بهانه‌تراشی جمهوری اسلامی برای حمایت از گروه‌های نیابتی؛ «آسمان عراق در کنترل اسرائیل است»

ایندیپندنت فارسی: دو هفته پس از سفر علی لاریجانی، دبیر جدید شورای عالی امنیت ملی به عراق و لبنان، که با گمانه‌زنی‌هایی درباره واهمه جمهوری اسلامی از کاهش نفوذش در منطقه همراه بود، اظهارنظرها درباره وضعیت شکننده تهران و حتی پایتخت‌های همسایه بر اثر نفوذ اسرائیل همچنان ادامه دارد.

در تازه‌ترین اظهارنظر، مصطفی زهرانی، دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی در نیویورک، گفت تهران در حال حاضر در چند جبهه فعال است که اسرائیل فقط یکی از آن‌ها است.

او در گفتگو با وب‌سایت انتخاب تاکید کرد که «حداقل خواست اسرائیل این است که ایران به عراق بعد از صدام تبدیل شود»، سپس مدعی شد که بزرگ‌ترین هدف اسرائیل این است که کشورهای اطرافش به حدی ناتوان شوند که نتوانند کوچک‌ترین دفاعی از خود بکنند.

این اظهارات که عده‌ای آن را بهانه‌تراشی جمهوری اسلامی برای ادامه حمایت از گروه‌های نیابتی‌اش در منطقه می‌دانند، در حالی است که پیش‌تر هم برخی این پرسش را مطرح کرده بودند که با تحولات ایجادشده در منطقه، آیا جمهوری اسلامی تصمیم دارد به حمایت از گروه‌های نیابتی پایان دهد یا اینکه پس از جنگ ۱۲روزه که خطرناک‌ترین نبرد جمهوری اسلامی پس از جنگ با عراق در دوران صدام حسین بود، بیش‌ازپیش به نیروهای نیابتی متکی خواهد شد؟

این پرسش زمانی جدی‌تر شد که بنا به گفته برخی منابع، سپاه پاسداران از گروه‌های نیابتی در عراق و لبنان خواست با هرگونه طرحی برای خلع سلاح به‌شدت مخالفت کنند، زیرا در مرحله بعدی، هر سلاح نقش ایفا خواهد کرد.

در همین حال، هفته پیش نشریه صبح صادق، متعلق به معاونت سیاسی سپاه پاسداران، به سفر اخیر علی لاریجانی به عراق پرداخت و در آن به چهار تهدید اصلی در پرونده عراق مرتبط با جنگ ۱۲ روزه، اشاره کرد. این گزارش با اشاره به «نقض حریم هوایی عراق» تاکید کرد که «در جریان حمله ۵ آبان و جنگ ۱۲ روزه، آسمان عراق به معبری برای حمله به ایران تبدیل شد و جنگنده‌های اسرائیلی بدون هیچ مانعی از آسمان عراق وارد خاک ایران شدند یا از همان نقطه موشک پرتاب کردند. ریزپرنده‌هایی از مبدا عراق هم به سمت ایران شلیک شدند و این موضوع حتی پس از پایان جنگ، نیز برای مدتی ادامه یافت.»

 صبح صادق در ادامه مدعی شد: «دولت عراق موظف است با استقرار سامانه‌های پدافند هوایی یا فشار بر آمریکا برای جلوگیری از پرواز جنگنده‌های اسرائیلی، این نقض حریم هوایی را متوقف کند. در غیر این صورت، مقاومت عراق مشروعیت خواهد یافت تا برای حفاظت از آسمان این کشور، سامانه‌های پدافندی مستقر کند.»

توجیه این نشریه برای ادامه فعالیت مقاومت عراق در حالی است که نخست‌‌وزیر عراق تاکید کرده است قصد دارد گروه‌های تحت حمایت جمهوری اسلامی را تحت کنترل نگه دارد.

محمد شیاع السودانی چندی پیش در گفتگویی با خبرگزاری آسوشیتدپرس اعلام کرد که در جریان جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و جمهوری اسلامی، تمام توانش را به کار گرفته است تا با فشارهای سیاسی و نظامی، از ورود شبه‌نظامیان مسلح عراقی همسو با تهران به این درگیری ممانعت کند.

