فلسطینی‌ها درباره شبه‌نظامیان حماس چگونه فکر می‌کنند؟

یورونیوز: هزاران فلسطینی هفته گذشته در جریان اعتراضات ضدجنگ در غزه علیه حماس شعار دادند. این اعتراضات، که بزرگ‌ترین نارضایتی از حماس از زمان شروع جنگ بود، نشان‌دهنده خشم مردم از این گروه بود.

معترضان می‌گویند از شدت خشم و ناامیدی به خیابان‌ها آمده‌اند، چراکه بعد از پایان آتش‌بس، دوباره گرفتار جنگ و آوارگی شده‌اند. با اینکه همچنان از اسرائیل، آمریکا و دیگر کشورها عصبانی‌ هستند، این بار اما انتقادات بی‌سابقه‌ای را متوجه حماس کرده‌اند.

آسوشیتدپرس در گزارشی به این موضوع پرداخته و می‌نویسد: از زمانی که حماس در سال ۲۰۰۷ قدرت را در غزه به دست گرفت، ابراز مخالفت با آن بسیار نادر بوده است. این گروه همیشه اعتراضات را سرکوب کرده و مخالفانش را بازداشت، شکنجه یا حتی اعدام کرده است. با این حال، حماس در طول این جنگ با هیچ تهدید داخلی جدی روبه‌رو نبوده و همچنان کنترل غزه را در دست دارد؛ حتی با وجود از دست دادن بسیاری از رهبران و نیروهایش.

با این حال، مردم نه‌تنها از حماس، بلکه از اسرائیل هم به‌شدت خشمگین‌ هستند.

حملات اسرائیل تاکنون ده‌ها هزار فلسطینی را کشته و محله‌های زیادی را نابود کرده است. این کشور یک ماه است که اجازه ورود هیچ کمکی را به غزه نمی‌دهد و حملاتش را از سر گرفته است. اسرائیل می‌گوید دلیل تعداد بالای کشته‌ها، فعالیت حماس در مناطق پرجمعیت است و این گروه را متهم می‌کند که جان غیرنظامیان را به خطر می‌اندازد.

محمد ابوساکر، پدر سه فرزند از شهر ویران‌شده بیت‌حنون که در اعتراضات شرکت کرده بود، می‌گوید: «این اعتراض سیاسی نبود، مردم از جانشان دفاع می‌کردند. ما نمی‌توانیم جلوی اسرائیل را بگیریم که ما را می‌کشد، ولی می‌توانیم حماس را تحت فشار بگذاریم که امتیاز بدهد.»
آیا حماس هنوز محبوب است؟
بیشتر فلسطینی‌ها، به‌نوعی از مقاومت علیه اشغالگری اسرائیل و توسعه شهرک‌هایش حمایت می‌کنند.

به‌طور کلی، محبوبیت حماس در غزه و کرانه باختری در زمان جنگ با اسرائیل بیشتر می‌شود و در دوران آرامش کاهش می‌یابد.

مرکز پژوهش‌های سیاسی فلسطین، که سال‌هاست در غزه و کرانه باختری نظرسنجی انجام می‌دهد، پیش از این جنگ اعلام کرد که حمایت از حماس و جنبش فتح به رهبری محمود عباس تقریباً برابر بوده است. فتح یک گروه سکولار است که اسرائیل را به رسمیت می‌شناسد و با آن همکاری امنیتی دارد.

اما نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که پس از شروع جنگ، حمایت از حماس بیشتر از فتح شده است. این تغییر در کرانه باختری مشهودتر است، جایی که محبوبیت حماس بعد از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به‌شدت افزایش یافت.

در غزه، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که حمایت از حماس بعد از حمله کمی افزایش یافت، اما دوباره به سطح قبلی برگشت. پیش از جنگ و حتی حالا، بیشتر فلسطینی‌ها، چه در غزه و چه در کرانه باختری، حماس را گزینه اول خود نمی‌دانند.

البته انجام نظرسنجی در زمان جنگ در غزه سخت است، چون بسیاری از مردم آواره شده‌اند و دسترسی به برخی مناطق امکان‌پذیر نیست. علاوه بر این، ممکن است مردم تحت فشار باشند که به‌شکل خاصی پاسخ دهند.

تهانی مصطفی، تحلیلگر ارشد گروه بین‌المللی بحران می‌گوید: «در حال حاضر نمی‌توان گفت که حماس محبوب است یا نه.»

