پایان باز معترضان و شاهزاده برای جمهوری اسلامی؟

رادیو فردا: محمد ضرغامی

رهبر جمهوری اسلامی ۴۶ سال پس از انقلاب بهمن ۵۷، شرکت‌کنندگان در راهپیمایی حکومتی ۲۲ بهمن ۱۴۰۳ را چنان ستایش کرد که حضور آن‌ها را «قیام» خواند و گفت که آن‌ها «یک کار به هنگام» انجام دادند.

در همان روز، شهرستان دهدشت شاهد اعتراض‌ها پراکنده‌‌ای بود. به فاصله‌ کوتاهی، عده‌ای از «رزمندگان دوران جنگ ایران و عراق» فراخوانی برای تجمع در سالگرد حصر رهبران «جنبش سبز» دادند.

چند روز بعد، کشته شدن یک دانشجوی دانشگاه تهران در مسیر خوابگاه، اعتراض‌های دانشجویی را جرقه زد.

سپس کادر درمان یکی از بیمارستان‌های تهران در اعتراض به گرانی دلار و و پرداختی‌هایشان تجمع کردند.

هر چند دلیل این اعتراض‌ها متفاوت بود اما همه آن‌ها در یک نکته اشتراک داشتند؛ «نارضایتی» از وضعیت موجود که پاسخ اعتراض‌ها را در نهایت با خشونت‌های سیاسی و دولتی می‌دهد.

دولت مسعود پزشکیان موسوم به «وفاق ملی»، نیز با تلاطم‌های سیاسی ناشی از موضع‌گیری‌های رهبر جمهوری اسلامی، خود را وفادار به «اجرای سیاست‌های کلی مصوب رهبری» می‌داند و می‌گوید نمی‌خواهد وعده‌های نشدنی بدهد.

احمد زیدآبادی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب، در شبکه تلگرامی خود درباره حال و روزگار دولت پزشکیان نوشته که دولت او «در حال غرق شدن در باتلاق پاستور است و خودش هم ظاهراً خبر ندارد».

شاهزاده رضا پهلوی، چهره سرشناس اپوزیسیون خارج از ایران، اما پس از این‌که اعلام کرد نشست امنیتی مونیخ برای دومین بار دعوت‌نامه او را لغو کرده است به کارزار سیاسی خود علیه جمهوری اسلامی سر و سامانی دوباره داد و در نشست «همگرایی مونیخ» شرکت کرد و پس از آن به ژنو رفت تا در نشست «حقوق بشر و دموکراسی» شرکت کند که هر سال از سوی ۲۰ سازمان غیردولتی فعال در زمینه حقوق بشر برگزار می‌شود.

شاهزاده رضا پهلوی در این دور از فعالیت‌هایش خواستار پرهیز از «شعارهای تفرقه‌افکنانه‌ای» مانند رضا شاه (King Reza) شد و گفت قصد ندارد تشکیلات جدیدی ایجاد کند و هدف خود را ایجاد «سازوکاری» برای همکاری بین گروه‌های مختلف عنوان کرد.
«فروپاشی اقتصادی» در ایران
در برنامه این هفته «پاراگراف اول»، پوران ناظمی فعال سیاسی دموکراسی‌خواه از ایران و حجت کلاشی، عضو حزب پان‌ایرانیست از فرانسه، ارزیابی خود را از معترضان داخلی، وضعیت اپوزیسیون خارج از کشور و شاهزاده در برابر جمهوری اسلامی بیان کرده‌اند.

پوران ناظمی که از امضاءکنندگان بیانیه معروف به «چهارده امضا» است که نویسندگانش خواستار کناره‌گیری آیت‌الله خامنه‌ای از قدرت و گذار از نظام جمهوری اسلامی بودند، جمهوری اسلامی را در آستانه «فروپاشی اقتصادی» می‌داند و می‌گوید هرکسی که جایی فریادی می‌زند و اعتراضی می‌کند بیشتر به دلیل مسائلی است که با معیشت مردم سر و کار دارد.

حجت کلاشی نیز با اشاره به پیامدهای انقلاب بهمن ۵۷ و «سربریدن صنایع نوبنیاد اقتصادی»، معتقد است که بخش خصوصی در ایران نفس‌های آخر خود را می‌کشد.

آقای کلاشی با تأیید صحبت‌های دیگر مهمان برنامه می‌گوید: ایران کشوری مصرف‌کننده با اتکا به منابع خام و نفت است که نتوانسته با جهان ارتباط سازنده‌ای داشته باشد، و چون متحدی جدی ندارد به همین خاطر دچار تحریم است؛ همین نیز باعث شده که منابع مالی کشور کمتر و سایه جنگ بر سر ایران گسترده‌تر شود.

