هشدار یک اقتصاددان: تابآوری اقتصاد ایران به پایان خط نزدیک میشود
+24
رأی دهید
-2
کیهان لندن: در شرایطی که علی خامنهای شب گذشته در یک سخنرانی مدعی شد جمهوری اسلامی مذاکره نمیکند و غنیسازی اورانیوم هم ادامه خواهد داشت، کارشناسان اقتصادی نسبت به آنچه در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه و در بنبست ماندن مذاکرات هستهای در انتظار اقتصاد کشور است هشدار میدهند و فروپاشی اقتصادی را با تشدید فشارهای تحریمی محتمل میدانند.علی خامنهای رهبر جمهوری اسلامی شامگاه سهشنبه اول مهرماه ۱۴۰۴ و همزمان با برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک در یک سخنرانی که از صداوسیمای دولتی پخش شد با زیانبار خواندن مذاکرات هستهای با ایالات متحده اعلام کرد جمهوری اسلامی مذاکره نمیکند و غنیسازی اورانیوم را نیز ادامه خواهد داد.
این سخنان در شرایطی که بخشی از حکومت امیدوار بودند در دیدارهای حاشیهای مجمع عمومی سازمان ملل مقامات دولت بتوانند با همتایان غربی خود دیدار و روزنهای برای از سر گرفتن مذاکرات باز کنند، به شدت بازارهای ارز، بورس و طلا در ایران را تحت تأثیر قرار داد.
قیمتها در دو بازار ارز و طلا افزایش یافت و بازار بورس هم با ریزش بیش از ۲۰ هزار واحدی روبرو شد. این در حالیست که از سه روز دیگر، پنجم مهرماه، مکانیسم ماشه قرار است بطور رسمی فعال شود و تحریمهای سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی اجرا شوند. اگرچه ماهیت این تحریمها با فعالیت هستهای جمهوری اسلامی مرتبط است اما به بخشهای زیادی از تدارکات و نقل و انتقالات تجاری از جمله کشتیرانی و همچنین فعالیتهای مالی و بانکی را ضربه خواهد زد و بطور مستقیم و غیرمستقیم بر اقتصاد کشور اثرات منفی خواهد داشت.
کارشناسان اقتصادی طی روزهای گذشته بارها با شرح اثرات مخرب این تحریمها هشدار دادهاند که اقتصاد ایران به علت مشکلات ساختاری و شکننده شدن در پی سالها تحریم، توانایی ایستادگی در برابر فشارهای ناشی از فعال شدن مکانیسم ماشه را نخواهد داشت.
در همین رابطه مرتضی افقه اقتصاددان و استاد دانشگاه جندیشاپور اهواز اعلام کرده «اقتصاد ایران در آستانه فشارهایی قرار دارد که تابآوری آن را به شدت تحت تأثیر قرار خواهد داد و این ضرورت وجود دارد که هرچه سریعتر راه حلی دیپلماتیک برای عبور از این مرحله پیدا شود.»
مرتضی افقه در حالی بر «ضرورت» پیدا شدن راه حل دیپلماتیک در برابر فعال شدن مکانیسم ماشه تأکید میکند که سخنان شب گذشته علی خامنهای نشان میدهد رهبر جمهوری اسلامی چنین ضرورتی را احساس نمیکند!
مرتضی افقه توضیح داده که «اگر تا مهلت تعیینشده، پنجم مهر توافقی حاصل نشود و اسنپبک [مکانیسم ماشه] فعال گردد، از منظر اقتصادی شرایط بسیار دشواری پیشروی ایران قرار خواهد گرفت.»
او تأکید کرده «بسیاری از فرصتها در گذشته از دست رفته و اینبار نیز تحریمها در فضایی متفاوت اعمال میشوند. به نظر میرسد نظام بینالملل بطور یکپارچهتر از گذشته در کنار آمریکا صفآرایی کرده است. در چنین شرایطی کار برای ایران به مراتب دشوارتر خواهد بود، مگر آنکه چین همانند دفعات پیشین ریسک کرده و همکاری خود را با ایران ادامه دهد؛ هرچند احتمال این سناریو هم چندان قوی به نظر نمیرسد.»
به گفته این اقتصاددان اگر جمهوری اسلامی نتواند مانند گذشته صادرات نفت را از مسیرهای غیررسمی و دور زدن تحریمها ادامه دهد، شرایط بطور جدی وخیمتر خواهد شد.
