چند روز از نشست مونیخ شاهزاده رضا پهلوی گذشته؛ موافقان و مخالفان چه گفتند؟

دویچه وله: یوحنا نجدی

با گذشت چند روز از نشست برخی افراد و گروه‌های سیاسی با شاهزاده رضا پهلوی در مونیخ بحث بر سر آن همچنان ادامه دارد. چهار فعال و تحلیلگر سیاسی در گفت‌وگو با دویچه وله فارسی از دلایل حمایت یا مخالفت‌شان با این نشست می‌گویند.

عصر روز یکشنبه ۱۶ فوریه شماری از افراد و گروه‌های سیاسی در مونیخ با شاهزاده رضا پهلوی دیدار و گفت‌وگو کردند. این افراد و گروه‌ها که از حامیان آقای پهلوی به شمار می‌روند در پایان این نشست بیانیه‌ای با ۱۲ بند منتشر کردند.

آنها در این بیانیه مشترک از جمله بر اهمیت نقش آقای پهلوی به‌عنوان "رهبر انقلاب ملی و دوران گذار تا زمان انتخاب اولین مجلس و دولت دموکراتیک از طریق انتخابات آزاد" تاکید کردند.

شاهزاده رضا پهلوی نیز در سخنانی که بازتاب فراوانی یافت، ضمن انتقاد از برخی القاب و شعارها همچون "کینگ (شاه) رضا پهلوی" که از سوی گروهی از حامیانش سر داده می‌شود، گفت: «جایگاهی که برای خودم قائل هستم، از امروز تا رفراندوم است و حق نداریم از امروز بگوییم که حکومت بعدی چه شکلی خواهد شد.»

برگزاری نشست مونیخ، ترکیب افراد و گروه‌های حاضر در آن، سخنان آقای پهلوی و همچنین بیانیه مشترک پایانی حاضران در این نشست به بحث‌های پردامنه و گسترده‌ای در میان فعالان سیاسی و مدنی انجامید؛ به رغم گذشت چند روز اما این بحث‌ها همچنان بویژه در فضای مجازی ادامه دارد.

دویچه وله فارسی با محمد حیدری و فواد پاشایی، دو نفر از حامیان آقای پهلوی که در نشست مونیخ حضور داشتند و همچنین مهرداد درویش‌پور و علی افشاری، دو نفر از منتقدان آقای پهلوی و این نشست گفت‌وگو کرده است.
محمد حیدری: نشست مونیخ گامی راهبردی از سوی شاهزاده رضا پهلوی بود
محمد حیدری، سخنگو و دبیر هیأت اجرایی "جمعیت جمهوری‌خواهان حامی شاهزاده رضا پهلوی" ضمن دفاع از نشست مونیخ در گفت‌وگو با دویچه وله فارسی این نشست را "گامی اساسی و راهبردی" از سوی آقای پهلوی نامید و افزود که نشست همگرایی مونیخ، "گامی عملی در مسیر تحقق ایده‌ای است که شاهزاده آن را ائتلاف مشتاقان نام نهاده‌است."

او که خود نیز در این نشست حضور داشت، مهم‌ترین دستاورد نشست همگرایی در مونیخ را "تثبیت مسیر ائتلاف نیروهای ایران‌گرا تحت رهبری شاهزاده و برداشتن موانع همکاری میان گروه‌های مختلف انقلابی" دانست.

حیدری این روند را ضربه‌ای استراتژیک به پروژه‌هایی دانست که به گفته او "سال‌ها تلاش کرده‌اند که نیروهای ملی و دموکراسی‌خواه را از هم جدا نگاه دارند."
تصویری از نشست گروه‌های سیاسی با شاهزاده رضا پهلوی- مونیخ، ۱۶ فوریه ۲۰۲۵او گفت که ائتلاف به‌دست‌آمده در نشست مونیخ "نه‌فقط یک ابتکار سیاسی، بلکه ضرورتی انقلابی برای تسریع در پیروزی نهایی ملت ایران به رهبری واحد ملی و سیاسی شاهزاده رضا پهلوی" در مقابل جمهوری اسلامی است.
فواد پاشایی: مهمترین دستاورد مونیخ تاکید شاهزاده بر فاصله گرفتن از تندروها بود
فواد پاشایی، دبیرکل حزب مشروطه ایران ضمن دفاع از نشست مونیخ به دویچه وله فارسی گفت مهمترین دستاورد این نشست تاکید آقای پهلوی به فاصله گرفتن از تندروهای راست‌گرا بود.

او که خود نیز در این نشست حضور داشت، ادامه داد که شاهزاده رضا پهلوی طبق سیاست۴۳ سال گذشته بر رفتار دمکراتیک تاکید کرد و همچنین بر این موضوع که "برای آزادی و دمکراسی مبارزه می‌کنند تا شخص خودشان؛ و اینکه نوع حکومت در آینده ایران پای صندوق رای مشخص می‌شود."
مهرداد درویش‌پور: نشست مونیخ تجدید اراده برای تحمیل رهبر بر مردم ایران بود
مهرداد درویش‌پور، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه با انتقاد از نشست همگرایی در مونیخ به دویچه وله فارسی گفت که "تجدید اراده راست افراطی برای تحمیل خود و رهبر خود بر مردم ایران در همایش مونیخ، نشانگر این حقیقت تلخ است که این جریان نه تنها زهری برای گفتمان دمکراسی است، بلکه با گسترش شکاف در اپوزیسیون به یکی از مهمترین موانع همگرایی آن در مبارزه علیه جمهوری اسلامی بدل شده است."

