اوج‌گیری دوباره دلار یک روز پس از تاکید خامنه‌ای بر لزوم اصلاح نظام ارزی و تقویت پول ملی

یورونیوز: در حالی تنها ۱۰ روز تا جشن نوروز باقیمانده و مردم ایران با مشکلات معیشتی دست و پنجه نرم می‌کنند، نرخ ارزهای خارجی در مقایسه با ریال ایران رکوردهای تاریخی خود را تثبیت می‌کنند.

تنش‌ها بین تهران و واشنگتن همچنان به همان شدت زمان بحران گروگان‌گیری آبان ۱۳۵۸ احساس می‌شود؛ کما اینکه علی خامنه‌ای، رهبر ایران نگاه مثبتی به پیشنهاد دونالد ترامپ برای نشستن بر سر میز مذاکرات هسته‌ای ندارند.

زمانی که انقلاب بهمن ۱۳۵۷ در ایران اتفاق افتاد، یک دلار آمریکا معادل ۷۰ ریال [۷ تومان] ایران بود و این در حالی است که این نرخ در بازار آزاد روز یکشنبه ۱۹ اسفند ۱۴۰۳ در کانال ۹۲۰ هزار ریال یا ۹۲ هزار تومان معامله شد. این یعنی اینکه در طول ۴۵ سال اخیر، ارزش ریال در برابر دلار آمریکا بیش از ۱۳ هزار برابر افت داشته است.

قیمت یورو نیز روز یکشنبه برای نخستین بار رکورد تاریخی صد هزار تومانی خود را حفظ کرد و بین صد هزار و ۵۰ تا صد هزار و ۶۵۰ معامله شد.

بی‌ثباتی اقتصادی و نگرانی‌های از چشم‌انداز تحریم‌های آمریکا یا اقدام نظامی علیه ایران از جمله عواملی هستند که به این روند دامن زده‌اند. علاوه بر این، سیاست‌های ارزی و اقدامات بانک مرکزی و استیضاح وزیر اقتصاد نیز تاکنون نتوانسته‌اند مانع افزایش نرخ‌ها شوند.

با این حال، علی خامنه‌ای، رهبر ایران در سخنرانی روز شنبه ۱۸ اسفند ۱۴۰۳ اذعان داشت که «یکی از موضوعات مهم مربوط به اقتصاد، اصلاح نظام ارزی کشور و در درجه اول تقویت پول ملی است.»

وی تایید کرد که «این موضوع هم در واقعیت زندگی مردم و هم در آبروی کشور اثر دارد.»

رهبر ایران با تأکید بر لزوم اهتمام به پول ملی برای افزایش قدرت خرید مردم گفت: «تقویت پول ملی است. این اقدام می‌تواند علاوه بر بهبود معیشت مردم، اعتبار و آبروی کشور را در سطح بین‌المللی افزایش دهد.»
کاهش اخیر ارزش ریال از کجا شروع شد؟
همزمان با روی کار آمدن دولت مسعود پزشکیان در تابستان گذشته، بهای آزاد هر دلار آمریکا حدود ۵۹ هزار تومان بود. تا اینکه تازه‌ترین دور کاهش شدید ریال ایران از دهم مهرماه ۱۴۰۳ آغاز شد.

نرخ فروش هر دلار آمریکا در بازار آزاد تهران در روز دهم مهر زیر ۶۱ هزار تومان بود. ایران در عصر همان روز دست‌کم ۱۸۰ موشک را در عملیات موسوم به «وعده صادق ۲» به سمت اسرائیل شلیک کرد که برخی از آن‌ها به خاک اسرائیل اصابت کرد. این دومین حمله ایران در سال جاری به اسرائیل بود.

در روزهای پس از آن، نگرانی‌های بازار از احتمال حمله سنگین اسرائیل به میادین نفتی و بلکه تاسیسات هسته‌ای ایران باعث شد تا نرخ دلار در بازار آزاد در سوم آبان به ۶۸ هزار تومان برسد.

اسرائیل در پاسخ به حملات موشکی ایران بامداد روز شنبه پنجم آبان در یک عملیات تلافی‌جویانه به نام «روزهای توبه» با تعدادی جنگنده به چندین موضع در ایران حمله کرد با این تفاوت که فقط تأسیسات نظامی ایران هدف قرار داد و همین موضوع باعث واکنش مثبت بازار و تقویت اندک ریال در برابر ارزهای خارجی شد و نرخ دلار به حدود ۶۶ هزار تومان هم نزدیک شد.

اما تحولات منطقه‌ای نشان از فروکش کردن نا‌آرامی‌ها در خاورمیانه نداشت و قیمت ارز را در کنار سایر عوامل تحت تاثیر قرار می‌دهد.

برخی از مقامات اقتصادی ایران به انحای مختلف سعی داشتند افزایش قیمت ارز را غیرواقعی جلوه دهند. محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی ایران در تاریخ دهم دی‌ماه برای اثبات ادعای خود مبنی بر غیرواقعی بودن نرخ ارز در بازار آزاد تهران بخشی از تقصیر را بر گردن سایت‌های قیمت‌گذاری خارجی از جمله سایت و کانال «بن‌بست» که از ۹ صبح برای همه صرافی‌هایی ایران نرخ دلار تعیین می‌کرد و همه سرورهای آن در آمریکا ثبت بود، انداخت.

ولی همزمان با تحلیف دونالد ترامپ در روز یکم بهمن قیمت دلار در بازار آزاد ایران بیش از هزار و ۵۰۰ تومان افزایش یافت و به حدود ۸۲ هزار و ۵۰۰ تومان رسید و سه روز پس از بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید و آغاز گمانه‌زنی‌ها در مورد زمان اجرای سیاست فشار حداکثری دولت او بر اقتصاد ایران، نرخ هر دلار آمریکا در بازار آزاد تهران با ثبت رکورد تاریخی جدیدی، از ۸۴ هزار تومان نیز فراتر رفت.

تا اینکه در پی امضای دستور دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده مبنی بر اجرای پرقدرت‌ترِ سیاست «فشار حداکثری» با هدف ممانعت از صادرات نفت ایران، دلار آمریکا در جریان معاملات روز ۱۷ بهمن در بازار تهران خیز قیمتی تازه‌ای را ثبت کرد.

پس از سخنرانی آقای خامنه‌ای در ۱۹ بهمن در مورد رد هرگونه مذاکره با آمریکا، بازار ارز و طلا در ایران بار دیگر شاهد افزایش چشمگیر قیمت‌ها بود و قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد به ۸۹ هزار و ۱۰۰ تومان رسید.

رهبر ایران در آن سخنرانی تأکید داشت که «مذاکره با آمریکا جز ضرر چیزی ندارد.» او تصریح کرد که «با یک چنین دولتی مذاکره نباید کرد، مذاکره کردن عاقلانه نیست، هوشمندانه نیست، شرافتمندانه نیست».

موج افت نرخ برابری ریال ایران در مقابل دلار آمریکا در بازار ارز ایران ادامه یافت و همزمان با برگزاری مراسم رسمی سالروز پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، دلار آمریکا رکورد قیمتی تازه‌ای را ثبت کرد و تا مرز ۹۴ هزار تومان رفت و برگشت.