او در آن گفتگو اعلام کرد پس از آنکه اسرائیل حمله هوایی به جمهوری اسلامی را آغاز کرد، گروه‌های مسلح حامی تهران در عراق تلاش کردند به سمت اسرائیل و پایگاه‌های عراق که نیروهای آمریکایی آنجا مستقرند، موشک و پهپاد پرتاب کنند که به گفته السودانی، دولت عراق ۲۹ حمله گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی را به پایگاه‌های آمریکا خنثی کرد. با این حال او به جزئیات این حملات اشاره‌ای نکرد.

در بخش دیگری از گزارش نشریه صبح صادق، از «فعالیت گروه‌های تروریستی در اقلیم کردستان» هم ابراز نگرانی و تاکید شده است که «دولت عراق باید با اعمال حاکمیت بر اقلیم کردستان، از فعالیت این گروه‌ها جلوگیری کند. در غیر این صورت، ایران حق دارد مراکز توطئه علیه خود را مستقیم هدف قرار دهد، همان‌طور که پس از وقایع سال ۱۴۰۱ حملات سنگینی به مواضع این گروه‌ها انجام داد.»

این نشریه حکومتی به «خطر حملات خارجی به عراق» و «تلاش برای فروپاشی نظام سیاسی عراق» نیز اشاره کرد و نوشت: « برای فروپاشی نظام سیاسی عراق یا ساقط کردن دولت این کشور، مشابه آنچه در سوریه رخ داد، طرح‌هایی وجود دارد. هرچند بافت مردمی، دلایل مذهبی و قدرت نظامی حشدالشعبی این امر را دشوار می‌کند، تجربه ۱۴ سال درگیری و تحریم در سوریه نشان می‌دهد که چنین سناریویی غیرممکن نیست».

چنین اشاره‌ای این باور را تقویت می‌کند که جمهوری اسلامی در تلاش برای مشروعیت بخشیدن به حشدالشعبی است تا این گروه بتواند نقشی را که سپاه پاسداران به‌عنوان یک نیروی نظامی-امنیتی در ایران ایفا می‌کند، در عراق بازی کند.

این تلاش‌ها هم‌زمان با آن است که نفوذ جمهوری اسلامی در منطقه تحت فشار نیروهای داخلی و خارجی به‌شدت کاهش یافته است. در عراق، درخواست‌ها برای محدود کردن سلاح شبه‌نظامیان افزایش یافته و در لبنان، مخالفت با نفوذ حزب‌الله به اوج رسیده است و رهبران این دو کشور تاکید کرده‌اند تهران باید به حاکمیت کشورهای همسایه‌اش احترام بگذارد.

السودانی گفته که حضور نیروهای ائتلاف در عراق به برخی گروه‌های نیابتی این دستاویز را داده است که خود را مسلح کنند، اما پس از خروج کامل نیروهای ائتلاف، برای هیچ گروه غیردولتی هیچ توجیهی وجود نخواهد داشت که سلاح داشته باشند.

جمهوری اسلامی از نظر اقتصادی نیز، سال‌ها تلاش کرد در اقتصاد عراق  نقشی کلیدی ایفا و از این کشور به‌منزله مسیر فرار از تحریم‌های اقتصادی غرب استفاده کند. لذا با تغییر سیاست‌های آمریکا و تلاش‌های بغداد برای کاهش وابستگی، به‌زودی یکی از مهم‌ترین بازارهایش را نیز از دست خواهد داد.

در چنین شرایطی، به باور برخی از کارشناسان، در حالی که حماس در جنگ با اسرائیل بسیار تضعیف شده، حوثی‌های یمن تحت حملات شدید اسرائیل و آمریکا قرار دارند و پس از روی کار آمدن احمد الشرع، جمهوری اسلامی در سوریه هم دیگر جایگاه و نفوذی ندارد، خلع سلاح حزب‌الله در لبنان و نیروهای نیابتی تهران در عراق به یکی از کابوس‌های رژیم حاکم بر ایران تبدیل شده است.

تهران که حاضر نیست این واقعیت را بپذیرد که لبنان را هم مانند سوریه از دست داده و عراق دیگر مانند گذشته تحت کنترلش نیست، احتمالا به‌زودی با این واقعیت‌های تلخ کاملا مواجه خواهد شد و جز پذیرش شکستی دیگر در عرصه دیپلماسی، چاره‌ای ندارد.