این فعال سیاسی که در نشست «همگرایی مونیخ» هم حضور داشته است، حرکت‌هایی چون کمتر شدن فشارها از سوی حکومت برای رعایت حجاب اجباری را «عقب‌نشینی واکنشی» می‌داند و معتقد است که این نشانه «صلح مسلح» حکومت است.

او می گوید وقتی مردم فشار می‌آورند و حکومت زورش نمی‌رسد، منتظر می‌ماند تا برخی مسائل بین‌المللی‌اش را حل کند و بعد به مردم فشار بیاورد.

حجت کلاشی که شش سال پیش در داخل ایران فعالیت‌های سیاسی‌اش را دنبال می‌کرد، برداشت اپوزیسیون خارج از کشور از مسائل داخلی ایران را «نسبی» می‌داند اما معتقد است که انقلاب دیجیتال امکانی را فراهم کرده تا مخالفان سیاسی خارج از کشور، به تعبیر او، «ساعت‌شان را با ساعت ایران تنظیم کنند».

آقای کلاشی می‌گوید تلاش اپوزیسیون خارج از کشور بازتاب صدای مردم ایران در سطح جهانی است تا بتوان به یک ساختار توانمند برای پیشبرد مبارزات مردم ایران دست پیدا کرد.
اپوزیسیون داخل یا خارج از کشور؟
پوران ناظمی که چند بار به خاطر فعالیت‌های سیاسی‌اش بازداشت شده، با انتقاد از وضعیت عمومی اپوزیسیون می‌گوید که بی رودربایستی، هیچ‌کس بر اساس شایستگی در جای خودش نیست.

خانم ناظمی با ابراز تأسف از «قهرمان‌پروری» جامعه ایران، رسانه‌ها را به رعایت نکردن «بی‌طرفی» متهم می‌کند و می‌گوید: «بعضی از رسانه‌ها صدای فعالان داخل را به بهانه امنیت ما بریده‌اند. ما خودمان استقبال می‌کنیم، انتخاب‌مان است، شما چرا ناراحتید».

او با اشاره به بخشی از صحبت‌های حجت کلاشی می گوید مشکل این است که برخی فکر می‌کنند دوستان و هم‌میهنانی که خارج از کشور هستند باید صدای مردم داخل باشند.

پوران ناظمی معتقد است این‌که شاهزاده رضا پهلوی به عنوان رهبر اپوزیسیون باشد در خودش تناقضی دارد، چون به گفته این فعال سیاسی داخل کشور، اپوزیسیون ایران فقط مشروطه‌خواهان و سلطنت‌طلبان نیستند.

خانم ناظمی می‌افزاید در میان ایرانیان، افرادی مخالف جمهوری اسلامی، مخالف حجاب و مخالف حکومت دینی هستند، ولی از بی‌راهه‌های قانونی این مملکت پول در می‌آورند و در جاهای دیگر خرج می‌کنند.

او معتقد است که «نه شاهزاده رضا پهلوی و نه جمهوری‌خواهان» کارشان را به درستی انجام نداده‌اند؛ چرا که به گفته این مخالف جمهوری اسلامی، در جریان چهل‌وهشتمین نشست بررسی دوره‌ای جهانی شورای حقوق بشر، جایی که غریب‌آبادی معاون امور بین‌الملل و حقوقی وزارت خارجه ایران حضور داشت، هیچ کدام از این جریان‌ها تلاش نکردند تا جمهوری اسلامی بار دیگر محکوم شود.

حجت کلاشی در پاسخ به انتقاد خانم ناظمی، از نقش «رهبری» شاهزاده رضا پهلوی می‌گوید. به گفته او، ولیعهد سابق ایران «در پاسخ به درخواست‌هایی که در شعارهای طرفداران شاهزاده در داخل ایران بازتاب داشت، رهبری انقلاب را بر عهده گرفته است».

آقای کلاشی با اشاره به تجربه حضور خودش در نشست «همگرایی مونیخ» می‌گوید: در میان جمهوری‌خواهان هم کسانی هستند که به این نتیجه رسیده‌اند دموکرات‌ترین چهره‌ای که می‌تواند مبارزات مردم ایران را پیش ببرد شاهزاده رضا پهلوی است.

به گفته این فعال سیاسی، «آن‌ها معتقدند که با شاهزاده رضا پهلوی می‌توانند به وضعیتی برسند که در آن‌جا آزادانه شکل حکومت را انتخاب کنند».

آقای کلاشی، موضع‌گیری فرزند آخرین شاه ایران درباره استفاده از عناوینی مانند «جاوید شاه یا رضا شاه (King Reza)» را به معنای محدودیت قائل شدن برای طرفداران پادشاهی نمی‌داند و می‌گوید طبیعی است که جریان پادشاهی‌خواهی بر اساس باورهای خودش رفتار کند.

عضو حزب پان‌ایرانیست، پذیرش عمومی را از «الزامات پیروزی» می‌داند و معتقد است که این اتفاق برای شاهزاده رضا پهلوی در حال گسترده‌تر شدن است.

