جایی که به باور بسیاری موسی ده فرمان را دریافت کرد، به پروژهای لوکس بدل میشود
+1
رأی دهید
-16
صومعه سنت کاترین در طول هزار و پانصد سال گذشته دگرگونیهای بسیاری را پشت سر گذاشته استبی بی سی: سالها گردشگران با راهنمایی یک بادیهنشین به کوه سینا میرفتند تا طلوع خورشید را بر فراز مناظر بکر و چشمانداز صخرهای تماشا کنند یا در گشتوگذارهای کوهستانی دیگری که توسط بادیهنشینان هدایت میشد، شرکت کنند.اکنون یکی از مقدسترین مکانهای مصر که نزد یهودیان، مسیحیان و مسلمانان محترم شمرده میشود، در کانون جدالی بر سر طرح تبدیل آن به یک پروژه عظیم گردشگری قرار گرفته است.
این کوه که در میان مردم محلی به «جبل موسی» شناخته میشود، مکانی است که گفته میشود موسی در آن ده فرمان را دریافت کرده است. بسیاری نیز معتقدند که طبق کتاب مقدس و قرآن، خداوند از دل بوته آتشین در همین مکان با این پیامبر سخن گفته است.
صومعه سنت کاترین متعلق به قرن ششم میلادی که زیر نظر کلیسای ارتدوکس یونان اداره میشود نیز در آنجا قرار دارد. به نظر میرسد راهبان آن همچنان در صومعه بمانند، چون مقامات مصری تحت فشار یونان اعلام کردهاند قصد تعطیلی آن را ندارند.
اما نگرانیهای زیادی درباره تغییر چهره این منطقه بیابانی و دورافتاده که بهعنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شده و شامل صومعه، شهر و کوه است وجود دارد. در این محل، هتلهای لوکس، ویلاها و بازارهای تجاری در حال ساخت هستند.
این منطقه بیابانی که سالها از جهان بیرون جدا مانده بود، اکنون دستخوش دگرگونی شده استاین منطقه همچنین محل زندگی قبیله بدوی «جبلیه» است؛ قبیلهای که به «نگهبانان سنت کاترین» شهرت دارند. خانهها و اردوگاههای بومگردی آنان با پرداخت حداقل غرامت یا حتی بدون هیچ غرامتی تخریب شده است. آنها حتی ناچار شدهاند اجساد بستگان خود را از قبرستان محلی بیرون بیاورند تا جا برای ساخت پارکینگ جدید باز شود.به گفته بن هافلر، نویسنده بریتانیایی حوزه سفر که همکاری نزدیکی با قبایل سینا داشته است، این پروژه اگرچه بهعنوان توسعهای پایدار و ضروری برای رونق گردشگری معرفی شده، اما در عمل برخلاف خواست بادیه نشینان بر آنان تحمیل شده است.
او در گفتوگو با بیبیسی گفت: «این توسعهای نیست که جبلیهها آن را واقعی بدانند یا خواسته باشند؛ بلکه نمونهای است از تحمیل طرحی از بالا به پایین که منافع بیگانگان را بر منافع جامعه محلی مقدم میدارد.»
او افزود: «یک دنیای شهری جدید در کنار یک قبیله بادیهنشین با میراث کوچنشینی در حال ساخته شدن است. این دنیایی است که آنها همیشه ترجیح دادهاند از آن جدا بمانند، با ساخت آن موافق نبودهاند، و دنیایی که جایگاه آنها را در سرزمین مادریشان برای همیشه تغییر خواهد داد.»
ساکنان محلی که جمعیتی حدود چهار هزار نفر دارند، حاضر نیستند بهطور مستقیم درباره این تغییرات صحبت کنند.
ساختوساز در دشت الراحه در سال ۲۰۲۴تا اینجا، یونان به دلیل ارتباطش با صومعه، بیش از هر قدرت خارجی دیگری درباره طرحهای مصر موضعگیری کرده است.تنش میان آتن و قاهره پس از آن بالا گرفت که دادگاهی در مصر در ماه مه حکم داد صومعه سنت کاترین، قدیمیترین صومعه مسیحی جهان که همچنان فعال است روی زمین دولتی بنا شده است.
پس از دههها اختلاف، قضات اعلام کردند که صومعه تنها «حق استفاده» از زمینی را دارد که بر آن بنا شده، بههمراه مکانهای مذهبی و باستانی پیرامون آن.
