلاتره تهیه کرده، نتیجه گرفته است که مقام‌های تهران می‌کوشند انقلاب اسلامی خود را به فرانسه صادر کنند. هدف نهایی تهران نیز ایجاد هرج‌ومرج برای تضعیف دولت فرانسه است.

تهران از طریق گروه‌های انقلابی، به‌ویژه جریان‌های چپ افراطی، از مساله فلسطینی‌ها برای نزدیکی ایدئولوژیک استفاده می‌کند.

در مقابل، ایران از طریق روزنامه‌نگاران، دانشگاهیان، فعالان سیاسی و اینفلوئنسرها می‌کوشد تصویری آرام و دمکراتیک از نظام خود ارائه دهد.

به باور آقای رضوی، دستگاه دیپلماسی فرانسه در برابر ایران ضعف نشان می‌دهد ولی برای مهار نفوذ تهران باید از تساهل بی‌مورد پرهیز کرد و در برابر حکومتی که مردم خود را سرکوب می‌کند باید قاطعانه ایستاد.»
موسسه خاورمیانه: تابوی پشیمانی، بازنگری ایرانی‌ها در ماجرای اشغال سفارت آمریکا در سال ۱۳۵۸

الکس وطن‌خواه، پژوهشگر ارشد موسسه خاورمیانه در واشنگتن، مقاله‌ای تحلیلی درباره بازتاب مخالفت تازه با اشغال سفارت آمریکا در تهران در سال ۱۳۵۸ منتشر کرد که خلاصه آن را می‌خوانید: «جمهوری اسلامی پس از جنگ ۱۲ روزه خرداد ۲۰۲۵ با اسرائیل و آمریکا در وضعی آسیب‌پذیر قرار دارد. در چنین فضای متزلزلی، بازنگری در رخدادهای مقدس انقلاب، برای گروهی خطرناک می‌نماید.

چون وقتی حتی چهره‌های درون نظام مانند علی‌اکبر ناطق نوری نیز اشغال سفارت آمریکا در ابتدای انقلاب اسلامی را اشتباه می‌خوانند، می‌توان نتیجه گرفت که پایه‌های فکری و روایتی نظام سست می‌شود. اشغال سفارت، دهه‌ها نماد حقانیت مبارزه و مقاومت انقلابی بوده است؛ زیر سوال بردن آن یعنی گشودن پرونده‌ای درباره منطق کل دستگاه.

پذیرش اینکه اقدام سال ۱۳۵۸ خطا بوده، زنجیره‌ای از پرسش‌ها را برمی‌انگیزد: آیا درگیری‌های بعدی، از لبنان و عراق تا پرونده هسته‌ای، نیز خطا بوده‌اند؟ آیا رابطه با واشنگتن می‌تواند از تقابل مطلق به تعامل سنجیده تغییر یابد؟ همین هراس است که سبب می‌شود روحانیان تندرو همچنان آمریکا را «شیطان بزرگ» بخوانند و منتقدان را سست عنصر و فریب‌خورده بنامند. این نبرد نه بر سر تاریخ، بلکه بر سر بقا از راه کنترل روایت است.»

دیلی صاباح: دکترین نظامی ایران به کدام سو می‌رود؟
روزنامه ترکیه‌ای دیلی صاباح مقاله‌ای تحلیلی به قلم چاغاتای بالجی، پژوهشگر در مرکز مطالعات ایران، منتشر کرد که چکیده آن بدین شرح است: «تفکر نظامی ایران همواره بر گفتمان دفاعی استوار بوده است. اما حملات اخیر اسرائیل و ضعف روزافزون شبکه‌ها گروه‌های نیابتی که با هدف بازدارندگی نامتقارن و نفوذ منطقه‌ای شکل گرفته بود، ممکن است تهران را ناگزیر به ورود مستقیم کند.

فشار برای بازنگری در دکترین نظامی ایران از دو جهت سرچشمه می‌گیرد: تهدیدهای بیرونی و تنش‌های درونی.

با وجود این فشارها، موانع قدرتمندی در برابر تحول دکترینی وجود دارد. پیش از هر چیز، فلسفه امنیت ملی ایران بر بنیادی ایدئولوژیک استوار است. مفهوم حفظ انقلاب که روح‌الله خمینی بنیان گذاشت، قداستی ایجاد کرده که محدوده هر راهبرد نظامی را تعریف می‌کند. بنابراین، هر بازنگری باید در چارچوب اصول دفاع انقلابی بگنجد.

از سوی دیگر، سپاه پاسداران بزرگ‌ترین بهره‌مند از دکترین موجود است. تمرکز قدرت نظامی، اقتصادی و سیاسی در این نهاد سبب شده سپاه نگهبان وضع موجود باشد. هر تغییر بنیادین می‌تواند این ساختار قدرت را به خطر اندازد و مقاومت شدیدی درون نهاد برانگیزد.