آسوشیتدپرس در ماه‌های اخیر با ده‌ها فلسطینی درباره حماس صحبت کرده است. بیشتر آن‌ها از ترس انتقام حماس یا اسرائیل حاضر به مصاحبه نشدند یا خواستند نامشان فاش نشود. بسیاری هم گفتند که فقط تلاش می‌کنند زنده بمانند.

از زمان آغاز جنگ در نوار غزه، بیش از ۵۰ هزار فلسطینی در حملات اسرائیل کشته شده‌اند که بیشتر این افراد غیرنظامیان و به ویژه زنان و کودکان بوده‌اند. در مقابل اسرائیل ادعا می‌کند که ۲۰ هزار نیروی حماس را کشته، اما مدرکی ارائه نکرده و تردیدهای جدی درباره صحت این آمار وجود دارد.
برخورد حماس با مخالفانش چگونه است؟
از زمانی که حماس در غزه قدرت را از تشکیلات خودگردان فلسطین (که تحت رهبری فتح است) گرفته، هرگونه اعتراض را سرکوب کرده است. گروه‌های حقوق بشری می‌گویند که هم حماس و هم تشکیلات خودگردان، مخالفانشان را بازداشت و شکنجه می‌کنند.

حماس در گذشته کسانی را که به همکاری با اسرائیل متهم کرده یا حکومتش را به چالش کشیده‌اند، اعدام کرده است؛ اما تاکنون گزارشی درباره برخورد این گروه با کسانی که در اعتراضات اخیر شرکت کرده‌اند منتشر نشده است.

برخی ساکنان غزه که به دلایل امنیتی نخواستند نامشان فاش شود، می‌گویند نیروهای حماس در طول جنگ در خیابان‌ها حضور داشته‌اند؛ هم برای حفظ نظم و هم برای سرکوب مخالفان.

با این حال، خیلی‌ها به دلایل دیگری هم از انتقاد علنی از حماس خودداری می‌کنند. در جامعه فلسطینی، هرگونه انتقاد از مقاومت مسلحانه علیه اسرائیل معمولاً پذیرفته نیست و در برخی موارد حتی خیانت تلقی می‌شود، به‌ویژه در زمان جنگ.

بزرگان بیت‌لاهیا، جایی که اولین اعتراضات هفته گذشته در آن شکل گرفت، بیانیه‌ای صادر کردند که در آن ضمن حمایت از پایان جنگ، همچنان از مقاومت مسلحانه دفاع کردند.

سعید ابوالعیش، پزشکی از جبالیا که یکی از ویران‌شده‌ترین مناطق غزه است، همسر و دو دختر و چندین تن از بستگانش را در یک حمله هوایی اسرائیل از دست داده است. او می‌گوید: «از شنیدن این حرف‌ها که باید بیشتر فداکاری کنیم خسته شده‌ام. این جنگ را متوقف کنید. این کشتارها را متوقف کنید.» با این حال، او از حمایت اسرائیل از اعتراضات هم خشمگین بود و آن را سوءاستفاده از این اعتراضات دانست و گفت: «این اعتراضات قبل از اینکه علیه حماس باشد، علیه اسرائیل است.»

بسیاری از فلسطینی‌ها فکر می‌کنند که مقاومت مسلحانه تنها راه رسیدن به استقلال است، چون مذاکرات صلح و روش‌های دیگر مثل تحریم‌ها، نتیجه‌ای نداشته است.

دهه‌ها تلاش‌های سیاسی برای رسیدن به صلح همواره به بن‌بست کشیده شده است. این ایده حتی در بین شهروندان اسرائیلی هم طرفدار چندانی ندارد و نتایج نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که بیشتر آنها مخالف تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی هستند.
چرا در غزه جایگزینی برای حماس وجود ندارد؟
آخرین مذاکرات جدی صلح بین اسرائیل و فلسطینیان در سال ۲۰۰۹ شکست خورد.

محمود عباس که حالا ۸۹ ساله است و محبوبیت چندانی ندارد، همچنان به راه‌حل دو دولت متعهد است، اما دولت اسرائیل با تشکیل کشور فلسطین مخالف است.

نتانیاهو گفته که حماس را نابود خواهد کرد و حضور تشکیلات خودگردان در غزه را رد کرده است. او اعلام کرده که اسرائیل، مانند کرانه باختری، کنترل امنیتی غزه را حفظ خواهد کرد.

این شرایط باعث شده که هیچ جایگزینی برای حماس وجود نداشته باشد و هیچ برنامه‌ای برای دوران بعد از جنگ در نظر گرفته نشود. ضمن اینکه سیاست‌های دولت دست راستی نتانیاهو، هر امیدی برای رسیدن فلسطینی‌ها به آرامش را هم بر باد داده است.