ایرونیموس دوم، اسقف اعظم آتن و رهبر کلیسای یونان، بهسرعت این حکم را محکوم کرد.
او در بیانیهای گفت: ««املاک صومعه در حال مصادره است. این نماد معنوی ارتدوکسی و سنت یونانی اکنون با تهدیدی وجودی روبهرو شده است.»
دامیانس، اسقف اعظم دیرپای صومعه سنت کاترین در مصاحبهای کمسابقه، به یک روزنامه یونانی گفت این تصمیم «ضربهای سنگین برای ما... و مایه سرافکندگی» بوده است. شیوه مدیریت او در این ماجرا به اختلافات شدید میان راهبان انجامید و سرانجام او را واداشت تا از سمت خود کنارهگیری کند.
پاتریارکنشین ارتدکس یونانی در بیتالمقدس تأکید کرد که این مکان مقدس که در حوزه اختیارات کلیسایی آنها قرار دارد نامهای از پیامبر اسلام دریافت کرده بود که در آن بر حمایت و حفاظت از آن تأکید شده است.
این نهاد اعلام کرد که صومعه متعلق به دوران بیزانس که بهگونهای استثنایی یک مسجد کوچک از دوره فاطمیان را نیز در خود جای داده است، «نمادی از صلح میان مسیحیان و مسلمانان و پناهگاهی از امید برای جهانی گرفتار در منازعات» به شمار میرود.
اگرچه حکم جنجالی دادگاه همچنان پابرجاست، اما سرانجام مجموعهای از تلاشهای دیپلماتیک به صدور بیانیهای مشترک میان یونان و مصر انجامید که در آن بر حفاظت از هویت ارتدوکسی یونانی و میراث فرهنگی صومعه سنت کاترین تأکید شده است.
کوه سینا که در میان مردم محلی به «جبل موسی» شناخته میشود، مکانی است که گفته میشود موسی در آن ده فرمان را دریافت کرده استهدیهای ویژه یا دخالتی بیملاحظه؟مصر در سال ۲۰۲۱ پروژه دولتی «تجلی بزرگ» را با هدف جذب گردشگران آغاز کرد. این طرح شامل ساخت هتلها، اقامتگاههای بومگردی، یک مرکز بزرگ بازدیدکنندگان، توسعه فرودگاه کوچک مجاور و ایجاد تلهکابینی به کوه موسی است.
دولت مصر این طرح را «هدیهای از سوی مصر به سراسر جهان و همه ادیان» معرفی میکند.
شریف شربینی، وزیر مسکن مصر، سال گذشته گفت: «این پروژه همه خدمات گردشگری و تفریحی را برای بازدیدکنندگان فراهم میکند، توسعه سنت کاترین و مناطق اطراف آن را پیش میبرد و همزمان ویژگیهای محیطی، بصری و میراثی طبیعت بکر را حفظ میکند. همچنین برای کسانی که در پروژههای سنت کاترین فعالیت دارند، اقامتگاههایی فراهم خواهد شد.»
هرچند به نظر میرسد کار پروژه بهطور موقت به دلیل مشکلات مالی متوقف شده باشد، دشت «الراحه» در برابر صومعه سنت کاترین همین حالا هم دگرگون شده و ساخت جادههای تازه همچنان ادامه دارد.
یونسکو با اشاره به ارزش جهانی منحصربهفرد این مکان تأکید میکند که «کوهستانهای ناهموار پیرامون، پسزمینهای بینقص برای صومعه پدید آوردهاند».
یونسکو میگوید: «انتخاب این مکان، تلاشی آگاهانه برای ایجاد پیوندی نزدیک میان زیبایی طبیعی و دورافتادگی از یکسو و تعهد معنوی انسان از سوی دیگر را نشان میدهد.»
این منطقه بهخاطر زیبایی طبیعی و چشمانداز کوهستانی ناهموارش شهرت داردیونسکو در سال ۲۰۲۳ نگرانیهای خود را اعلام کرد و از مصر خواست روند توسعه را متوقف کند، پیامدهای آن را بررسی کند و طرحی برای حفاظت از این مکان تهیه کند.این خواسته تاکنون عملی نشده است.
