آیا فیلها سوگواری میکنند؟
+4
رأی دهید
-0
فیل مادر بچه مردهاش را سه روز همراه خود میبردبی بی سی: در طبیعت معمول است که برخی پستانداران بزرگ مانند خرسها یا گربهسانان بزرگ به ملایمت تولههای خود را با دهان بلند میکنند و به جای امنی میبرند اما چنین کاری در میان فیلها معمول نیست به ویژه وقتی بچهای که اینطور حمل میشود مرده باشد.این صحنهای است که عکاس حیاتوحش در پایان ژوئن در پارک ملی کاودولا در سریلانکا ثبت کرده است. صحنه غمانگیزی که فیل مادر فرزند مرده خود را تا چند روز با خود حمل میکند.
سانجیا مادوشان، عکاس این صحنه میگوید: «او هنوز آماده پذیرفتن مرگ بچه فیل نبود. تماشای این صحنه دردناک بود».
او بچه فیل را که به مدت دو سال در شکم خود پرورده بود پس از مرگ مدتی طولانی نگه داشت و همراه خود میبرد.
مادوشان به بیبیسی میگوید: «فیل مادر سه روز بچه فیل مرده را با خود حمل کرد».
او فیل مادر را در تمام ۱۰ کیلومتری که در طول پارک ملی طی کرد زیر نظر گرفت.
او میگوید: «مسئولان پارک به من گفتند فیل نوزاد روز قبل پس از به دنیا آمدن مرده است».
آیا جانوران مرگ را درک میکنند؟
بنا بر آمار سال ۲۰۱۱ حدود ۷۰۰۰ فیل در سراسر این جزیره آسیای جنوبی زندگی میکنند. این کشور با وجود وسعت کم دارای بیشترین جمعیت فیلها در منطقه است.
مردم در شبکههای اجتماعی فکر میکنند شاید فیل مادر برای فرزندش سوگواری میکندفیل سریلانکایی با نام علمی الفاس ماکسیموس ماکسیموس که زیرگونه فیل آسیایی است بزرگترین و تیرهترین گونه فیل آسیایی است. جمعیت قابلتوجهی از این جانوران عظیم در پارک ملی کاودولا در سریلانکا زندگی میکنند.مادوشان میگوید: «من حدود ۳۰۰ فیل را دیدم که در آن مکان جمع شده بودند. با اینکه من تا به حال تعداد زیادی از آنها را مشاهده کردهام اما برای اولین بار بود که شاهد چنین صحنه عاطفی و دردناکی بودم».
او و بسیاری افراد دیگر در شبکههای اجتماعی پس از پربیننده شدن فیلم این پرسش را مطرح کردهاند: «چرا فیل مادر چنین رفتاری میکند؟ آیا به معنای سوگواری است؟ یا فقط رفتاری اتفاقی و بیدلیل است؟».
دکتر لیان پروپس، استاد حقوق و رفتار جانوران در دانشگاه پورتسموث در جنوب انگلستان میگوید پاسخ به این پرسش دشوار است هرچند موارد مشابه از چنین صحنهای پیش از این از سراسر جهان گزارش شده است.
او به بیبیسی میگوید: «دریافت اینکه در ذهن این جانوران چه میگذارد کار دشواری است، ما نمیدانیم آنها تا چه اندازه مرگ و نکته کلیدی و مهم آن را که امری همگانی و بازگشتناپذیر است درک میکنند».
فیلها طولانیترین دوران بارداری را در میان جانوران دارند که تا ۶۸۰ روز طول میکشدپروفسور آشوکا دانگولا، کارشناس فیلها در دانشکده دامپزشکی دانشگاه پرادنیا در سریلانکا میگوید هرچند او اولین بار است چنین رفتاری را در فیلهای منطقه مشاهده میکند اما باعث شگفتی او نشده است.او به بیبیسی میگوید: «چون میدانیم فیلها احساس دارند و احساسات خود را با یکدیگر به اشتراک میگذارند. پیوند عاطفی نیرومندی میان فیل مادر و نوزادش برقرار است».
