ببینید: جولانی در مراسم فارغ‌التحصیلی همسرش: چهره‌ای از یک مرد خانواده در دل بحران سوریه

تصاویر منتشرشده از دانشگاه ادلب سوریه نشان می‌دهد احمد الشرع معروف به ابومحمد جولانی رئیس جمهور سوریه در مراسم فارغ‌التحصیلی لطیفه دروبی، همسر خود و جمعی از دانشجویان دانشکده ادبیات و علوم انسانی این دانشگاه حضور داشته است. این مراسم با حضور خانواده‌ها و دانشجویان برگزار شد.

وقتی بشار اسد در سال ۲۰۰۰ میلادی قدرت را در سوریه به دست گرفت، تصویر او با پدرش، حافظ اسد، که یک رهبر نظامی و دیکتاتور بی‌رحم بود، کاملاً متفاوت بود. بشار که در لندن چشم‌پزشکی خوانده و در ظاهر یک چهره مدرن و آرام داشت، امیدهای زیادی را برای اصلاحات و گشودگی سیاسی و اجتماعی در این کشور برانگیخت.

جولانی در مراسم فارغ‌التحصیلی همسرش: چهره‌ای از یک مرد خانواده در دل بحران سوریه pic.twitter.com/DAYe2OVJyv

— Iranian UK (@IranianUk) September 8, 2025

 

این دوره، که به «بهار دمشق» شهرت یافت، با انتشار فضای گفت‌وگو و آزادی‌های محدود همراه بود؛ آزادی‌هایی که به شکل‌گیری محافل بحث و گمانه‌زنی درباره آینده سوریه انجامید. با این حال، این فضای کوتاه مدت، به سرعت توسط دستگاه امنیتی سرکوبگر رژیم که منافع خود را در خطر می‌دید، از بین رفت و نشان داد که رژیم اسد، حتی با رهبری یک چهره «مدرن»، توانایی تحمل کوچکترین مخالفت سیاسی را ندارد.

یکی از اصلی‌ترین جنبه‌های تلاش بشار اسد برای «غربی‌سازی»، به حوزه اقتصاد بازمی‌گشت. او با هدف جذب سرمایه‌گذاری خارجی و مدرن‌سازی کشور، به سمت سیاست‌های نئولیبرالی حرکت کرد. این سیاست‌ها شامل خصوصی‌سازی شرکت‌های دولتی، کاهش یارانه‌ها و تشویق تجارت آزاد بود. این رویکرد، اگرچه در ظاهر شبیه به اصلاحات اقتصادی در کشورهای غربی بود، اما در عمل به فساد گسترده و توزیع ناعادلانه ثروت منجر شد. ثروتی که عمدتاً به دست یک طبقه جدید از الیگارش‌های نزدیک به رژیم می‌افتاد و به جای بهبود زندگی مردم عادی، شکاف طبقاتی را عمیق‌تر کرد.

این سیاست‌های اقتصادی به ویژه برای جوامع سنتی و مذهبی سوریه، که بخش عمده‌ای از جمعیت را تشکیل می‌دادند، پیامدهای فاجعه‌باری داشت. کشاورزان و کارگران کم‌درآمد، که به شدت به یارانه‌های دولتی وابسته بودند، به واسطه این اصلاحات به حاشیه رانده شدند. این نارضایتی اقتصادی در کنار سرکوب سیاسی، زمینه را برای شورش‌های گسترده در سال ۲۰۱۱ فراهم کرد. به این ترتیب، «اصلاحات» اقتصادی که قرار بود تصویر مدرنی از سوریه ارائه دهند، به یکی از دلایل اصلی فروپاشی و آغاز بحران داخلی تبدیل شدند.

با وجود تلاش‌های اولیه برای ایجاد چهره‌ای مدرن و غربی از خود و همسرش، اسما اسد، بشار اسد هرگز نتوانست از چارچوب یک رژیم اقتدارگرا و امنیتی خارج شود. او برای حفظ قدرت، به همان ساختاری تکیه کرد که پدرش بنا کرده بود؛ ساختاری که بر اقلیت علوی تکیه داشت و در برابر اکثریت اهل سنت، به‌ویژه در مناطق روستایی، موضعی سرکوبگرانه اتخاذ می‌کرد. این تناقض درونی، یعنی تظاهر به مدرنیته و در عین حال توسل به ابزارهای قدیمی سرکوب، باعث شد که رژیم او در برابر اولین موج اعتراضات مردمی، انعطاف‌ناپذیری کامل خود را نشان دهد.

محیط اسلامی و سنتی سوریه، به خصوص در شهرهای کوچک و مناطق روستایی، مقاومت زیادی در برابر سیاست‌های به ظاهر «غربی» رژیم از خود نشان داد. بسیاری از این جوامع، از رویکردهای لیبرال اقتصادی و اجتماعی که اسد ترویج می‌کرد، استقبال نکردند و آن را مغایر با ارزش‌های سنتی و دینی خود می‌دانستند. این نارضایتی مذهبی و فرهنگی، به همراه محرومیت‌های اقتصادی، به عنوان یک عامل مهم در بسیج مخالفان رژیم عمل کرد. بنابراین، بشار اسد نتوانست با این اقدامات، حمایت عمومی را جلب کند و حتی در برخی موارد، باعث دوری بیشتر مردم از دولت شد.

در نهایت، شکست بشار اسد در ایجاد یک تصویر «غربی‌سازی» شده و در عین حال حفظ قدرت، نشان داد که اصلاحات واقعی در یک حکومت دیکتاتوری، بدون مشارکت مردم و بدون از بین بردن ساختار سرکوبگر، غیرممکن است. رژیم او که با ایدئولوژی ناسیونالیسم عربی حزب بعث در هم آمیخته بود، به جای حل مشکلات اساسی جامعه، به سرکوب و خشونت روی آورد. این مسیر، نهایتاً به جنگ داخلی فاجعه‌بار و سقوط حکومت او در سال ۲۰۲۴ منجر شد و پایان عصر اسد را رقم زد.