پاسخ سفیر سابق ایران در آلمان به سئوال آیا «طرح سرمایه‌گذاری ۱۰۰۰ میلیاردی آمریکا واقعیت دارد؟»

یورونیوز: در روزهای اخیر سخنانی از علی ماجدی، دیپلمات پیبشین ایران، در فضای مجازی منتشر شد با این مضمون که مذاکرات ایران و آمریکا در عمان نتیجه مذاکرات قبلی بین امیر ایروانی (نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد) و ایلان ماسک در نیویورک است و آمریکا برای ۱۰۰۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری به ایران می‌آید.

متن زیر گفت‌وگویی با آقای ماجدی است درباره این گفته‌هایش. علی ماجدی در دولت‌های هاشمی و خاتمی و روحانی، به ترتیب، سفیر ایران در برزیل، ژاپن و آلمان و در دوران جنگ ایران و عراق نیز مشاور اقتصادی میرحسین موسوی بوده است. وی که ۷۹ سال سن دارد، در سال نخست دولت اول روحانی هم معاون بازرگانی و امور بین‌الملل وزارت نفت بود.    

یورونیوز:‌ ظاهرا شما گفته‌اید که مذاکرات شنبه در مسقط، نتیجه مذاکرات قبلی بین امیرسعید ایروانی و ایلان ماسک در نیویورک بوده و آمریکا برای ۱۰۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری به ایران می‌آید؟

علی ماجدی: «حرف من دقیق نقل نشده است. من جمعه شب به یکی از اتاق‌های کلاب‌هاوس دعوت شده بودم و دربار مذاکرات ایران و آمریکا بحثی در جریان بود، نظر من را هم پرسیدند، من گفتم قاعدتا مذاکراتی که بین آقای ایروانی و ایلان ماسک انجام شده، مقدمه‌ای بوده برای تشکیل چنین جلسه‌ای در مسقط. در واقع حرف من این بود که مذاکرات فعلی ایران و آمریکا فی‌البداهه انجام نشده بلکه ملاقات آقای ایروانی و ایلان ماسک، که شاید هم بیش از یک بار بوده، موجب توافقاتی شده و کار به مذاکرات فعلی رسیده.»

یورونیوز:‌ ولی دیدار ایروانی و ایلان ماسک رسما تکذیب شده. اما حرف شما انگار این است که آن دیدار رسما تکذیب شده اما واقعا رخ داده است؟

علی ماجدی: «به هر حال من به تکذیب‌های رسمی با تردید نگاه می‌کنم. دیدار آقای ایروانی و ایلان ماسک حداقل یکبار انجام شده. البته علت اصلی مذاکرات فعلی، نامه آقای ترامپ به مقام رهبری و بعد هم پاسخ رهبری به ترامپ بوده. اما در کنار این نامه‌نگاری، به نظر من دیدار ایلان ماسک و آقای ایروانی هم در شکل‌گیری مذاکرات عمان بی‌تاثیر نبوده.»
ترامپ و خامنه‌اییورونیوز:‌ پاسخ نامه ترامپ را خود رهبر جمهوری اسلامی نوشت یا اینکه، آن طور که سرلشکر باقری گفته، آقای خامنه‌ای نکات مد نظرش را گفته و وزیر خارجه ایران نامه را پاسخ داده؟

علی ماجدی: « قاعدتا وقتی نامه را رئیس جمهوری آمریکا می‌نویسد، رئیس حکومت ایران باید جواب نامه را بدهد. آداب دیپلماسی این را می‌گوید. ولی من مطلع نیستم چه کسی جواب نامه ترامپ را داده است. اما قطعا وزیر خارجه ایران جواب نداده است. شاید آقای پزشکیان جواب داده باشد.»

یورونیوز:‌ ولی انگار درباره دیدار ایروانی و ایلان ماسک مطلع هستید؟

علی ماجدی: «مطلع نیستم ولی از کانال‌های مختلف شنیده‌ام که چنین دیداری صورت گرفته. چیزی که ما از همکارانمان شنیده‌ایم، بیشتر این بوده که این دیدار انجام شده. تکذیبش را کمتر شنیده‌ایم. بیشتر همکاران ما حدس می‌زنند که چنین ملاقاتی صورت گرفته.»