آقای کلاشی در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه شاهزاده رضا پهلوی به قدرت‌های خارجی برای تغییرات سیاسی در ایران چشم‌دوخته است؟ می‌گوید: «او از معدود سیاستمدارانی است که هیچ چشم‌داشتی به بیگانه‌ها ندارد».

او می‌افزاید: بخشی از کشورهای اروپایی و آمریکا به دنبال این هستند که جمهوری اسلامی را تا حد ممکن تضعیف کنند و با تضعیف‌شده آن معامله کنند.

به اعتقاد بنیانگذار سازمان مشروطه ایران، آن‌ها می‌خواهند «دندان‌های جمهوری اسلامی که شامل تسلیحات نظامی، امکانات غنی سازی و غیره می‌شود را بکشند، در واقع دارایی‌هایش را که دارایی‌های ملت ایران است از این حکومت بگیرند».

به گفته آقای کلاشی، شاهزاده رضا پهلوی می‌خواهد به این طرف‌ها گوشزد کند که مسئله با معامله حل نمی‌شود و ملت ایران به این نوع معامله‌ها تن نخواهند داد.

او درباره سفر شاهزاده رضا پهلوی به اسرائیل با توجه به درگیری جمهوری اسلامی با این کشور و تهدیدات نظامی اسرائیل علیه ایران می‌گوید: این سفر پیش از تنش‌های نظامی بوده و شاهزاده از اسرائیلی‌ها درخواستی نداشت بلکه می‌خواست بگوید، درگیری به وجود آمده، درگیری بین ملت ایران و اسرائیل نیست و این وضعیت را جمهوری اسلامی تحمیل کرده و طبیعی است اگر جمهوری اسلامی نباشد، ایران، اسرائیل و همه کشورهای منطقه می‌توانند روابط معقولی بر مبنای منافع ملی داشته باشند.

حجت کلاشی می‌گوید: «شاهزاده رضا پهلوی به صراحت گفته که مخالف هر گونه حمله نظامی به ایران است و جنگ را راهکار نمی‌داند».

به گفته او، شاهزاده رضا پهلوی در بیست سال گذشته همواره بیرون از مجموعه‌ها می‌ایستاد و سعی می‌کرد هارمونی ایجاد کند، اما دو سال پیش در «منشور مهسا» وارد شد و آن فرضیه شکست خورد.

این فعال سیاسی با اشاره به تغییر رویکرد سیاسی شاهزاده رضا پهلوی می‌گوید: او نمی‌تواند بر پایه این ایده که جامعه دوست دارد تعداد بیشتری با هم همکاری کنند کارها را معطل کند. بهترین کار این است که در حال حرکت، مذاکره کند.
«شکست دادن انقلاب ۵۷»
پوران ناظمی با اشاره به صحبت‌های مهمان برنامه درباره «منشور مهسا» می‌گوید،: انتخاب‌ها، انتخاب‌های درستی نبودند، لا‌اقل از شاهزاده انتظار می‌رفت وظایف هر کسی را مشخص کند؛ الان هم همین مشکل وجود دارد. آن یک گروه کوچک بود، الان در مقیاس بزرگتر است.

خانم ناظمی معتقد است: «موافقان حکومت» و حتی «قشر خاکستری» منافعی دارند و اگر بر اساس منافع همه گروه‌ها چارچوبی تنظیم نشود و با زبان خودشان با آن‌ها صحبت نشود، اعتراض‌ها هیچ‌وقت به جایی نمی‌رسد.

او بار دیگر با رجوع به صحبت‌های حجت کلاشی درباره «وجاهت ملی» شاهزاده رضا پهلوی، از فقدان ارتباط فرزند آخرین شاه ایران با مخالفان انتقاد می‌کند و می‌گوید به همراه گروهی از معترضان از طریق شبکه‌های مختلف تلاش کردند تا با شاهزاده صحبت کنند اما میسر نشده است؛ «ایشان نمی‌خواهد یا نمی‌داند باید چه کار کند؛ مگر بدون نگاه به داخل می‌شود».

به اعتقاد این فعال سیاسی، مخالفان بر خلاف حکومت برنامه و سناریویی ندارند.

حجت کلاشی با تأکید بر این‌که حکومت مستقر با بودجه مشخص را نمی‌توان با اپوزیسیون مقایسه کرد، می‌گوید: اپوزیسیون نباید در همه حوزه‌ها برنامه داشته باشد. اپوزیسیون برای پیروزی خودش باید برنامه داشته باشد.

این فعال سیاسی حزب پان‌ایرانیست، الگوی امروز را، «شکست دادن انقلاب ۵۷» می‌داند و می‌گوید: «شاهزاده با ایران در تماس است و اگر کسی در ارتباط نیست یا پیامش نرسیده، نپندارید که ارتباط با ایران قطع است».