واکنش‌ها به اردوغان که تبریز را بخشی از «جغرافیای معنوی» ترکیه خواند‌؛ «گستاخی به تمامیت ارضی ایران است»‌

بی بی سی: سخنان رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه درباره «جغرافیای معنوی» این کشور با اشاره به تبریز، اعتراض گروهی از کاربران ایرانی را در شبکه‌های اجتماعی برانگیخته است.

آقای اردوغان در یک سخنرانی در ۴ فروردین ۱۴۰۴، ۲۴ مارس در سالگرد نبرد تاریخی چناق‌قلعه (به انگلیسی گالیپولی) گفت: «از سوریه تا غزه، از حلب تا تبریز، از موصل تا قدس، شهدا از چهارگوشه جغرافیای معنوی‌ ما در چناق‌قلعه آرمیده‌اند.» ‌‌‌‌‌

گروهی از کاربران ایرانی این سخنان را «گستاخی» و «دست‌درازی به تمامیت ارضی ایران» دانسته‌اند. ‌‌ گروهی هم خواستار تحریم سفر به این کشور همسایه ایران شده‌اند که هر ساله و به‌ویژه در تعطیلات نوروز و تابستان، میزبان هزاران مسافر ایرانی است.

عده‌ای هم با اشاره به اعتراضات خیابانی اخیر در ترکیه و بازداشت منتقدان و معترضان، این سخنان آقای اردوغان را برای «مصرف داخلی و کسب محبوبیت میان ملی‌گرایان» این کشور تعبیر کرده‌ و او را یک «دیکتاتور» خوانده‌اند که «برای خارج شدن از بحران «دست به هر کاری می‌زند.» هر چند عده‌ای از پان‌ترک‌ها و طرفداران اردوغان‌ در ایران هم از این سخنان استقبال کرده‌اند.
نمای یادبود نبرد چناق‌قلعه در همین شهر در شمال غرب ترکیهدر نبرد چناق‌قلعه یا گالیپولی چه رخ داد؟
در نبرد چناق‌قلعه که در ۱۹۱۵ و در جریان جنگ جهانی اول آغاز شد، نیروهای متفقین به رهبری نیروهای بریتانیا و فرانسه با هدف کمک به روسیه، با ارتش عثمانی در تنگه «چناق‌قلعه» (به انگلیسی داردانل) درگیر شدند. قصد آنها تصرف و کنترل این تنگه استراتژیک برای حمله نهایی به استانبول بود.

تخمین زده می‌شود در این نبرد خونین که حدود ۸ ماه طول کشید، حدود نیم میلیون نفر در مجموع از هر دو طرف کشته شدند. در نهایت ارتش عثمانی با دفاعی سنگین و طولانی توانست کنترل منطقه را حفظ کند و نیروهای متفقین بعد از شکست دریایی و زمینی عقب‌نشینی کردند.

مصطفی کمال آتاتورک، که بنیان‌گذار ترکیه امروزی شناخته می‌شود، فرماندهی نیروهای عثمانی‌ را در این جنگ بر عهده داشت و وینستون چرچیل، وزیر جنگ وقت بریتانیا، نقشی اساسی در تصمیم‌گیری برای این نبرد در لندن ایفا کرد.

در آن زمان ارتش عثمانی و روسیه در مناطقی از شمال‌ غربی ایران مستقر شده بودند و در مواردی در خاک ایران با یکدیگر درگیر می‌شدند. گفته می‌شود در این میان گروه‌هایی از مسلمانان ایران برای جنگ با نیروهای تزاری به ارتش عثمانی پیوستند.

از جمله نتایج عقب‌نشینی متفقین در نبرد گالیپولی، سقوط نظام تزاری در روسیه است.
جنگ‌های تاریخی، تنش‌های معاصر

رجزخواهی توهین‌آمیز علیه اردوغان و علی‌اف در حضور امام جمعه اردبیلاشاره به جنگ‌های ایران و عثمانی پیشتر هم واکنش‌برانگیز شده بود. برگزاری مراسمی در اردبیل در ۹ دی ۱۴۰۳ با عنوان «گرامیداشت شهدای جنگ چالدران و جبهه مقاومت» با حضور نماینده آیت‌الله خامنه‌ای، در پی پخش زنده رجزخوانی اهانت‌آمیز یک مداح محلی علیه اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه و علی‌اف، همتای او در جمهوری آذربایجان بسیار واکنش‌برانگیز و منجر به احضار کاردار ایران در باکو شد.

یکی از مداحان محلی در رجزخوانی آغاز این مراسم، با تناظرسازی مذهبی میان واقعه جنگ شاه اسماعیل صفوی با سلطان سلیم عثمانی در سال ۹۲۰ هجری قمری (۱۵۱۴ میلادی) و رقابت‌های کنونی ایران و ترکیه در عرصه منطقه‌ای و سوریه، با دشنام دادن به آقای اردوغان و علی‌اف گفت که روزی نوادگان شاه اسماعیل صفوی از اردبیل «پرچم امام زمان را در باکو و شهرهایی برافراشته خواهند کرد» که حدود ۲۰۰ سال پیش در زمره خاک ایران بود.