او در ادامه میگوید: «من چنین رفتاری را اغلب در میان نخستیها یا پریماتها بهویژه میمونها دیدهام اما چنین رفتاری در میان فیلها که از نظر تکاملی ابتداییتر هستند کمی عجیب است».
دکتر پروپس میگوید:«شاید جانور فقط گیج و سردرگم شده است».
او میگوید:«اما حمل کردن بچه فیل کاری است که فیلها به طور معمول حتی با بچههای زنده خود نمیکنند به همین دلیل شاید به دلیل احساس وابستگی و نوعی واکنش عاطفی چنین رفتاری از فیل مشاهده شده است».
این گونه واکنشهای جانوران نسبت به مرگ اکنون در زمینه علمی ویژه به نام تناتولوژی یا مرگشناسی تطبیقی بررسی میشود و دانشمندان به طور دقیق چنین رفتارهایی را در جانوران تحت نظر قرار میدهند.
او در ادامه میگوید: «آنها چنین نمونهها و گزارشهایی را گردآوری میکنند و به طور سیستماتیک آنها را بررسی میکنند تا دریابند جانوران تا چه اندازه مرگ را درک میکنند و آن را چگونه درمییابند».
موارد مشابه در جانوران دیگر
فقط فیلها نیستند که چنین رفتاری از خود نشان میدهند. مشاهده شده است که نخستیها، نهنگها و دلفینها هم در کنار همراهان مرده خود میمانند.
نهنگی به نام جی۳۵ (معروف به تاهلکوا) که مشاهده شده است پیکر بیجان فرزند خود را ۱۷ روز همراه خود حمل کرده استیک اُرکا یا نهنگ قاتل به نام تاهلکوا در سال ۲۰۱۸ توجه جهان را به خود جلب کرد وقتی مشاهده شد که پیکر بیجان فرزند خود را ۱۷ روز در طول اقیانوس آرام حمل کرد.به گزارش مرکز پژوهشی نهنگها در ایالات متحده آمریکا اوایل امسال همین نهنگ دوباره در سوگواری برای فرزند دیگرش مشاهده شده است.
دکتر پروپس میگوید:«این وضعیت به معنای آن است که او چند هفته غذا نخورده است چون باید فرزند مرده را روی سر و پوزهاش در حالت تعادل نگه میداشته است و این کار با اینکه وزن نوزاد مرده کاهش یافته کار دشواری بوده است».
همچنین در سال ۲۰۲۴ پژوهشی در هند مواردی از دفن مردگان و پوشاندن فرزندان مرده با خاک را در میان گله فیلها مشاهده و ثبت کرده است که برخی آن را رفتاری مانند مراسم خاکسپاری تلقی میکنند.
دکتر پروپس اضافه میکند:«این گزارشها از خاکسپاری فیلها موردی است که تفسیر بحثبرانگیزی دارد. بهویژه باید در نظر داشته باشیم که گونههای دیگری از جانوران مانند مورچهها و موشها هم همیشه همنوعان مرده خود را دفن میکنند».
به دلیل جنگلزدایی و پروژههای گوناگون توسعه در دوران اخیر درگیریهای میان انسان و فیل به سرعت در سریلانکا افزایش پیدا کرده است و منجر به کشته شدن سالانه صدها فیل و باقی ماندن بچه فیلهای بیمادر میشود.
فیلها هم مانند جوامع مادرسالار دانش و آگاهیهای خود را از نسلی به نسل دیگر منتقل میکنند و بچه فیلها از فیلهای بزرگسال میآموزند.
دکتر پروپس میگوید: «بیشتر اوقات فیلهای بزرگسال در گله فیلها کشته میشوند و با چنین اتفاقی فیلها هم مثل انسانها دیگر کسی را ندارند که از او بیاموزند و در نتیجه آنطور که باید و شاید یاد نمیگیرند که رفتار درستی داشته باشند. به همین دلیل از هم پاشیدن ساختار خانوادگی در میان فیلها باعث آشفتگی شدیدی میشود».