پنج اهرم تا رهایی؛ تحلیلی از سخنرانی شاهزاده رضا پهلوی در «کنفرانس اتحادیه ملی برای دموکراسی در ایران»‎

ارشان آذری

پیام سخنرانی روشن است: پیروزی از برخاستنِ مردمِ داخل می‌آید و نقش ایرانیانِ بیرون، هموار کردنِ راه با ابزار و پشتوانه عملی است. نقشه پیشنهادی شاهزاده رضا پهلوی پنج اهرمِ به‌هم‌پیوسته دارد—فشار بر حکومت، پشتیبانی از مردم، جداشدنِ کارگزاران، هماهنگیِ نیروها، و برنامه روزِ بعد—که اگر با کارِ منظم و گزارشِ شفاف پیش بروند، گذار می‌تواند کم‌هزینه و کم‌تنش باشد.

۱) چرا «برخاستنِ مردم» کلیدی است؟

هیچ نیروی بیرونی جای مردم را پر نمی‌کند. این رویکرد دو نتیجه عملی دارد:

امید به عمل بدل می‌شود: هر کس سهمی روشن دارد؛ از روایت‌گری درست و کارِ محلی تا پیگیری صنفی و اعتصابِ هدفمند.

نقش بیرون دقیق می‌شود: ایرانیانِ برون‌مرز باید ابزار و پشتوانه فراهم کنند، نه نسخه آماده؛ و این پشتیبانی باید هوشمندانه به کنش‌های داخل وصل شود.

۲) فشار بر حکومت: هزینه ماندن را بالا ببریم

یعنی چه؟ بستن مسیرهای مالی و سفرِ عاملان سرکوب، پیگیری حقوقی آمران و عاملان، و واداشتن دولت‌ها و نهادها به موضعِ روشن.

اثر: هر روز ماندن برای دستگاه سرکوب گران‌تر و پرخطرتر می‌شود.

نکته عملی: هر گامِ فشار بیرونی باید در داخل فرصتِ کنشِ امن‌تر بسازد—وگرنه نیمه‌کاره می‌ماند.

۳) پشتیبانی از مردم: همدردیِ مؤثر

یعنی چه؟ یاری حقوقی و درمانی، پشتیبانی کوتاه‌مدتِ معیشتی، رساندن صدای زندانیان و خانواده‌ها، و پیگیری رسمی در مجلس‌ها و نهادهای مدنی.

اثر: هزینه ایستادگی پایین می‌آید و حسِ تنهایی می‌شکند.

روش درست: بسته‌های ساده و روشن—وکیل، درمان، یاریِ فوریِ خانواده‌ها—با شیوه‌های شفاف، قابل‌دسترسی و پاسخ‌گو.

۴) جداشدنِ کارگزاران (ریزش): «از حکومت جدا شوید و به مردم بپیوندید»

هدف: کارکنان و وابستگانِ بدنه حکومت راهی امن و آبرومند برای کنارکشیدن ببینند.
چرا مهم است؟ هر جدایی، بازوی سرکوب را ضعیف‌تر و راه گذار را کوتاه‌تر می‌کند.
برای اعتمادسازی:

حفظ هویت جداشوندگان تا امنیت‌شان برقرار بماند،

راستی‌آزماییِ منظم آمار تا عددسازی جا نیفتد،

وصل کردنِ فوری نیروهای جداشده به گروه‌های صنفی و مدنی تا توان‌شان به کار بیاید.

۵) هماهنگیِ نیروها: ستونِ فقراتِ حرکت

اصل‌ها: تمامیتِ ایران، برابریِ شهروندان، جداییِ دین از دولت، و حقِ مردم در گزینشِ شیوه حکومت.

چرا لازم است؟ انرژیِ پراکنده دوام ندارد. باید گروه‌های کاریِ کوچک، چابک و ساده شکل بگیرد—با برنامه زمانی، وظیفه مشخص، صورت‌جلسه کوتاه، و گزارشِ ماهانه عمومی.

۶) برنامه روزِ بعد: نان و آب و برق و امنیت

یعنی چه؟ نقشه روشن برای ۱۰۰ روزِ نخست—برق، آب، سوخت، درمان، امنیتِ خیابان و آرام‌کردنِ بازار پول.