وی تأکید کرده که «حتی در گذشته نیز دور زدن تحریمها همراه با هزینههای سنگین و خسارتهای متعدد بوده است. فروش نفت با قیمت ارزان، دریافت پول با تأخیر و مشکلات فراوان در انتقال منابع مالی نمونههایی از این مشکلات بوده است. ادامه این وضعیت نیز چشمانداز روشنی پیش روی اقتصاد کشور ترسیم نمیکند. در نهایت میتوان گفت اگر راهی برای فروش نفت حتی به شکل پرهزینه و با دور زدن تحریمها یافت نشود، شرایط اقتصادی کشور بهمراتب بدتر از وضعیت فعلی خواهد شد.»
طی روزهای گذشته تحلیگران اقتصادی متعددی نسبت به بحرانیتر شدن شرایط اقتصاد کشور پس از فعال شدن مکانیسم ماشه هشدار دادهاند.
تحلیگران معتقدند فعالشدن مکانیسم ماشه بیشترین اثر فوری را بر بازار ارز دارد و با تضعیف عرضه و افزایش تقاضا، نرخ دلار را صعودی میکند؛ همزمان این رشد به افزایش قیمت طلا و سکه نیز منجر خواهد شد. از سوی دیگر در بازار بورس، افزایش هزینه تولید و محدودیت صادرات بسیاری از شرکتها را تحت فشار قرار میدهد و کلیت بازار وارد فاز منفی شده و فرار پول حقیقی از بازار سرعت پیدا خواهد کرد.
در نهایت اقتصاد ایران با عمیقتر شدن رکود تورمی و موجی از افزایش قیمت کالاها خدمات و افزایش بیکاری روبرو خواهد شد.
در اینباره اتاق بازرگانی ایران سه سناریوی خوشبینانه، محتمل و بدبینانه از آینده اقتصاد با اجرای مکانیسم ماشه ارائه کرده است. بر اساس سناریوی محتمل، که بسیاری از کارشناسان آن را واقعبینانهترین حالت میدانند، اقتصاد ایران با چالشهایی روبهرو خواهد شد. بر این اساس نرخ تورم سالانه که هماکنون نیز بر اساس آمار رسمی حدود ۵۰ درصد است، میتواند به بیش از ۷۵ درصد برسد.
اتاق بازرگانی هشدار داده است که در سناریوی بدبینانه احتمال رکود عمیق، تورم ۹۰ درصدی، نرخ ارز ۱۶۵ هزار تومانی، رشد اقتصادی منفی سه درصد، سقوط ارزش دلاری بورس و افزایش نرخ بیکاری تا ۱۴ درصد وجود دارد.
در بخش دیگری از این گزارش آمده تداوم و تشدید تحریمها نه تنها زنجیره تأمین و واردات مواد اولیه را مختل میکند، بلکه با رکود تولید و توقف پروژهها، زمینهساز افزایش بیکاری می شود.
محدودیتهای بانکی و مالی، توقف همکاریهای سوئیفت، مشکلات خطوط کشتیرانی به دلیل قطع بیمههای بینالمللی و کاهش شدید سرمایهگذاری خارجی، بخشی از پیامدهای پیشبینیشده هستند.
وحید شقاقی شهری اقتصاددان نیز درباره چشمانداز تورم در اقتصاد کشور گفته «من یک گزارشی تحت عنوان تورم سه رقمی آماده کرده بودم. تورمی که در حالت خوشبینانه برای امسال اعلام میشود، ۴۵ درصد است، ولی نیمه دوم سال برای کشور سخت خواهد بود، زیرا آمارها حکایت از یک رکود بسیار سنگین در اقتصاد ایران دارد؛ هم در بخش مسکن رکود بیسابقهای داریم و هم بسیاری از کسبوکارها در حالت معطل و تعلیق قرار گرفتند، یعنی نمیتوانند تصمیم بگیرند.»
این اقتصاددان توضیح داده که «در نیمه دوم سال رکود سنگینی را خواهیم داشت. از طرف دیگر، کسریهای بودجه در حال تشدید است و نااطمینانیها شدت میگیرد. قیمت دلار بازار غیررسمی نیز در همین مدت اخیر بیش از ۱۲، ۱۳ هزار تومان افزایش پیدا کرده است.»
به عقیده وحید شقاقی شهری ناترازیهای اقتصاد کلان نیز اثرات خود را به تدریج بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت و مجموعه این عوامل اگر مهار نشود، تورم را حتی میتواند برای سال بعد به حد سه رقمی هم برساند.