یورونیوز:‌ حالا برویم سراغ آن حرفتان درباره سرمایه‌گذاری ۱۰۰۰ میلیارد دلاری آمریکا در ایران

علی ماجدی: « من در کلاب‌هاوس گفتم اگر مذاکرات ایران و آمریکا به نتیجه برسد، ایران قدرت جذب ۱۰۰۰میلیارد دلار یا یورو سرمایه‌گذاری خارجی را دارد؛ نه اینکه آمریکا به تنهایی چنین رقمی را در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند. بخش عمد این رقم هم در صنعت نفت و گاز است. با توجه به جایگاه ما به عنوان دومین کشور صاحب منابع گازی و چهارمین کشور صاحب منابع نفتی، و با توجه به اینکه چندین سال در این صنایع ایران سرمایه‌گذاری نشده، ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیارد دلار از آن رقم می‌تواند در بخش نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری شود. حرف بنده این بود و مطلع هم هستم که ما به این سرمایه‌گذاری نیاز داریم. با توجه به اینکه آقای پزشکیان گفت از نظر مقام رهبری، سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها در ایران مانعی ندارد، قاعدتا آمریکایی‌ها می‌توانند در تامین این ۱۰۰۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در ایران، مشارکت داشته باشند. تجربه پس از برجام نشان داد که غرب آمادگی سرمایه‌گذاری در ایران را دارد و قاعدتا بخش عمده این ۱۰۰۰میلیارد دلار می‌تواند توسط کشورهای غربی از جمله آمریکا تامین شود.

یورونیوز:‌ فارغ از اینکه اصلا ایران امروز ظرفیت چنین سرمایه‌گذاری هنگفتی را به لحاظ ساختاری داشته باشد، اگر آمریکا و اروپا چند صد میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کنند، خود این اقدام تضمینی برای عدم حمله نظامی به ایران نخواهد بود؟

علی ماجدی: «بله. مسئله اول سرمایه‌گذاری خارجی "امنیت" است و مسئله دوم "سودآوری". امنیت بسیار مهم است. بخصوص در بخش نفت و گاز. ما در این بخش قرارداد buy back (بیع متقابل) نداریم. قراردادهای جدیدی که در زمان وزارت آقای زنگنه بسته شد، شبیه قرارداد production sharing (مشارکت در تولید) است. البته دقیقا production sharing نیست، ولی الهام‌گرفته از این نوع قرارداد است. یعنی بلندمدت است. وقتی شما در زمینه نفت یا گاز سرمایه‌گذاری می‌کنید، مثلا یک چاه نفت یا یک منطقه گازی شناسایی می‌شود (مثل پارس جنوبی)، به مدت ده الی بیست سال از این منطقه نفت و گاز برداشت می‌شود. این بهره‌برداری یکساله که نیست. شکل‌های مختلف سرمایه‌گذاری وجود دارد ولی در زمینه نفت و گاز، چندین سال از یک حوزه نفتی یا گازی بهره‌برداری می‌شود. لذا امنیت مسئله بسیار مهمی برای سرمایه‌گذاری در چنین حوزه‌هایی است.»

یورونیوز:‌ اگر در بلندمدت یا میان‌مدت قرار باشد کشورهای غربی و متحدین آن‌ها ۱۰۰۰میلیارد دلاریا رقمی نزدیک به آن در ایران سرمایه‌گذاری کنند، آیا این اقدام در ازای چیزی فراتر از برجام صورت می‌گیرد؟ یعنی مثلا در ازای جمع‌شدن تاسیسات هسته‌ای ایران؟

علی ماجدی: « این کار در قالب برجام هم می‌تواند صورت بگیرد. در آن مدتی که برجام منعقد شده بود و ترامپ هنوز از برجام خارج نشده بود، ما در آلمان راجع به قراردادهای قابل‌توجهی با شرکت‌های آلمانی مذاکره می‌کردیم که مرتبط با حوزه‌های نفت و پتروشمیی بودند. یعنی حتی در قالب برجام، ما فقط با آلمانی‌ها بیش از ۱۰ میلیارد یورو پروژه تعریف کرده بودیم و کارمان بسیار هم جلو رفته بود. مثلا فولکس واگن قرار بود در ایران ۴۰۰هزار خودرو تولید کند. چنین قراردادهایی وجود داشت ولی آقای ترامپ از برجام خارج شد، این قراردادها هم به صورت معلق باقی ماند. یعنی می‌خواهم بگویم برجام را دست کم نگیریم. برجام زمینه سرمایه‌گذاری در ایران را فراهم کرد. مثلا هزینه پروژه پتروشیمی خلیج فارس، که پروژه بسیار مهمی هم بود، نزدیک به ۶ میلیارد دلار بود. منظورم این است که برای جذب سرمایه خارجی به چیزی فراتر از برجام نیاز نیست. ولی نکته مهم‌تر این است که برجام الان یک معیار است. توافق ایران با آن شش کشور (۱+۵) حاوی معیارهایی است که آن معیارها در مذاکرات فعلی هم قابل استفاده‌اند.»

