تحقیقات تازه روشن کرد: نوشیدن الکل چه آسیب‌های مغزی ماندگاری در پی دارد؟

یورونیوز: یک پژوهش جدید نشان می‌دهد نوشیدن زیاد الکل با افزایش خطر نوعی آسیب مغزی که با مشکلات حافظه و تفکر مرتبط است، ارتباط دارد.

این تحقیق در حالی در نشریه «نورولوژی» منتشر شده که کارشناسان سلامت و فعالان بهداشت عمومی در تلاشند مردم را نسبت به پیامدهای نوشیدن زیاد الکل آگاه‌تر کنند.

در این مطالعه، مصرف هشت نوشیدنی یا بیشتر در هفته به عنوان نوشیدن سنگین تعریف شده است.

برای درک بهتر نتایج این تحقیق و نکاتی درباره عادت‌های نوشیدن، سی‌ان‌ان با دکتر لینا ون، پزشک اورژانس و استاد دانشگاه جورج واشینگتن  گفت‌وگو کرده است.
این مطالعه جدید چه یافته‌هایی درباره الکل و آسیب احتمالی به مغز نشان می‌دهد؟
دکتر ون می‌گوید در این پژوهش، بافت مغزی بیش از ۱۷۰۰ نفر که به طور میانگین ۷۵ سال داشتند، پس از مرگ‌شان مورد بررسی قرار گرفت. دانشمندان به دنبال نشانه‌های آسیب مغزی، از جمله ضایعه‌ای به نام «آرتریواسکلروز هیالینی» که با مشکلات حافظه و شناختی مرتبط است و نیز «گرفتگی‌های پروتئین تائو» که در بیماری آلزایمر دیده می‌شود، بودند.

پژوهشگران همچنین اطلاعات مربوط به میزان مصرف الکل این افراد را از خانواده‌هایشان جویا شدند. در این مطالعه افرادی که پس از مرگشان مورد بررسی قرار گرفتند، به چهار گروه تقسیم شدند، کسانی که هیچگاه الکل مصرف نکرده بودند، کسانی که حداکثر هفت نوشیدنی در هفته مصرف می‌کردند، کسانی که هشت نوشیدنی یا بیشتر در هفته مصرف می‌کردند (نوشندگان سنگین) و کسانی که پیشتر نوشنده سنگین بوده اما مصرف الکل را ترک کرده بودند.

نتایج نشان داد که کسانی که به صورت سنگین الکل مصرف کرده بودند ۱۳۳ درصد بیشتر از افرادی که الکل مصرف نمی‌‌کردند در معرض ابتلا به «آرتریواسکلروز هیالینی» بودند؛ حتی با درنظر گرفتن عواملی مانند سیگار کشیدن. همچنین کسانی که پیشتر الکل زیادی مصرف می‌کردند اما آن را ترک کرده بودند نیز ۸۹ درصد و کسانی که در حد متوسط می‌نوشیدند ۶۰ درصد بیشتر در معرض این آسیب قرار داشتند.

افرادی که زیاد الکل مصرف می‌کردند، بیشتر دچار گرفتگی‌های پروتئین تائو می‌شدند و به طور میانگین ۱۳ سال زودتر از کسانی که هرگز الکل ننوشیده بودند، جان خود را از دست دادند.

دکتر ون می‌گوید: «به نظر من، این نتایج بسیار قانع‌کننده است و نشان می‌دهد نوشیدن زیاد الکل می‌تواند آثار ماندگاری بر مغز بگذارد. نکته مهم این است که حتی پس از ترک نوشیدن سنگین، نشانه‌هایی از آسیب پایدار در مغز باقی می‌ماند، هرچند قطع مصرف الکل، خطر را کاهش می‌دهد.»

او افزود: «البته باید توجه داشت که این مطالعه یک رابطه همبستگی را نشان می‌دهد و به طور قطعی علت و معلول را ثابت نمی‌کند. یکی از محدودیت‌های این تحقیق هم این است که مدت زمان مصرف الکل و الگوهای مختلف نوشیدن را اندازه‌گیری نکرده است.»

دکتر ون همچنین در پاسخ به این سوال که پیش از این چه اطلاعاتی درباره تاثیر الکل بر مغز در دست بود؟ گفت: «در کوتاه‌مدت، الکل می‌تواند مسیرهای ارتباطی مغز را مختل کند و کنترل تفکر، هماهنگی، تعادل، گفتار و قضاوت را دشوار سازد. مصرف مقادیر زیاد الکل در مدت کوتاه ممکن است آنقدر ناتوان‌کننده باشد که نواحی حیاتی مغز که تنفس و ضربان قلب را کنترل می‌کنند از کار بیفتند.»

