افشای اسناد قضایی؛ سفیر استرالیا در تهران هدف یک طرح ترور ناموفق بود

ایان بیگز، سفیر سابق استرالیا در ایران، و بخشی از سند قضایی فاش‌شده مربوط به ترور ناموفق او در سال ۲۰۱۹‌ایندیپندنت فارسی: در فوریه ۲۰۲۴، گروه هکری «عدالت علی» بیش از سه میلیون سند از قوه قضاییه جمهوری اسلامی را منتشر کرد که افشاگری‌های جدی از جمله طرح ترور ایان بیگز، سفیر وقت استرالیا در ایران، در سال ۲۰۱۹ را شامل می‌شد.

به گزارش اس‌بی‌اس نیوز، این اسناد که به پرونده‌های دادگاه انقلاب تهران از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۲۳ مربوط می‌شوند، نشان می‌دهند که بیگز در سال ۲۰۱۹، در دورانی که تنش‌های دیپلماتیک میان ایران و استرالیا افزایش یافته بود، هدف سوء‌قصدی قرار گرفت که ناکام ماند.

بر اساس اسناد منتشرشده که شبکه خبری استرالیایی اس‌بی‌اس نیوز بررسی کرده است، سفارت استرالیا در تهران هدف حملاتی قرار گرفت که در سه مرحله انجام شد. ابتدا، فرد مهاجم با نام مستعار کامران ترقه‌ای به طرف محوطه سفارت انداخت. سپس، دو کوکتل مولوتف به سمت ساختمان سفارت پرتاب کرد و در نهایت، یک قبضه سلاح گرم خرید و شروع به تعقیب سفیر کرد تا او را به قتل برساند. اما پیش از آنکه بتواند نقشه‌اش را عملی کند، نیروهای امنیتی او را بازداشت کردند.

پرونده قضایی ۲۰ فوریه ۲۰۱۹ در دادگاه انقلاب تهران گشوده شد و کامران همراه دو فرد دیگر به اتهام «اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت کشور از طریق توطئه جهت ترور و قتل سفیر کشور استرالیا» تحت پیگرد قرار گرفتند. با این حال، دو همدست به‌دلیل نبود شواهد کافی آزاد شدند و فقط کامران مجرم شناخته شد و به شش سال حبس محکوم شد. با وجود جدی بودن اتهام‌ها، او کمتر از ۱۸ ماه از دوران محکومیتش را سپری کرد و مشمول آزادی مشروط شد.

بررسی پرونده کامران نشان می‌دهد که او در بند ۲۰۹ زندان اوین، تحت کنترل وزارت اطلاعات، نگهداری می‌شد. این اسناد که برخی دارای مهر و امضای رسمی قضایی بودند، به گفته کارشناسان حقوقی از جمله قاسم بعدی، وکیل دادگستری با ۲۰ سال سابقه وکالت در ایران، معتبر و قابل استناد محسوب می‌شوند و مراحل دادرسی، اتهام‌ها، و حکم نهایی را طبق رویه‌های حقوقی ایران مستند کرده بودند.

دفاعیات کامران تا حدودی انگیزه احتمالی‌اش را روشن می‌‌کند. او مدعی شده بود که در سال ۲۰۱۴ برای تحصیل در دوره دکتری در دانشگاه نیوکاسل استرالیا پذیرفته شد، اما در طول تحصیل با آزار جنسی، قطع بورسیه و مشکلات مالی مواجه شد. او پس از بازگشت به ایران، مدتی تحت درمان روان‌پزشکی قرار گرفت و سپس، با هدف انتقام‌گیری از نمایندگان استرالیا، به تهران رفته بود.

دانشگاه نیوکاسل تایید کرد که کامران بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ دانشجو بود، اما «در پی یک فرایند اداری جامع» پذیرش او در سال ۲۰۱۶ به پایان رسید. معاون دانشگاه نیوکاسل همچنین در مورد ادعاهای کامران گفت دانشگاه پس از بررسی شکایت‌های کامران، آن‌ها را به‌دلیل نبود شواهد کافی رد کرده بود.

