ذخیره آبی سه سد مهم ایران صفر شد

 عکس آرشیوی از یکی از سدهای ایرانرادیو فردا: تازه‌ترین آمار رسمی نشان می‌دهد ذخایر آبی در ایران در سال آبی جاری با کاهش شدید روبه‌روست؛ سه سد مهم کشور به‌طور کامل خالی شده‌اند و دست‌کم ۱۲ سد دیگر کمتر از ۱۰ درصد ظرفیت ذخیره دارند. این وضعیت در حالی رخ می‌دهد که هنوز یک ماه تا پایان سال آبی باقی مانده است.

طبق گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران، حجم آب موجود در مخازن سدهای کشور تا ۲۵ مرداد امسال به حدود ۲۱ میلیارد متر مکعب رسیده است. این رقم نسبت به سال گذشته که بیش از ۲۸ میلیارد متر مکعب بوده، ۲۵ درصد کاهش نشان می‌دهد. به بیان دیگر، هم‌اکنون تنها ۴۱ درصد ظرفیت مخازن سدها پر است و ۵۹ درصد آن‌ها خالی مانده است.

میزان ورودی سدها نیز سقوط چشمگیری داشته است. از ابتدای مهرماه پارسال تاکنون، تنها ۲۳ میلیارد و ۸۱۰ میلیون متر مکعب آب وارد سدها شده، درحالی‌که این میزان در دوره مشابه سال قبل ۴۰ میلیارد و ۸۹۰ میلیون متر مکعب بوده است؛ یعنی کاهشی ۴۲ درصدی.

خروجی سدها هم با کاهش ۲۲ درصدی همراه بوده است.

بررسی جزئی‌تر وضعیت سدها نشان می‌دهد شرایط در برخی مناطق بحرانی است. ذخایر آب در سدهای شیمیل و نیان در استان هرمزگان، رودبال داراب در فارس و وشمگیر در گلستان عملاً به صفر رسیده است.

در کنار آن، سد لار تهران تنها پنج درصد آب دارد، سدهای دوستی و طرق خراسان رضوی به ترتیب فقط پنج و شش درصد، سد پانزده خرداد قم هشت درصد، استقلال و سرنی هرمزگان سه و سیزده درصد، سد سفیدرود گیلان چهار درصد و ساوه در استان مرکزی هفت درصد آب دارند.

به‌طور کلی، ۱۲ سد مهم کشور که در تأمین آب آشامیدنی و کشاورزی نقش حیاتی دارند، کمتر از ۱۰ درصد ذخیره آبی خود را حفظ کرده‌اند.

این در حالی است که کاهش بارش‌ها نیز بر وخامت اوضاع افزوده است. مجموع بارندگی کشور از ابتدای سال آبی تا ۲۵ مرداد حدود ۱۴۷ میلی‌متر گزارش شده است؛ رقمی که نسبت به میانگین بلندمدت ۳۹ درصد کاهش و نسبت به سال گذشته ۴۰ درصد کاهش نشان می‌دهد. تنها استان گیلان وضعیت بارندگی عادی داشته و استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان با کمترین بارش‌ها مواجه شده‌اند.

کارشناسان هشدار می‌دهند این ارقام نشانه‌های روشن تشدید خشکسالی در ایران است. بنفشه زهرایی، مدیر مؤسسه آب دانشگاه تهران، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا می‌گوید بارش‌های کشور کمتر از یک‌سوم متوسط جهانی است و تأکید کرد که تغییرات اقلیمی در دو دهه اخیر، تواتر و شدت خشکسالی‌ها را افزایش داده و از آینده‌ای سخت‌تر خبر می‌دهد.

زهرایی می‌افزاید علاوه بر فشار اقلیمی، توسعه صنعتی و کشاورزی بدون توجه به منابع محدود آبی به بحران دامن زده است. به گفته او، در مناطقی که از نظر منابع آبی ذاتاً فقیر هستند، شهرهای بزرگی ساخته شده و صنایع پرمصرف مستقر شده‌اند؛ وضعیتی که امکان مدیریت پایدار آب را دشوارتر می‌کند.

این بحران در پایتخت نیز نمود پررنگی دارد. دولت اخیراً تصمیم گرفته آب سد طالقان را برای جبران کمبود به تهران منتقل کند. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، از این طرح حمایت کرده و گفته است خط انتقال تا مهرماه به بهره‌برداری خواهد رسید.

باقر قرمزچشمه، عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، در گفت‌وگو با رسانه‌ها این تصمیم را «لاجَرم» می‌داند اما هشدار می‌دهد که دستکاری در طبیعت پیامدهای زیست‌محیطی دارد. او به تجربه زاینده‌رود و دریاچه ارومیه اشاره می‌کند و می‌گوید بی‌توجهی به حق‌آبه‌ها می‌تواند اکوسیستم‌های پایین‌دست را نابود کند.

آمارها همچنین نشان می‌دهد بخش کشاورزی همچنان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب در ایران است و مصرف آن هفت برابر بخش خانگی است.

در میانه تشدید بحران‌های آبی ایران، شاخص‌ترین رویکرد مسئولان جمهوری اسلامی ایران در قبال کم‌آبی اقدامات موضعی مثل جیره‌بندی یا کاهش فشار آب و همچنین درخواست از مردم برای «کمک به صرفه‌جویی» بوده است.