ترامپ و تصمیمی پرریسک؛ هل دادن آمریکا به قلب تقابل اسرائیل و ایران

بی بی سی: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری که ژانویه امسال با وعده «صلح‌آفرینی» به کاخ سفید بازگشت، گامی چشمگیر برداشته است تا ایالات متحده را مستقیماً در مناقشه پرتنش میان ایران و اسرائیل دخیل کند.

ترامپ از زمان شروع دوره جدیدش، به‌جای برقراری صلح در خاورمیانه، اکنون مسئول منطقه‌ای است که در آستانه جنگی حتی گسترده‌تر قرار گرفته است — جنگی که آمریکا اکنون در یک طرف آن فعال است.

در یک سخنرانی تلویزیونی از کاخ سفید، تنها کمی بیش از دو ساعت پس از آنکه در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد نیروهای آمریکایی سه سایت هسته‌ای در ایران را هدف قرار داده‌اند، رئیس‌جمهور آمریکا این عملیات را «موفقیتی خارق‌العاده» توصیف کرد.

او ابراز امیدواری کرد که این اقدام، راه را برای برقراری صلحی پایدارتر باز کند و ایران دیگر امکان تبدیل شدن به یک قدرت هسته‌ای را نداشته باشد.

ایران اعلام کرده که به سایت هسته‌ای به‌شدت مستحکم فردو تنها خسارت جزئی وارد شده است. گذر زمان نشان خواهد داد کدام طرف درست می‌گوید.

در حالی‌که معاون رئیس‌جمهور جی‌دی ونس، وزیر امور خارجه مارکو روبیو و وزیر دفاع پیت هگست در کنارش ایستاده بودند، ترامپ به ایران هشدار داد اگر برنامه هسته‌ای‌اش را رها نکند، با حملاتی «به‌مراتب شدیدتر و بسیار آسان‌تر» مواجه خواهد شد.

ترامپ گفت: «اهداف زیادی باقی مانده‌اند» و آمریکا با «سرعت، دقت و مهارت» آن‌ها را هدف خواهد گرفت.

با وجود لحن قاطع رئیس‌جمهور، ادامه درگیری نظامی آمریکا در ایران می‌تواند بدترین سناریو برای آمریکا، منطقه و جهان باشد.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، هشدار داد که این تصمیم آمریکا برای تشدید جنگ می‌تواند به «چرخه آشوب» منجر شود و یادآور شد که خاورمیانه همین حالا هم «در وضعیت شکننده‌ای» قرار دارد.

اگر ایران — همان‌طور که آیت‌الله علی خامنه‌ای هشدار داده بود — تلافی کند، آمریکا ممکن است خود را ناچار به واکنش ببیند.
«دو هفته» شد «دو روز»
لحن ترامپ در اوایل هفته مبنی بر اینکه ایران باید «بدون قید و شرط تسلیم شود» او را در موقعیتی قرار داد که عقب‌نشینی برایش دشوار بود. ایران هم با تهدیدهای متقابل، خود را در تنگنا قرار داده بود.

این همان‌گونه است که جنگ‌ها آغاز می‌شوند — و فراتر از کنترل و حتی تصور طرف‌های درگیر گسترش می‌یابند.

روز پنج‌شنبه، ترامپ به ایران دو هفته فرصت داد، اما این مهلت بسیار کوتاه‌تر از انتظار بود — فقط دو روز. شنبه شب، رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد که دستور حمله را صادر کرده است.

آیا آن «دو هفته» فقط تاکتیکی برای فریب ایران و ایجاد احساس امنیت کاذب در آخر هفته بود؟ یا مذاکرات پشت‌پرده به رهبری استیو ویتکاف، «صلح‌آفرین» منصوب ترامپ، شکست خورد؟

در ساعات اولیه پس از این حملات، اطلاعات کمی در دسترس است. اما ترامپ در پست شبکه‌های اجتماعی و سخنرانی تلویزیونی خود تلاش کرد مسیر را برای صلح باز بگذارد.

با این حال، این شاید دیدگاهی خوش‌بینانه باشد. هرچند اسرائیل تلاش زیادی برای تضعیف توان نظامی ایران کرده است، اما آیت‌الله هنوز ابزارهایی در اختیار دارد.

شرایط می‌تواند خیلی سریع از کنترل خارج شود.

اکنون همه منتظرند ببینند ایران چگونه به حمله به سه سایت خود — از جمله فردو که نگین برنامه هسته‌ای‌اش محسوب می‌شود — واکنش نشان خواهد داد.

به نظر می‌رسد ترامپ امیدوار است حملات آمریکا، ایران را وادار به امتیازدهی بیشتر در میز مذاکره کند، اما بعید است کشوری که در زمان حملات اسرائیل حاضر به گفت‌وگو نبود، وقتی بمب‌های آمریکایی هم بر سرش می‌بارند، تمایل بیشتری داشته باشد.

در حالی‌که ترامپ به نظر می‌رسید این حمله را اقدامی منفرد و موفقیت‌آمیز جلوه دهد، اگر چنین نباشد، فشارها برای حملات بیشتر افزایش خواهد یافت — یا رئیس‌جمهور با ریسک سیاسی بزرگی مواجه می‌شود بدون دستاورد نظامی ملموس.
رئیس‌جمهور «صلح‌آفرین» در معرض انتقاد سیاسی
این خطر علاوه بر پیامدهای امنیتی جهانی، نگرانی‌های داخلی سیاسی را هم در پی دارد.

احتمال حمله آمریکا به ایران، پیش از این انتقادهای تند را نه‌تنها از سوی دموکرات‌ها بلکه حتی از درون جریان «اول آمریکا» ترامپ برانگیخته بود.

تصمیم غیرمعمول رئیس‌جمهور برای ایراد سخنرانی ملی در کنار سه تن از نزدیک‌ترین مشاورانش، شاید تلاشی برای نمایش اتحاد در داخل حزبش بوده باشد.

به‌ویژه ونس، مدافع جدی سیاست خارجی محتاطانه‌تر برای آمریکاست و اخیراً در شبکه‌های اجتماعی تأکید کرده بود که ترامپ همچنان یک «غیرمداخله‌گرا» است و حامیانش باید این نکته را در نظر بگیرند.

اگر این حمله یک اقدام مقطعی باشد، ترامپ شاید بتواند شکاف‌ها در میان حامیان خود را ترمیم کند. اما اگر آمریکا را وارد جنگ گسترده‌تری کند، ممکن است با شورش در درون پایگاه رأی‌دهندگانش روبه‌رو شود.

حمله شنبه‌شب اقدامی جسورانه بود از سوی رئیس‌جمهوری که در نخستین دوره ریاست‌جمهوری‌اش به خود می‌بالید که هیچ جنگ جدیدی آغاز نکرده است و در کارزار انتخاباتی سال گذشته بارها از رؤسای‌جمهور پیشین انتقاد کرده بود که کشور را وارد جنگ‌های خارجی کردند.

ترامپ حرکت خود را انجام داده است. از اینجا به بعد، ادامه ماجرا کاملاً در کنترل او نیست.