در کیفرخواست صادره از دادستانی تهران آمده است که اقدام‌های کامران موجب «خدشه‌دار شدن چهره جمهوری اسلامی در جامعه بین‌الملل» و هم‌راستا با اهداف «کشورهای استکباری استکباری و معاندین» از جمله آمریکا و اسرائیل بوده است. با این حال، هیچ مدرکی دال بر ارتباط کامران با دولت‌های خارجی ارائه نشده است.

با وجود جدی بودن اتهام‌ها، صدور حکم شش سال زندان برای چنین پرونده‌ای باعث تعجب کارشناسان شده است و آن‌ها معتقدند احتمالا قاضی وقت، محمد مقیسه، انگیزه‌های شخصی مطرح‌شده در دفاعیه کامران را پذیرفته بود. همچنین، ممکن است تابعیت خارجی هدف (بیگز) نیز در سبک بودن حکم موثر بوده باشد.

در نوروز ۱۳۹۹، نامه‌ای از دادیار شعبه ۱ اجرای احکام دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه ۳۳ تهران به زندان اوین ارسال و با اشاره به عفو عمومی رهبری، خواستار آزادی کامران ظرف ۲۴ ساعت شد، اما بعد به‌دلیل «عدم رعایت شرایط» لغو شد. با این حال، چند ماه بعد، کامران با استفاده از ماده ۵۸ قانون مجازات اسلامی مشمول آزادی مشروط شد و پس از گذراندن حدود ۱۷ ماه حبس، آزاد شد.

برخی کارشناسان حقوقی معتقدند که این پرونده بیشتر جنبه نمایشی داشته و روند دادرسی سطحی و تشریفاتی بوده است.

ایان بیگز در سال ۲۰۱۶ به‌عنوان سفیر استرالیا در ایران منصوب شد. او پیش‌تر در کشورهای ترکیه و عربستان سعودی نیز خدمت کرده و نماینده استرالیا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و حوزه کنترل تسلیحات بوده است. دوران ماموریت بیگز در ایران مصادف با اجرای برجام بود، توافقی که با حمایت رسمی استرالیا و مخالفت شدید محافظه‌کاران تندرو در ایران مواجه شد.

در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹، روابط استرالیا و ایران دچار تنش‌های زیادی شد. بازداشت چندین شهروند استرالیایی از جمله کایلی مور‌ گیلبرت، استاد دانشگاه متهم به جاسوسی، روابط را بحرانی‌تر کرد. مور‌ـ‌گیلبرت گفته بود که سپاه پاسداران و بازجویان از بیگز خشمگین بودند و در یک دیدار، او را به‌زور از سفیر جدا کردند.

در مارس ۲۰۱۹، روزنامه وطن امروز مقاله‌ای با عنوان «در لباس دیپلمات» منتشر و بیگز را به همکاری با سرویس‌های جاسوسی متهم کرد، اتهامی که برخی کارشناسان آن را بخشی از فضای خصومت‌آمیز علیه دیپلمات‌های غربی در ایران می‌دانند.

طی دهه‌های گذشته، دست‌کم ۱۲ سفارتخانه خارجی در تهران هدف حمله قرار گرفته‌اند. به گفته دکتر علم صالح، از دانشگاه ملی استرالیا، این حملات اغلب ریشه در شکاف‌های سیاسی داخلی ایران دارند و از جانب نهادهای وابسته به «دولت پنهان» یا جریان‌های تندرو حمایت می‌شوند. هرچند دولت ایران این حملات را محکوم می‌کند، اما در عمل پیگرد جدی برای عاملان وجود ندارد.

در سال ۲۰۱۹، محل سفارت استرالیا در تهران تغییر کرد. هرچند دولت استرالیا دلیل این جابه‌جایی را اعلام نکرد، هم‌زمانی آن با تنش‌ها و تهدیدهای امنیتی قابل تامل است.