افزون بر آن، محدودیت‌های فناورانه ایران نیز بخشی از مساله است. تهران هنوز در حوزه‌هایی چون نیروی هوایی، جنگ الکترونیک و نظارت ماهواره‌ای به منابع خارجی وابسته است. تجهیزاتی که از روسیه و چین تهیه شده، هرچند تا حدی مدرن‌سازی را پیش برده، اما در همان چارچوب دکترین کنونی به‌کار می‌رود و دگرگونی بنیادی ایجاد نمی‌کند.

در این شرایط، دکترین نظامی ایران می‌تواند در سه مسیر کلی تحول یابد:

۱. سناریوی اصلاح‌گرا بر پایه بازدارندگی فعال
در این الگو، ایران دکترین دفاعی خود را حفظ می‌کند اما توان موشکی، پهپادی و سایبری را برای ایجاد «قابلیت تهدید تهاجمی» تقویت می‌کند. افسران جوان سپاه از این مسیر حمایت می‌کنند.

۲. سناریوی گذار به دکترین مداخله ترکیب‌شده
فرسایش نیروهای نیابتی ممکن است ایران را به درگیری مستقیم سوق دهد. در این صورت، نیروهای زمینی و هوایی سپاه نقش فعال‌تری می‌یابند و احتمال استفاده از بسیج در عملیات برون‌مرزی افزایش می‌یابد. با این حال، این مسیر ایران را به بازیگری آشکارتر و هدف‌پذیرتر در سطح منطقه بدل می‌کند.

۳. سناریوی بازگشت به دفاع انفعالی
در فضای فشارهای داخلی، خستگی اقتصادی، نارضایی اجتماعی و فشار دیپلماتیک ممکن است ایران به سیاستی درون‌گرا و آشتی‌جو روی آورد، هرچند به‌دلیل قیود ایدئولوژیک، احتمال این گزینه اندک است.

مرزهای ایدئولوژیک، فشارهای راهبردی و مقاومت نهادی در حال شکل دادن به آینده دکترین نظامی جمهوری اسلامی ایران هستند. در چنین شرایطی، احتمال یک تحول تدریجی رو‌به‌افزایش است؛ تحولی که می‌تواند ایران را به سمت دفاعی پیش‌دستانه‌تر و فناورانه‌تر سوق دهد.

چنین تحولی، سیاست منطقه‌ای ایران را نیز دگرگون خواهد کرد. گذار از بازدارندگی نامتقارن به بازدارندگی ترکیب‌شده می‌تواند ایران را به بازیگری منعطف‌تر و پاسخگوتر بدل کند، هرچند این دگرگونی مستلزم بازتعریف توازن قدرت درون نظام و بازنگری در گفتمان ایدئولوژیک آن است.

بزرگ‌ترین چالش ایران در این میان، نوسازی راهبرد امنیتی بدون وارد آمدن خدشه به هویت انقلابی است. تحولات میانه دهه ۲۰۲۰ نشان داده‌اند که مساله صرفا دفاع نیست، بلکه بازتعریف راهبردی خود در عرصه امنیت ملی است.»
تایمز اسرائیل: اسرائیل شبکه پهپادی ایران را در آفریقا فلج کرد
تایمز اسرائیل دیدگاه خوزه لوو آلوارز گومز، پژوهشگر و تحلیلگر امنیتی آمریکایی–اسرائیلی، را مورد فعالیت‌های شبکه پهپادی ایران در آفریقا منتشر کرد که خلاصه آن را می‌خوانید: «در تحولی جسورانه در راهبرد بازدارندگی، نیروهای امنیتی اسرائیل فراتر از دفاع از آسمان خود رفته‌ و اکنون وارد عملیات تهاجمی برای اختلال در زنجیره تامین قطعات پهپاد شده‌ است که هدف آن شکستن ستون فقرات لجستیکی پروژه پهپادهای ایرانی در آفریقاست.

اطلاعات تازه تایید می‌کند که شبکه پهپادی ایران صرفا به یک کارخانه تولیدی محدود نیست؛ بلکه شبکه‌ای گسترده از تامین و مونتاژ است که به بازار جهانی و مسیرهای مخفی متکی است.

پیشرفت‌های اخیر اسرائیل در حوزه دریایی و اطلاعاتی، ردیابی محموله‌ها، رهگیری ارسال‌ها و اختلال در مسیرهای ترانزیتی آفریقا پیامی روشن دارد: نبرد برای تسلط هوایی بیش از هر زمان دیگری به نبرد علیه زنجیره تامین شبکه پهپادی بدل شده است.

نظریه کلاسیک بازدارندگی بر قابلیت تهدید و اعمال هزینه متمرکز بود. اما تاکتیک جدید اسرائیل یک رکن سوم را نشان می‌دهد: بازدارندگی از طریق اخلال؛ یعنی کاهش توان دشمن در به‌کارگیری سیستم پیش از رسیدن آن به میدان نبرد.

اسرائیل نمی‌تواند هر حمله پهپادی علیه خود را متوقف کند، اما می‌تواند ادامه این حملات را دشوار سازد.»