اولتیماتوم کشورهای عرب خلیج فارس به ترامپ: انتخاب با تو، ما یا اسرائیل

یورونیوز- نشریه بریتانیایی اکونومیست در مطلبی تحلیلی به موضع کشور‌های عربی خلیج فارس پس از حمله اسرائیل به قطر پرداخته است. 

بر اساس این یادداشت، این کشورها ابزار محدودی برای فشار بر دولت نتانیاهو دارند و به همین دلیل امیدوارند بتوانند بر نزدیک‌ترین متحد آن، یعنی ایالات متحده، اعمال فشار کنند.

این مطلب با اشاره به سخنان مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری ایران، در محکومیت نقض حاکمیت قطر از سوی اسرائیل، در حالی که ایران نیز چند ماه قبل حملاتی در مجاورت پایگاه نظامی ایالات متحده در قطر انجام داد، مدعی شد که اجلاس کشور‌های عربی و اسلامی در دوحه با هدف ابراز حمایت از قطر، خالی از تناقض نبود.   

اما علیرغم این تناقض‌ها، نشست دوحه حمایت گسترده‌‌ای از قطر را به نمایش گذاشت. تمام شرکت‌کنندکان در محکومیت حملات اسرائیل اتفاق نظر داشتند، اما در مورد اقدام عملی هم‌عقیده نبودند. 

برای مثال، ایران خواستار ایجاد «ناتوی اسلامی» است، پیشنهادی که از سوی بسیاری از کشورهای عربی به دلیل نگرانی از نفوذ ایران، چندان جدی گرفته نمی‌شود.  

از سوی دیگر، قطر به‌تنهایی توانایی واکنش نظامی یا فشار اقتصادی بر اسرائیل را ندارد. بر اساس تحلیل اکونومیست، این کشور بیشتر به اقدامات نمادین مانند محکومیت در شورای امنیت یا ارجاع موضوع به دادگاه بین‌المللی بسنده می‌کند. 

واکنش‌های دیگر کشورهای عربی نیز تا کنون محدود بوده‌اند. 

امارات به اقداماتی محدود مانند احضار دیپلمات اسرائیلی و منع حضور شرکت‌های اسرائیلی  در نمایشگاه هوایی دبی بسنده‌کرده، اما تمایلی به قطع روابط با تل‌آویو نشان نداده است. پیشنهادهایی نظیر بستن حریم هوایی به روی هواپیماهای اسرائیلی نیز در بیانیه نهایی جایی پیدا نکرد. 

برخی تحلیلگران غربی این اجلاس را صرفاً نمایشی دانسته‌اند، اما دیپلمات‌های کشورهای عربی خلیج فارس معتقدند حمله به قطر تهدیدی علیه امنیت جمعی آنان بود. 

بر اساس یادداشت اکونومیست، مشکل اصلی آن است که کشورهای عربی ابزار محدودی برای فشار بر دولت نتانیاهو دارند و به همین دلیل امیدوارند بتوانند بر نزدیک‌ترین متحد آن، یعنی ایالات متحده، اعمال فشار کنند. 

از دهه‌ها پیش رابطه آمریکا با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (شامل قطر، عربستان، امارات، کویت، عمان و بحرین) بر یک معامله ساده استوار بود: آمریکا امنیت آنان را تضمین می‌کرد و در مقابل، این کشورها نفت و گاز مورد نیاز آمریکا را تامین می‌کردند و بخشی از ثروت خود را در آمریکا سرمایه‌گذاری می‌کردند.  

از نظر نویسنده این مطلب، پس از اینکه حملات تحت حمایت ایران‌ به عربستان در ۲۰۱۹ و امارات در ۲۰۲۲، واکنش جدی از سوی واشنگتن به دنبال نداشت، اعتماد آنها به این رابطه تضعیف شد. 

 اکنون دولت‌های عرب عضو شورای همکاری خلیج فارس، خواهان یک ضمانت روشن هستند که اسرائیل دوباره به یکی از آنها حمله نخواهد کرد و حتی به دنبال نوعی پیمان امنیتی رسمی‌تر با آمریکا هستند. 

این تحلیل افزوده که در صورت عدم پذیرش چنین ضمانتی از سوی آمریکا، این کشورها از اهرم‌هایی برای اعمال فشارعلیه واشنگتن برخوردارند، ولی استفاده از آنها دشوار است. 

 تهدید به خرید تسلیحات از روسیه یا چین مشکلات فنی و خطرات سیاسی جدی به همراه خواهد داشت، اما گرایش به خرید از متحدان آمریکا یا توسعه صنایع بومی تسلیحاتی در حال افزایش است. 

در حوزه اقتصادی نیز آنها می‌توانند سرمایه‌گذاری‌های وعده داده‌شده در آمریکا را کاهش دهند، گرچه این کار به زیان پروژه‌های توسعه داخلی خواهد بود. 

پس از دو سال جنگ، کشورهای عربی خلیج فارس از وضعیت غزه خشمگین، از سیاست‌های اسرائیل در سوریه نگران و از احتمال درگیری با ایران بیمناک‌ هستند. 

آنان می‌خواهند آمریکا میان دو گزینه تصمیم بگیرد: تداوم اتحاد با دولت‌های ثروتمند عرب یا همراهی بی‌قیدوشرط با نتانیاهو که حتی در داخل اسرائیل نیز مورد انتقاد است.