جمهوری اسلامی حساب‌های وینی و رولاین را توقیف کرد؛ «بلایند دیت» ایرانی چیست؟

بلایند دیت ایرانیبی بی سی: فرن تقی‌زاده
دوران یاهو مسنجر و چت‌ در کلاب‌های اینترنتی سالهاست که به پایان رسیده است. دنیای اپلیکش‌های دوستیابی و دیتینگ است که آن هم هر روز با تغییرات جدیدی روبرو می‌شود و شکل و شمایل جدیدی می‌گیرد.

گویی دنیا از مجرد بودن و ماندن خسته است و هر کاری می‌کند تا همه زوج شوند.

اما لزوما دنیای کبوتر با کبوتر، باز با باز هم دیگر نیست.

پس چه خبر است؟

شاید خیلی از جوانترها از برنامه‌های «بلایند دیت» شنیده‌ باشند و حتی چند سری آن را در یوتیوب دیده باشند. بعضی‌ها در رده‌های سنی بالاتر ممکن است اصلا از این محتواهایی که عمدتا برای یوتیوب ساخته می‌شود اطلاعی نداشته باشند.

برنامه‌های «بلایند دیت» آینه‌ای است از زندگی جوانان ایرانی در یوتیوب فارسی.
جوانان با گفتمان جدید پاشنه آشیل حکومتدختر و پسری روبروی دوربین در اتاقی نشسته‌اند. دختران با پوششی راحت و عمدتا بدون حجاب اجباری ظاهر می‌شوند.

بینشان پرده‌ای قرار دارد و لحنشان همه راحت‌تر از همیشه است.

شاید به دلیل نوع برنامه باشد.

دوست‌یابی، زوج‌یابی یا یاریابی، هر چیزی می‌توان اسمش را گذاشت.

هدف سوال‌ها و جواب‌ها رسیدن به یک شناخت کلی است تا ببینند آیا برای بار دیگر مایل هستند به دیدار یکدیگر بروند یا نه؟

سری این برنامه‌ها با برنامه‌ای بنام «بلایند دیت» شروع شد. شروعی که مثل بمب بین جوانان ایران صدا کرد و هزاران و گاهی صدها هزار بازدید در یوتیوب گرفت. اما مدتی بعد صفحه اینستاگرام وینی از دسترس خارج شد.

بعد از مدتی وینی با برنامه‌اش برگشت. اما به نظر می‌رسید پوشش زنان محدود‌تر از قبل شده است و حجابی بر سر داشتند.

چیزی نگذشت که برنامه‌هایی با عنوان «خواستگاری یا بلایند دیت اسلامی» منتشر شدند. دختر و پسرانی که از جنس دیگری بودند، مذهبی و مقید به دین و شاید هم با دیدگاه‌هایی نزدیک به حکومت.

اما به نظر می‌رسد حکومت به این هم راضی نبوده و برایش کافی نیست. دوباره صفحه وینی با یک میلیوین و دویست مخاطب با دستور قضایی بسته شده است. از طرفی صفحه اینستاگرامی برنامه یوتیوبی «رولاین» هم پس از وینی بسته شد.

پلیس امنیت عمومی در ایران کنترل فضای شبکه‌های اجتماعی را در درست دارد و بر گروه‌های مختلف اجتماعی در این فضا فشار وارد می کند. پیشتر صفحات خواننده‌های زن، طنزپردازان و بیزینس‌های آنلاین و اینفلوئنسر‌های بسیاری با همین روش بسته شده‌اند. برخی از آنها با جمله «تابع قوانین جمهوری اسلامی هستیم» در بایوی اینستاگرامشان به کارشان دوباره ادامه داده‌اند. از برخی اعتراف اجباری پخش شده و برخی محتواهای قبلی پاک شده و محتوای جدید با حجاب تولید شده است.
برنامه‌های اینچنینی سال‌ها است که در دنیای غیر فارسی جای خودشان را در تلویزیون‌های تفریحی و کانال‌های یوتیوب باز کرده‌اند اما این محتوا برای فارسی زبانان تازگی دارد.