در ژوئیه، سازمان نظارت بر میراث جهانی در نامهای سرگشاده از کمیته میراث جهانی یونسکو خواست منطقه سنت کاترین را در فهرست میراث جهانی در معرض خطر قرار دهد.
کنشگران همچنین به چارلز سوم، پادشاه بریتانیا، بهعنوان حامی بنیاد سنت کاترین رجوع کردهاند؛ بنیادی که برای حفاظت و پژوهش درباره میراث صومعه و مجموعه ارزشمند نسخههای خطی کهن مسیحی آن کمک مالی گردآوری میکند. پادشاه بریتانیا این مکان را «گنجینهای معنوی که باید برای نسلهای آینده حفظ شود» توصیف کرده است.
این پروژه عظیم نخستین طرح در مصر نیست که بهدلیل بیتوجهی به تاریخ منحصربهفرد این کشور با انتقاد روبهرو میشود.
با این حال، دولت این مجموعه طرحهای پرزرقوبرق را عامل اصلی احیای اقتصادی تضعیفشده کشور میداند.
صنعت گردشگری مصر که زمانی پررونق بود، پس از آسیبهای ناشی از همهگیری کرونا تازه در مسیر بهبود قرار گرفته بود که با جنگ خونین غزه و موج تازهای از بیثباتی منطقهای دوباره آسیب دید. دولت اعلام کرده است که قصد دارد تا سال ۲۰۲۸ شمار گردشگران را به ۳۰ میلیون نفر برساند.
در دولتهای مختلف مصر، توسعه تجاری شبهجزیره سینا همواره بدون مشورت با جوامع بومی انجام شده است.
این شبهجزیره در جنگ خاورمیانه سال ۱۹۶۷ به اشغال اسرائیل درآمد و تنها پس از امضای معاهده صلح میان دو کشور در سال ۱۹۷۹ به مصر بازگردانده شد. از آن زمان تاکنون، بدویها همواره از برخورد با آنان همچون شهروندان درجهدو شکایت کردهاند.
ساخت مقاصد گردشگری محبوب مصر در سواحل دریای سرخ، از جمله شرمالشیخ، در دهه ۱۹۸۰ در جنوب سینا آغاز شد. بسیاری آنچه امروز در سنت کاترین رخ میدهد را مشابه همان دوران میدانند.
مهند صبری، روزنامهنگار مصری، میگوید: «بدویها مردم اصلی این منطقه بودند؛ آنها راهنمایان، کارگران و کسانی بودند که از آنها خانه و زمین اجاره میشد.»
او میافزاید: «سپس گردشگری صنعتی وارد شد و آنها را کنار زد؛ نهتنها از کسبوکارشان، بلکه حتی بهطور فیزیکی از ساحل عقب رانده شدند و به حاشیه رفتند.»
هتلی در حال ساخت در دشت الراحه در سال ۲۰۲۴همانند مقاصد گردشگری سواحل دریای سرخ، انتظار میرود کارگران مصری از دیگر نقاط کشور برای اشتغال در طرح جدید سنت کاترین منتقل شوند. با این حال، دولت میگوید در حال «بهسازی» مناطق مسکونی بدویها نیز هست.صومعه سنت کاترین در طول هزار و پانصد سال گذشته دگرگونیهای بسیاری را پشت سر گذاشته است، اما زمانی که نخستین راهبان در آنجا ساکن شدند، هنوز پناهگاهی دورافتاده به شمار میرفت.
این وضعیت زمانی تغییر کرد که گسترش اقامتگاههای گردشگری در سواحل دریای سرخ، هزاران زائر را در فصلهای شلوغ برای بازدیدهای یکروزه به این منطقه کشاند.
در سالهای اخیر، جمعیت زیادی از کنار آنچه گفته میشود بقایای بوته آتشین است عبور کردهاند یا از موزهای بازدید کردهاند که صفحاتی از «انجیل سینائیه (سینائیکوس)»، قدیمیترین نسخه دستنویس تقریباً کامل بازمانده از عهد جدید در آن به نمایش گذاشته شده بود.
هرچند صومعه و اهمیت مذهبی ژرف این مکان همچنان پابرجا خواهد ماند، اما محیط پیرامون و شیوههای زندگی دیرینه آن اکنون در آستانه تغییراتی برگشتناپذیر قرار گرفته است.