یورونیوز:‌ پس به نظر شما مذاکرات فعلی به این سمت نمی‌رود که دولت ترامپ به حکومت ایران بگوید صنعت هسته‌ای‌ات را جمع کن تا ما و متحدانمان سرمایه‌گذاری کلانی در کشورت بکنیم.

علی ماجدی: « نه. صنعت هسته‌ای ایران قابل جمع شدن نیست. البته من در تیم مذاکره‌کننده ایران نیستم، ولی به نظرم دو طرف با توجه به معیارهایی که در برجام وجود دارد، بر سر اموری با هم توافقاتی پیشینی کرده‌اند که الان وارد این مذاکره شده‌اند.»

یورونیوز:‌ به نظرتان ترامپ به غنی‌سازی سه‌ونیم درصد یا پنج درصد رضایت می‌دهد؟

علی ماجدی: « این را باید از ترامپ بپرسید نه از من! من می‌گویم قبلا راجع به این موضوع مذاکره شده و معیارهایی وجود دارد و این میعارها می‌تواند مذاکرات فعلی را با سرعت بیشتری به نتیجه برساند.»

یورونیوز:‌ ولی ترامپ برجام را قبول نداشت و از آن خارج شد. الان چطور می‌توان به او گفت معیارهای برجام، مبنای مذاکرات فعلی ایران و آمریکا باشد؟

علی ماجدی: « ترامپ به دلایل دیگری از برجام خارج شد که من الان نمی‌خواهم وارد این بحث شوم. فقط می‌گویم معیارها و ضوابط برجام می‌تواند به نتیجه‌بخشی مذاکرات فعلی کمک کند.»

یورونیوز:‌ شما خودتان به این مذاکرات خوش‌بین هستید؟ فکر می‌کنید به توافق منتهی می‌شود؟

علی ماجدی: « بله، همین که طرفین وارد مذاکره شده‌اند، نشان می‌دهد که نیت توافق دارند وگرنه اساسا وارد مذاکره نمی‌شدند.»

یورونیوز:‌ به نظرتان احتمال غالب توافق است یا عدم توافق؟

علی ماجدی: « ما اعلام کرده‌ایم به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم. آقای ترامپ هم مایل است ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد. پس دو طرف مذاکره، حرفشان یکی است. بنابراین زمینه توافق وجود دارد.»

یورونیوز:‌ ولی آن‌ها می‌گویند کشوری که سلاح هسته‌ای نمی‌خواهد، غنی‌سازی ۶۰ درصدی انجام نمی‌دهد.

علی ماجدی: «بله، ولی این سطح از غنی‌سازی در واکنش به خروج آمریکا از توافق برجام صورت گرفته. طرف مقابل با ما توافق کرد و تعهداتش را انجام نداد و از برجام هم خارج شد و با این کارش عملا فعالیت اقتصادی اروپایی‌‌ها در ایران را عملا تعطیل کرد و حتی تجارت ایران را با محدودیت‌های شدید مواجه کرد، طبیعی است که ایران هم ساکت نمی‌نشیند. ایران حتی پس از خروج آمریکا از برجام، یکسال هم صبوری کرد و به تعهدات برجامی‌اش عمل کرد ولی وقتی دید پای‌بندی‌اش به آن تعهدات نتیجه‌ای ندارد، دیگر دلیلی نداشت همچنان به آن رویه عمل کند. البته اروپایی‌ها از ایران حمایت سیاسی کردند ولی در زمینه اقتصادی نتوانست به ایران کمکی بکند. به هر حال تجربه موارد و وقایع مرتبط با برجام می‌تواند کمک کند این بار چنان وضعی پیش نیاید.

یورونیوز:‌ در مجموع شما شانس توافق را بیشتر از احتمال جنگ می‌دانید.

علی ماجدی: «قطعا شانس توافق بیشتر است.»