اثر روانی: بزرگ‌ترین ترس مردم «بی‌نظمیِ پس از سقوط» است؛ یک برنامه روشن، این ترس را می‌شکند.

چگونه؟ نامِ مسئولِ هر بخش، زمان‌بندی، منابع و گزارشِ پیشرفتِ قابل‌فهم و در دسترس.

سه کارِ فوری و کم‌هزینه (از امروز)

برگه یک‌صفحه‌ایِ گزارشِ پنج اهرم: چند شاخص ساده—تعداد اقدام‌های فشار، شمار یاری‌ها، ریزش‌های تأییدشده، گروه‌های کاریِ فعال، و گام‌های برنامه صدروزه.

راهنمای «جداییِ امن»: دستور گام‌به‌گام برای کسانی که می‌خواهند جدا شوند؛ نکات ایمنی، راه ارتباطِ امن، و مسیر پیوستن به جامعه.

خلاصه مردمیِ «برنامه اضطرار»: نسخه خیلی ساده از ۱۰۰ روزِ نخست با پرسش‌وپاسخ: «روز اول چه می‌شود؟ یک هفته بعد چه؟ یک ماه بعد چه؟»

نقش ما چیست؟

کارگران، معلمان، پرستاران، بازاریان: شبکه‌های صنفیِ منظم و اعتصاب‌های هدفمند؛ هر واحدِ درست‌سازمان‌یافته، یک ستون از خانه آزاد فرداست.

جوانان و دانشجویان: پیوندِ محله‌ها، روایتِ درست و نگه‌داشتنِ روحیه؛ سازمان‌دهیِ نرم یعنی راهِ بازتر برای دیگران.

کارگزارانِ درونِ حکومت: «جدا شوید و به مردم بپیوندید»؛ با راهنمای جداییِ امن، زندگیِ خود و آینده کشور را از ماشینِ سرکوب جدا کنید.

ایرانیانِ برون‌مرز: وکیل، درمان، رسانه، رایزنی؛ همدردی کافی نیست—ابزارِ کاربردی بسازید و به‌موقع به دستِ داخل برسانید.

کارآفرینان و کارشناسان: طرحِ صدروزه را در حوزه‌های حیاتی با جزئیات و مسئولِ مشخص کامل کنید.

سه نشانه نزدیک‌شدنِ پیروزی

افتِ توانِ سرکوب: افزایشِ جدایی‌های تأییدشده در بخش‌های کلیدی.

بلند شدنِ تکیه‌گاه اجتماعی: صندوق‌های شفافِ یاری و پوششِ بهتر برای خانواده‌های آسیب‌دیده.

نظمِ بیشتر در کنش‌ها: گذر از تجمع‌های مقطعی به گروه‌های کاریِ پایدار با گزارشِ ماهانه.

جمع‌بندی: چرا می‌توانیم—و چگونه زودتر می‌رسیم

پرسشِ اصلی دیگر «آیا می‌شود؟» نیست؛ «چه‌وقت» و «چگونه» است. پاسخ روشن است: با پایمردی، با نظم، و با همبستگی. این‌بار شکست‌های گذشته پیشِ چشم ماست و نقشه فردا روی میز. چارچوبِ شاهزاده رضا پهلوی شعار نیست، تقسیمِ کار است:

میدانِ اصلی داخل است و بیرون باید ابزار و پشتوانه بیاورد؛

ترس از بی‌نظمی با برنامه صدروزه برای آب، برق، سوخت، درمان و امنیت پاسخ دارد؛

ترس از تنهایی با پشتیبانیِ سازمان‌یافته فرو می‌ریزد؛

ترس از ناهماهنگی با گروه‌های کاریِ پاسخ‌گو که هر ماه نتیجه می‌دهند از میان می‌رود.

به زبان ساده: اگر هر کدام‌مان امروز یک کارِ مشخص بردارد—یک گزارش، یک یاری، یک پیوند، یک خروجِ امن از دستگاه سرکوب، یا یک قطعه از برنامه صدروزه—چرخِ گذار تندتر می‌چرخد. پیروزی، جمعِ همین کارهای کوچکِ پیوسته است. راه باز است؛ با هم جلو برویم.