افرادی که دچار اختلال مصرف الکل هستند ممکن است تغییرات تدریجی و تخریب مغزی را تجربه کنند که بر قدرت تفکر و شناخت آنها اثر می‌گذارد. برای نمونه، سندرمی به نام «ورنیکه-کورساکوف» که با مصرف شدید الکل مرتبط است، می‌تواند ناتوانی دائمی و از دست دادن حافظه بلندمدت ایجاد کند. حتی مصرف کم الکل هم با پیری زودرس و کوچک شدن مغز ارتباط داشته است.
چه میزان مصرف الکل زیاد محسوب می‌شود؟
دکتر ون می‌گوید: «طبق دستورالعمل‌های رژیم غذایی ایالات متحده، بزرگسالان نباید بیش از یک نوشیدنی در روز برای زنان و دو نوشیدنی در روز برای مردان مصرف کنند. البته این دستورالعمل‌ها مورد بحث و اختلاف نظر است. ابتدای امسال، معاون وقت وزارت بهداشت آمریکا هشدار داد که حتی مصرف الکل در این مقادیر می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.»

بر اساس نتایج این مطالعه، حتی برخی افرادی که مطابق این دستورالعمل‌ها عمل می‌کنند نیز ممکن است جزء مصرف کنندگان سنگین الکل محسوب شوند. مثلا فردی که روزی دو نوشیدنی مصرف کند و این کار را پنج روز در هفته ادامه دهد، بیش از هشت نوشیدنی در هفته خواهد داشت، که در این مطالعه با نشانه‌های آسیب مغزی مرتبط دانسته شده است.

به گفته ون یکی دیگر از روش‌های سنجش مصرف بیش از حد، بررسی الگوهای نوشیدن افراطی است؛ یعنی نوشیدن چهار نوشیدنی یا بیشتر در یک نوبت برای زنان و پنج نوشیدنی یا بیشتر برای مردان. این نوع مصرف با افزایش خطر آسیب‌هایی مانند تصادفات رانندگی و سقوط همراه است. همچنین بار زیادی بر اندام‌های بدن وارد می‌کند که ممکن است نسبت به مصرف تدریجی آسیب بیشتری به بدن وارد کند.
آیا باید کاملا از نوشیدن الکل پرهیز کرد؟
دکتر ون می‌گوید: «اینکه خط مرز مصرف سنگین دقیقا کجا قرار دارد، هنوز به طور کامل مشخص نیست. تحقیقات تازه، از جمله همین مطالعه، نشان می‌دهد که حتی مصرف الکل در حد مجاز هم می‌تواند عوارض منفی داشته باشد.»

با این حال، او معتقد است که می‌توان با مصرف کنترل‌شده الکل از آسیب‌های آن جلوگیری کرد.
آیا نوشیدن زیاد الکل باعث اعتیاد می شود؟ چگونه افراد می توانند علائم مشکل نوشیدن را در خود یا عزیزانشان تشخیص دهند؟
دکتر ون تاکید کرد: «مصرف مقادیر بیش از حد الکل، چه به صورت منظم در هفته و چه به شکل افراطی در یک نوبت. هر دو می‌توانند به آسیب‌های بلندمدت از جمله آسیب به مغز، قلب و کبد منجر شوند.»

او افزود: «ماه آگاهی درباره الکل زمانی است برای افزایش توجه به این اختلال، که شایع‌ترین اختلال مصرف مواد در ایالات متحده است. برای شناسایی این اختلال، پرسشنامه‌های خودارزیابی مختلفی وجود دارد. افراد همچنین می‌توانند به نشانه‌های مشکل نوشیدن در اطرافیانشان توجه کنند. باید بدانیم که برای اختلال مصرف الکل درمان‌های مؤثر وجود دارد و هیچ‌کس نباید به تنهایی رنج بکشد.»

دکتر ون می‌گوید یکی از روش‌ها برای دوری از الکل شرکت در چالش‌های ترک الکل مانند «ژانویه خشک» یا «اکتبر بدون الکل» است. این تجربیات به افراد کمک می‌کند میزان مصرف خود را بسنجند، ببینند هنگام ترک چه احساسی دارند و چه زمانی و چرا به نوشیدن روی می‌آورند.

مثلا آیا برای فرار از احساسات منفی نوشیدنی مصرف می‌کنند؟ آیا از میزان مصرف خود احساس شرم یا ناتوانی در کنترل دارند؟ این‌ها نشانه‌هایی است که فرد باید برای کمک گرفتن به روانشناس یا پزشک مراجعه کند. همچنین کسانی که الکل زیادی مصرف می‌کنند، نباید به طور ناگهانی آن را ترک کنند؛ چون علائم ترک ناگهانی می‌تواند خطرناک باشد. افرادی که می‌خواهند مصرف‌شان را کاهش دهند، باید این کار را تحت نظر پزشک انجام دهند.