پشت پرده جراحی‌های زیبایی در ایران؛ از فشارهای روانی تا تبعات مالی

ایران اینترنشنال: هم‌زمان با شکل‌گیری الگوهای افراطی در بازنمایی زیبایی زنانه در رسانه‌های اجتماعی، تحقیقات ایران‌اینترنشنال نشان می‌دهد هزینه جراحی‌های زیبایی در ایران غالبا از طریق گرفتن وام تامین می‌شود. در همین حال، گزارش‌های کلینیک‌های تخصصی از افزایش چشمگیر شمار این جراحی‌ها حکایت دارد.

ایرانیان، همراه با شهروندان کشورهایی چون برزیل و کره جنوبی، مدت‌هاست که اقبال زیادی به جراحی‌های زیبایی، به‌ویژه عمل بینی، نشان می‌دهند، اما اکنون تقاضا برای عمل‌هایی چون لیپوساکشن (حذف چربی‌های زیرپوستی)، تامی‌تاک (جمع‌کردن شکم) و بزرگ‌کردن سینه و باسن نیز گسترش یافته است.

بر اساس آمارها، زنان تقریبا ۸۰ درصد متقاضیان جراحی‌های زیبایی در ایران را تشکیل می‌دهند و تخمین زده می‌شود که تعداد این عمل‌ها سالانه به چند صدهزار مورد برسد.

یکی از این متقاضیان به نام ندا، ۲۹ ساله از تهران، به ایران‌اینترنشنال گفت تحت تاثیر شریک زندگی‌اش به‌دنبال تغییر شکل بدن خود است.

او افزود: «دوست‌پسرم مدام پست‌های بلاگرهایی با باسن و سینه‌های بزرگ را لایک می‌کند و من می‌خواهم چیزی باشم که او دوست دارد.»

او ادامه داد: «می‌ترسم اگر تغییر نکنم، علاقه‌اش را به من از دست بدهد.»

سارا، ۳۱ ساله از تهران، در مصاحبه با ایران‌اینترنشنال از‌ فشار مالی جراحی زیبایی سخن گفت: «دارم هزینه جراحی را قسطی پرداخت می‌کنم. تنها راه همین است. فقط می‌خواهم بدنم در لباس خوب به نظر برسد.»

از زمان استقرار جمهوری اسلامی در ۴۶ سال پیش تاکنون، حکومت حجاب و پوشش اجباری را بر زنان تحمیل کرده است.

با این حال، از بیم موج جدید اعتراضات، قانون سختگیرانه‌ جدید موسوم به «حجاب و عفاف» در سال جاری اجرا نشد و به حالت تعلیق درآمد.
«برای دیده شدن»
لادن، ۲۷ ساله، درباره تاثیر عمل‌های زیبایی بر زندگی اجتماعی‌اش گفت: «با یک باسن برزیلی و سینه‌های بزرگ، همه‌ نگاه‌ها در مهمانی‌های آخر هفته به من است. حتی مردان متاهل هم نمی‌توانند نگاهشان را برگردانند.»

اظهارات او نشان می‌دهد جراحی زیبایی اغلب نه برای حریم خصوصی، بلکه برای دیده‌ شدن در انظار عمومی انجام می‌شود.

بسیاری از زنان چنین انگیزه‌ای را ناشی از فشارهای پنهان اما دائمی مردسالاری در ایران می‌دانند.

سمانه سوادی، فمینیست ایرانی مقیم بریتانیا، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «یه سوالی که اینجا می‌شنوم اینه که زن‌ها از مردها می‌پرسن آیا پستان برات مهمتره یا باسن؟ هر بار متعجب می‌شم و از خودم می‌پرسم آیا این زن‌ها دارن تو دلشون خدا خدا می‌کنن که جواب "هیچ‌کدوم، شخصیت برام مهمتره" باشه یا نه.»

او با استناد به گفته‌های نئومی ولف، نویسنده‌ آمریکایی، افزود: «دغدغه جامعه برای زیبایی زنان، دغدغه زیبایی نیست! دغدغه اطاعت زنه، اطاعت از استانداردهای زیبایی مردسالاری.»
فشار شبکه‌های اجتماعی
اینستاگرام در ایجاد انگیزه برای جراحی‌های زیبایی نقشی محوری ایفا می‌کند.

بلاگرها و اینفلوئنسرهای زیبایی که علاوه بر جراحی‌ عکس‌های خود را با فیلتر دست‌کاری می‌کنند، انتظارات تازه‌ای را از ظاهر بدن به وجود آورده‌اند.
یک بلاگر ایرانیسارا درباره تاثیرات چنین فضایی به ایران‌اینترنشنال گفت: «این فقط درباره‌ زیبایی نیست، درباره‌ دیده‌ شدن و روابط اجتماعی است. وقتی آن عکس‌های بی‌نقص را می‌بینی، با خودت فکر می‌کنی اگر مثل آن‌ها نباشی، آیا کسی اصلا به تو توجه خواهد کرد؟»

در چنین شرایطی، همه جراحی‌های زیبایی با رضایت کامل متقاضی انجام نمی‌شود.