موج توجه و میزان لایک و بازدید گرفتن در یوتیوب باعث تولید برنامه‌های متنوعی از این دست شد.

« دیت با اکس»، «دیت بادکنکی»، «دیت سرعتی»، «دیت گروهی»، « مادر رو ببین، دختر رو بگیر»، « تیندر ورژن ایرانی» و ده‌ها اسم دیگر.
پشت پرده این برنامه ها چیست ؟
حسین قاضیان، جامعه‌شناس در این رابطه اعتقاد دارد که ما در جهان رسانه‌ای زندگی می‌کنیم که «اقتصاد توجه» هم شکل گرفته. در این اقتصاد، توجه خود توجه یک کالای کم‌یاب است، بنابراین هم به دنبال جلب توجه مخاطب هستند و این بازار را نمی‌توان از بین برد. مهمترین کالایی که در بازار توجه عرضه می‌شود محتوای سرگرم‌کننده است.

آقای قاضیان عقیده دارد که جمهوری اسلامی ظاهرا به این نتیجه‌ رسیده که نمی‌تواند بازار سرگرمی را کنار بگذارد و از طریق فیلتر و بستن از بین ببرد.

بنابراین حکومت ناچار باید خودش هم قبول کند که به این بازار بپیوندد. در پلتفرم‌های رسمی مثل صدا و سیما هم محدودیت‌هایی وجود دارد. برای همین پلتفرم‌های جایگزین مثل آپارات و شبکه خانگی را انتخاب کرده است.

بر همین اساس حکومت ایران پذیرفته است که در یوتیوب هم باید فضا را به دست بگیرد و محتوای سرگرم‌کننده تولید کند. اینجاست که بلایند دیت اسلامی تولید می‌شود. زنان حجاب را رعایت می‌کنند و مکالمات به سمتی نمی‌رود که خیلی از مرزها را بشکند.

از طرفی دیگر یک روان‌درمانگر در ایران به بی‌بی‌سی فارسی گفت با توجه به مطالبی که بین جوانان در اتاق مشاوره می‌شنود محتوای تولید شده در این برنامه‌های چیزی خارج از زندگی جوانان امروزی نیست.

به گفته این روان‌درمانگر، نسل جوان امروز نمی‌توانند به صورت‌ مدنی مخالفت‌هایشان را در جامعه و حکومت نشان دهند. برای همین تصمیم گرفته‌اند راه و سبک دیگری را از روش زندگی کردن انتخاب کنند. این سری از برنامه ها هم همین موضوع را نشان می‌دهند.

او می‌گوید حتی شاید برنامه‌های «بلایند دیت اسلامی» پشت پرده خاصی نداشته باشد و تنها کپی از سبک این سری از تولیدات سرگرمی است که جریان رسمی از بقیه جامعه عقب نیافتند.

صونا کاظمی، استادیار مطالعات جنسیت دانشگاه ویسکانسین عقیده دارد این برنامه‌ها نشان دهنده قدرت زنان و دختران امروزی است.

خانم کاظمی معتقد است زنان جوان نسل جدید از نه نگفتن به جنس مخالف نمی‌ترسند و دیگر مانند گذشته جمله « دخترها موشند، مثل خرگوشند» معنایی ندارد؛ آنها در برنامه‌های « دیت بادکنکی» به راحتی با ترکاندن بادکنک در دستشان به طرف روبرویشان نه می‌گویند.

هدف از ساختن این برنامه‌ها هر چه باشد یک نکته مشخص است که تولیدات با محتوای سرگرمی حرف اول را برای مخاطبان فارسی زبان می‌زند و تولیدکنندگان یوتبوبی هم بر درآمد حاصل از میزان بازدید برنامه‌شان حساب باز می‌کنند.