دولت ترامپ به دنبال پیوستن آذربایجان و کشورهای آسیای میانه به پیمان ابراهیم است

 رادیو فرانسه: خبرگزاری رویترز، جمعه شب، اول اوت، به نقل از پنج منبع آگاه نوشت که دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، به طور فعال در حال مذاکره با آذربایجان در مورد امکان پیوستن این کشور و برخی از متحدان خود در آسیای میانه به پیمان ابراهیم است تا روابط موجود آنها با اسرائیل را تعمیق بخشد. گسترش این توافق‌ به کشورهایی که از قبل با اسرائیل روابط دیپلماتیک دارند، می‌تواند دستاوردی نمادین برای رئیس‌جمهور آمریکا تلقی شود که به بزرگ‌نمایی موفقیت‌ها، حتی دستاوردهای کوچک، شهرت دارد.

یکی از موانع اصلی پیوستن جمهوری آذربایجان به پیمان ابراهیم، درگیری این کشور با همسایه‌اش، ارمنستان، بوده است چرا که دولت ترامپ دستیابی این دو کشور به یک توافق صلح را پیش‌شرط پیوستن آذربایجان به پیمان ابراهیم می‌داند. ارمنستان که کشوری مسیحی است، روابط نزدیکی با ایالات متحده دارد و واشنگتن هم نسبت به انجام اقداماتی که ممکن است موجب نارضایتی ایروان شود، محتاط است.

با این حال، منابع رویترز، مذاکرات دولت دونالد ترامپ با کشورهای آسیای میانه را در مراحل ابتدایی و مذاکرات با آذربایجان را "نسبتاً پیشرفته" توصیف کرده‌اند. بنا بر گزارش رویترز، مقامات دولت ترامپ در گذشته علناً از چندین کشور به عنوان نامزدهای احتمالی پیوستن به  پیمان ابراهیم نام برده‌ بودند اما مذاکرات متمرکز بر آذربایجان، از ساختارمندترین و جدی‌ترین مذاکرات تلقی می‌شود و ممکن است ظرف هفته‌ها یا ماه‌های آینده به نتیجه برسد.

استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ، در ماه مارس برای دیدار با الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان، به باکو، پایتخت آذربایجان سفر کرد. به گفته منابع رویترز، آریه لایت‌استون، از دستیاران کلیدی ویتکاف، نیز اواخر بهار امسال دیداری جداگانه با علی‌اف داشته تا در مورد پیمان ابراهیم گفتگو کند. در جریان این گفت‌وگوها، مقامات جمهوری آذربایجان با مقاماتی در کشورهای آسیای میانه –از جمله قزاقستان– تماس گرفته‌اند تا علاقه آن‌ها برای پیوستن به یک چارچوب گسترده‌تر از پیمان ابراهیم را ارزیابی کنند. 

وزارت امور خارجه آمریکا، در پاسخ به درخواست رویترز برای اظهار نظر، بدون اشاره به نام کشور خاصی، اعلام کرد که گسترش پیمان ابراهیم یکی از اهداف کلیدی ترامپ بوده است. یک مقام آمریکایی گفت: "ما در تلاشیم تا کشورهای بیشتری به این توافق‌نامه بپیوندند".

دولت آذربایجان از اظهارنظر در این زمینه خودداری کرده است. کاخ سفید، وزارت خارجه اسرائیل و سفارت قزاقستان در واشنگتن نیز به درخواست‌ رویترز  برای اظهارنظر پاسخ نداده‌اند.
اقدامی نمادین و نه چندان دشوار
در چارچوب پیمان ابراهیم، که در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ و در دوره نخست ریاست جمهوری ترامپ امضا شد، چهار کشور مسلمان -امارات متحده عربی، بحرین، سودان و مراکش- با میانجی‌گری آمریکا موافقت کردند که روابط دیپلماتیک خود با اسرائیل را عادی‌سازی کنند. آذربایجان و کشورهای آسیای میانه، با اینکه جزیی از پیمان ابراهیم نیستند، روابط دیرینه‌ای با اسرائیل دارند و بنابراین پیوستن آن‌ها به این پیمان، تا حد زیادی نمادین بوده و بر تقویت روابط در زمینه‌هایی مانند تجارت و همکاری نظامی تمرکز خواهد داشت.

به نظر میرسد که تلاش دونالد ترامپ برای پیوستن آذربایجان و دیگر کشورهای متحد آمریکا در آسیای میانه به پیمان ابراهیم، به اندازه هدف دیگر دولت او که متقاعد کردن عربستان سعودی، قدرت منطقه‌ای، به از سرگیری روابط با اسرائیل در بحبوحه‌ی جنگ در غزه است، جاه‌طلبانه‌ نیست.

افزایش شدید تلفات و گرسنگی در غزه، خشم کشورهای عرب را برانگیخته و تلاش‌ها برای گسترش پیمان ابراهیم به کشورهای مسلمان را پیچیده‌تر کرده است. پادشاهی عربستان بارها اعلام کرده که بدون گام‌هایی در جهت به رسمیت شناختن کشور فلسطین از سوی اسرائیل، حاضر به عادی‌سازی روابط خود با اسرائیل  نخواهد بود.
گسترش قدرت نرم ایالات متحده و اسرائیل
جمهوری آذربایجان، که میان روسیه در شمال و ایران در جنوب قرار دارد، حلقه ارتباطی مهمی در جریان تجارت میان آسیای میانه و غرب است. منطقه قفقاز و آسیای میانه همچنین سرشار از منابع طبیعی مانند نفت و گاز است و این موضوع، قدرت‌های بزرگ را بر آن می‌دارد تا برای نفوذ در منطقه رقابت کنند.

رویترز مینویسد پیمان اولیه ابراهیم که با میانجی‌گری آمریکا میان اسرائیل و امارات متحده عربی، بحرین، مراکش و سودان امضا شد، بر احیای روابط متمرکز بود در حالی که به نظر می‌رسد دور دوم گسترش این توافق،به سازوکاری گسترده‌تر تبدیل می‌شود که برای گسترش قدرت نرم ایالات متحده و اسرائیل طراحی شده است.

گسترش پیمان ابراهیم به کشورهایی که از قبل با اسرائیل روابط دیپلماتیک دارند، همچنین می‌تواند دستاوردی نمادین برای رئیس‌جمهوری تلقی شود که به بزرگ‌نمایی موفقیت‌ها، حتی دستاوردهای کوچک، شهرت دارد.