فرناز، ۳۶ ساله و مادر دو فرزند، گفت: «بعد از زایمان، سینه‌هایم افتاد و شکمم شل شد. می‌ترسیدم شوهرم علاقه‌اش را از دست بدهد. جواهراتم را فروختم تا هزینه‌ پروتز سینه، لیپو و لیفت باسن را بدهم. حالا او راضی است، و برایم مهم‌تر بود که زندگی زناشویی‌ام حفظ شود تا طلاهایم.»

چنین تجربه‌هایی نشان می‌دهد که عمل‌های زیبایی نه‌تنها برای بهبود ظاهر بلکه به‌عنوان راهی برای بقا در ازدواج، روابط یا جایگاه اجتماعی انجام می‌شوند.
موج متقاضیان مرد
در حالی‌ که زنان همچنان بیشترین متقاضیان جراحی‌های زیبایی در ایران را تشکیل می‌دهند، موجی از مراجعه‌کنندگان مرد نیز در حال شکل‌گیری است. آنان در پی انجام عمل‌هایی هستند که زمانی تابو محسوب می‌شدند.

عمل‌های محبوب میان مردان شامل کاشت مو، لیپوساکشن، عمل تغییر فک و حتی فرم‌دهی عضلات سینه و شکم است.

کلینیک‌ها این خدمات را در کنار عمل‌هایی مانند لیفت سینه (رفع افتادگی سینه) و جراحی بینی تبلیغ می‌کنند؛ امری که نشان می‌دهد جراحی‌های زیبایی بیش از گذشته برای مردان نیز ترویج و تبلیغ می‌شود.
قیمت‌های نسبتا ارزان
هزینه جراحی‌های زیبایی از دلایل افزایش تقاضا برای چنین جراحی‌هایی است.

برای نمونه، بزرگ‌ کردن سینه بین ۸۵۰ تا ۱۷۰۰ دلار، لیپوساکشن برای یک ناحیه ۳۰۰ تا ۶۰۰ دلار و «لیفت باسن برزیلی» بین ۵۰۰ تا ۱۵۰۰ دلار هزینه دارد و پکیج کامل بدن از ۱۸۰۰ دلار شروع می‌شود.

تفاوت قیمت‌ جراحی‌های زیبایی در ایران با نرخ جهانی چشمگیر است. در ایالات متحده یا بریتانیا چنین عمل‌هایی اغلب بیش از ۱۰ هزار دلار هزینه دارند.

نرخ‌های ارزان در ایران، مشتریان خارجی را جذب می‌کند و مردم ایران را نیز به راه‌هایی چون گرفتن وام و پرداخت قسطی سوق می‌دهد.

در چنین شرایطی، کلینیک‌ها بازپرداخت هزینه‌ها به صورت قسطی را تبلیغ می‌کنند.
هشدار کارشناسان
اما پشت این تبلیغات پر زرق و برق، خطراتی پنهان شده است.

جراحان متخصص هشدار می‌دهند کلینیک‌های غیرمجاز که در شبکه‌های اجتماعی بازارشان داغ است، تصاویر دست‌کاری‌شده‌ای از «قبل و بعد عمل» منتشر می‌کنند و نتایج غیرممکنی از جراحی‌های زیبایی را وعده می‌دهند.
تصویری که در تبلیغات یک کلینیک زیبایی استفاده شده استدر نبود یک سامانه‌ ثبت مرکزی، عوارض چنین عمل‌هایی پنهان می‌مانند و بیماران اغلب تنها به توصیه‌‌های شفاهی اعتماد می‌کنند.

یک جراح ساکن تهران که نخواست نامش فاش شود، به‌ ایران‌اینترنشنال گفت: «مردم باور دارند جراحی جادو است. اما بدن‌ها با هم فرق دارند و محدودیت‌هایی وجود دارد. بعضی بیماران نمی‌خواهند این بخش را بشنوند.»

رونق جراحی‌های زیبایی در ایران بیش از آن‌که ریشه در نیازهای جسمی داشته باشد، بازتابی از فشارهای روانی و اجتماعی است که افراد، به‌ویژه زنان، با آن روبه‌رو هستند.

در عین حال، در شرایط بحرانی اقتصاد ایران، بسیاری از متقاضیان برای تامین هزینه این جراحی‌ها ناچار به دریافت وام یا ایجاد بدهی می‌شوند؛ وضعیتی که بار مالی و روانی آنان را هم‌زمان افزایش می‌دهد.