خشم کاربران فضای مجازی از حذف نام آرامگاه کوروش از تابلوی ورودی پاسارگاد

نصب تابلویی در ورودی مجموعه پاسارگاد، اعتراضات و انتقاداتی را در پی داشته است. منتقدان می‌گویند این تابلو هیچ اشاره‌ای به آرامگاه کوروش کبیر ندارد و این موضوع، واکنش‌های منفی گسترده‌ای را در فضای مجازی به دنبال داشته است.

این موضوع که چرا جمهوری اسلامی نسبت به نمادهای باستانی و پادشاهی ایران، مانند پاسارگاد، رویکرد مثبتی ندارد و حتی در مواردی خصمانه برخورد می‌کند، ریشه در تقابل بنیادین دو ایدئولوژی دارد. جمهوری اسلامی، بر پایه‌ی یک هویت شیعی-مذهبی و انقلابی بنا شده است که تلاش می‌کند هویت ملی را در چارچوب ارزش‌های اسلامی و انقلابی تعریف کند. 

در این چارچوب، نمادهای باستانی ایران که ریشه در دوران پیش از اسلام دارند، به عنوان نمادهای یک هویت "جاهلی" یا "سکولار" تلقی می‌شوند که در تضاد با ایدئولوژی حاکم قرار می‌گیرند. 

خشم کاربران فضای مجازی از حذف نام آرامگاه کوروش از تابلوی ورودی پاسارگاد pic.twitter.com/sl9Umiv9OH

— Iranian UK (@IranianUk) September 13, 2025

این نمادها به جای آنکه نشان‌دهنده‌ی شکوه تمدنی یک ملت باشند، به عنوان ابزاری برای ترویج ناسیونالیسم افراطی و جدایی از اسلامگرایی انقلابی دیده می‌شوند. به همین دلیل، مقامات و نهادهای جمهوری اسلامی، در تلاش برای تضعیف این نمادها، گاهی آنها را به بی‌اهمیت جلوه می‌دهند و گاهی به طور مستقیم به آنها حمله می‌کنند.

یکی از دلایل این برخورد، ترس از احیای هویت ملی‌گرایانه است که می‌تواند جایگزین هویت مذهبی-سیاسی جمهوری اسلامی شود. در طول تاریخ معاصر ایران، به‌ویژه در دوران پهلوی، پادشاهان تلاش کردند تا با استفاده از نمادهای باستانی، مشروعیت خود را تقویت کنند و حس غرور ملی را در مردم زنده نگه دارند. 

این رویکرد، در دیدگاه انقلابیون، به عنوان یک توطئه برای دور کردن مردم از دین و هویت اسلامی دیده می‌شد. به همین خاطر، پس از انقلاب، هرگونه نماد و نشانه از دوران پادشاهی، از جمله پاسارگاد و تخت جمشید، به عنوان ابزارهای پروپاگاندای رژیم سابق تلقی شدند و با آنها برخورد شد. آنها می‌خواستند یک هویت جدید بسازند که کاملاً بر پایه انقلاب و آموزه‌های دینی استوار باشد و در آن، نمادهای کهن جایی نداشته باشند.

علاوه بر این، پاسارگاد و آرامگاه کوروش بزرگ به دلیل جایگاه ویژه خود در تاریخ و فرهنگ ایرانی، به عنوان یک کانون برای تجمع و بیان اعتراضات مدنی و سیاسی درآمده‌اند. هر سال در روز هفتم آبان، هزاران نفر به پاسارگاد می‌روند تا روز بزرگداشت کوروش را گرامی بدارند. این تجمعات، که اغلب با شعارهای ملی‌گرایانه و انتقادی علیه نظام همراه است، به چالشی بزرگ برای حکومت تبدیل شده است. 

جمهوری اسلامی این تجمعات را تهدیدی برای امنیت ملی و نظم عمومی می‌داند و به همین دلیل، با محدود کردن دسترسی، بازداشت فعالان و تبلیغات منفی علیه این مراسم، سعی در جلوگیری از آنها دارد. این مکان، از یک نماد تاریخی به یک نماد مقاومت مدنی تبدیل شده است که همین امر، خصومت نظام را نسبت به آن بیشتر کرده است.

از نگاهی دیگر، این تقابل نشان‌دهنده شکست جمهوری اسلامی در تعریف یک هویت جامع ملی است که بتواند میراث فرهنگی و تاریخی ایران را با آموزه‌های مذهبی خود تلفیق کند. نظام به جای پذیرش و استفاده از این نمادها برای تقویت هویت ملی، در یک تناقض درونی گرفتار شده است. 

آنها نمی‌توانند به طور کامل این میراث را نادیده بگیرند، چرا که بخش بزرگی از هویت ملت ایران به آن گره خورده است، اما در عین حال نمی‌توانند آن را به رسمیت بشناسند، زیرا آن را تهدیدی برای ایدئولوژی خود می‌دانند. این وضعیت باعث شده است که جامعه ایرانی به دو بخش تقسیم شود: بخشی که به دنبال احیای هویت باستانی است و آن را در تضاد با هویت مذهبی حاکم می‌بیند، و بخشی که تلاش دارد این دو را با هم آشتی دهد یا به طور کامل هویت باستانی را نادیده بگیرد.

پیش‌بینی می‌شود که این تقابل در آینده نیز ادامه خواهد داشت. با افزایش آگاهی عمومی و دسترسی به اطلاعات، نسل‌های جدید بیشتر به دنبال ریشه‌های فرهنگی و تاریخی خود خواهند بود و نمادهایی مانند پاسارگاد برای آنها جذابیت بیشتری پیدا خواهند کرد. این امر ممکن است منجر به افزایش فشار بر حکومت برای تغییر رویکرد خود شود. 

با این حال، تا زمانی که ایدئولوژی جمهوری اسلامی بر پایه تقابل با هویت ملی‌گرایانه تعریف شود، بعید است که شاهد تغییرات اساسی در این زمینه باشیم. هرگونه تغییر در این سیاست، مستلزم یک تحول بنیادین در رویکرد حاکمیت نسبت به مفهوم هویت و ملیت است، که به نظر می‌رسد در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نباشد. این جدال ایدئولوژیک، همچنان به عنوان یکی از تنش‌های اصلی در جامعه ایران باقی خواهد ماند.