این فعال جمهوری‌خواه با انتقاد از آنچه که "تلاش‌ها و شکست‌های پی در پی رضا پهلوی در نمایش‌های سیاسی یا سیاست نمایشی پوپولیستی" نامید، نشست مونیخ را "گذار از ادعاهای خود رهبرانگاری پیشین رضا پهلوی به خود مردم‌پنداری او و گروهی از طرفدارانش" دانست.

شاهزاده رضا پهلوی در کنفرانس خبری نشست "همگرایی مونیخ" در پاسخ به پرسش دویچه وله فارسی درباره احتمال بروز اختلاف در میان گروه‌های همگرا با اشاره به تشکیل دولت موقت پس از جمهوری اسلامی گفت "اختلاف‌نظرها در مجلس مؤسسان مطرح و بررسی خواهد شد." pic.twitter.com/3JHltaPV9P

— DW فارسی (@dw_persian) February 18, 2025

درویش‌پور پرسید: «نمی‌دانم تبلیغات و هیاهو بر سر تجمع حداکثر هفتاد نفره‌ای که به سختی ممکن است چند چهره معتبر با سابقه سیاسی و مبارزاتی در جنبش‌های اجتماعی یا روشنفکری در آنها یافت، بیشتر مایه سربلندی است یا سرافکندگی؟»

درویش‌پور می‌گوید: «اطلاق صفت "رهبری انقلاب ملی ایران" به رضا پهلوی توسط یک جمع چند ده نفره بی‌نام و نشان و نامعتبر و غیر جدی، گامی نوین در گذار از سیاست مبتذل، سلبریستی و پوپولیستی به سوی ابتذال سیاسی، نومید ساختن مردم از همبستگی متکثر، گسترش شکاف در اپوزیسیون و بی‌اعتبار کردن مفهوم کنشگری سیاسی است.»

او در عین حال افزود: «آرزوی من اما نه حذف سلطنت‌طلبان از صحنه سیاسی ایران است و نه گسترش خصومت و تنش اپوزیسیون با آنها. این جریان هم خوب یا بد بخشی از جامعه ایران است که مخاطبان خود را دارد و همچون سایرین حق حیات و فعالیت سیاسی آزاد را دارند.»
علی افشاری: شبیه یک نمایش بیعت‌گونه بود
علی افشاری، تحلیلگر سیاسی با بیان اینکه "نشست همگرایی در مونیخ در مجموع اتفاق مثبتی نبود"، به دویچه وله فارسی گفت که "چنین نشستی در مسیر عبور از جمهوری اسلامی و استقرار دمکراسی اخلال ایجاد می‌کند."

او افزود: «بر خلاف ادعاها، شکل برگزاری و مفاد قطعنامه پایانی با موازین دمکراسی تعارض دارد و سخنان مطرح‌شده و قطعنامه‌پایانی به لحاظ شناختی و ادراکی نیز ضعف‌های جدی داشت.»

افشاری نشست مونیخ را "شبیه یک نمایش بیعت‌گونه" نامید و ادامه داد: «در این نشست آقای رضا پهلوی به صورت خودخوانده در جایگاه رهبر دوره گذار ظاهر شده و به تایید حاضران رسیدند. جمع گزینش شده نیز همه از نیروهای پادشاهی‌خواه و یا حامیان رهبری فردی آقای پهلوی بودند.»

به عقیده این تحلیلگر سیاسی، "اگر این نشست فقط به عنوان حامیان آقای پهلوی در نظر گرفته شود و او در هدایت پیروانش در توقف برخوردهای تخریبی جدی باشد و به عنوان رهبر پهلوی‌طلبان در نظر گرفته شود، آنوقت توافقات نشست مونیخ چندان مشکل‌ساز نخواهد شد."

افشاری می‌گوید که "هرگونه ادعای رهبری فردی از جانب ایشان یا هرکس دیگر خودش عامل تفرقه و مانع گذار است."
ادامه بحث‌ها بر سر همگرایی و اتحاد
بحث‌ها بر سر نشست مونیخ در حالی همچنان ادامه دارد که بسیاری از کاربران در شبکه‌های اجتماعی بر ضرورت اتحاد نیروهای اپوزیسیون در مقابل جمهوری اسلامی تاکید می‌کنند. با این وجود، نحوه دستیابی به این اتحاد و همگرایی و البته افراد و گروه‌های حاضر در آن همچنان مورد تردید و موضوع اختلاف است.

در این بین، برخی نیز بر این موضوع تاکید می‌کنند که جریان‌های سیاسی به هرحال برای انسجام درونی خود به نوعی رهبری نیاز دارند و خواستار معرفی رهبر جریان‌های سیاسی رقیب شده‌اند. در مقابل، برخی دیگر نیز به‌جای رهبری بر ضرورت داشتن برنامه تاکید می‌کنند.

حال بحث‌ها بر سر صورت‌بندی گروه‌های اپوزیسیون جمهوری اسلامی در حالی بالا گرفته که تقریبا تمامی این افراد و گروه‌ها و شمار قابل‌توجهی از فعالان سیاسی و مدنی در داخل کشور نیز اذعان دارند که دیر یا زود موج جدیدی از اعتراض‌های ضدحکومتی در ایران شکل خواهد گرفت؛ اعتراض‌هایی هم به دلیل سرکوب و فضای سیاسی بسته و هم به دلیل ناکارآمدی نظام و مشکلات اقتصادی فزاینده. آیا افراد و گروه‌های اپوزیسیون مهیای روزهای پرالتهابی هستند که احتمالا از راه خواهد رسید