روزی که ترامپ از حمله به ایران با تلفات «۱۵۰ نفری» صرف نظر کرد

یورونیوز: ۲۵ روز از آغاز دور دوم و البته غیرمتوالی ریاست جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا می‌گذرد و مساله نحوه برخورد با ایران خیلی زود به یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد توجه کاخ سفید تبدیل شد.

رهبر جمهوری اسلامی در سخنرانی‌ اخیر خود در تاریخ ۱۷ فوریه (۱۹ بهمن) هرگونه مذاکره با آمریکا را کاری «غیرعاقلانه، غیرهوشمندانه و غیرشرافتمندانه» خواند، ولی رئیس جمهوری ایالات متحده با نادیده گرفتن سخنان علی خامنه‌ای، روز ۱۰ فوریه (۲۲ بهمن) گفت که ایران در پی رخدادهای سال ۲۰۲۴ «ترسیده» و تمایل به مذاکره دارد.

سلسله وقایعی که پس از حمله حماس به اسرائیل در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ تا به امروز حادث شده چندان به سود جمهوری اسلامی ایران نبوده؛ چراکه تهران طی شانزده ماه اخیر شاهد حملات اسرائیل به خاک ایران بوده، حاکمیت حماس بر غزه و بخش عظیمی از تشکیلات نظامی این گروه فلسطینی از بین رفته، حزب‌الله لبنان و رهبری آن ضربات سنگین و بی‌سابقه‌ای را در نبرد با اسرائیل متحمل شده و رژیم بشار اسد نیز در سوریه سقوط کرده است. این در حالی است که نارضایتی‌های اجتماعی در ایران و کاهش ارزش روزافزون ریال در برابر ارزهای خارجی نیز کماکان ادامه دارد.

نفی مذاکره از سوی رهبر جمهوری اسلامی و تاکید او بر اینکه ایران هر گونه تهدید یا اقدام نظامی آمریکا را با اقدام متقابل پاسخ خواهد داد، در حالی مطرح شد که دونالد ترامپ در دور اول ریاست جمهوری خود (۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱) یک بار شخصا مانع از حمله نظامی ارتش آمریکا به ایران شده است.

اما این بار آقای ترامپ به حمله مستقیم آمریکا علیه ایران اشاره نمی‌کند و در عوض به نقش اسرائیل در رابطه می‌گوید. رئیس جمهوری آمریکا گفت که «اگر توافقی [با ایران] انجام شود، اسرائیل دیگر ایران را بمباران نمی‌کند.»

این در حالی است که حکومت ایران ترجیح داده تا آخرین اقدام نظامی اسرائیل که موجب آسیب دیدن پدافند هوایی ایران شد را بی‌پاسخ بگذارد و بسیاری از کارشناسان سیاسی، جمهوری اسلامی را در موضعی تدافعی و ضعیف ارزیابی می‌کنند.

نشریه واشنگتن پست آمریکا به تازگی و با استناد به گزارش‌های متعدد اطلاعاتی خبر داد که اسرائیل احتمالاً تا اواسط سال جاری میلادی یعنی کمتر از شش ماه دیگر یک حمله پیش‌دستانه به برنامه‌ی هسته‌ای ایران انجام خواهد داد.
ماجرای روزی که ترامپ از حمله به ایران صرف نظر کرد
همانطور که در ابتدای این مطلب اشاره شد، دونالد ترامپ پیش‌تر یک بار مانع از حمله به ایران شده بود. رئیس‌جمهوری آمریکا روز جمعه ۲۱ ژوئن سال ۲۰۱۹ (۳۱ خرداد ۱۳۹۸) اعلام کرد که شخصا فرمان حمله نظامی به ایران در تلافی سرنگونی یک پهپاد آمریکایی را لغو کرده بود. او در توضیح علت صرف نظر کردن از این تصمیم گفت که این حمله می‌توانست منجر به کشته شدن ۱۵۰ نفر شود.

ماجرا از این قرار بود که یک روز قبل‌تر از آن، یک موشک زمین به هوای ایرانی، پهپاد جاسوسی گلوبال هاوک آمریکایی را منهدم کرده بود. تهران در آن زمان بلافاصله اعلام کرد که این پهپاد آمریکایی را بر فراز خاک ایران سرنگون کرده است، اما واشنگتن مدعی شد که این حادثه در فضای هوایی بین‌المللی و در منطقه تنگه هرمز رخ داده است.

این واقعه نگرانی‌ها در مورد احتمال برخورد نظامی مستقیم میان این دو دشمن دیرینه را تشدید کرد. قیمت نفت روز جمعه به دلیل نگرانی‌ها از اختلالات احتمالی در صادرات نفت خام از خلیج فارس بیش از ۱ درصد افزایش یافت و به بالای ۶۵ دلار در هر بشکه رسید.

به گفته آقای ترامپ، حمله تلافی‌جویانه آمریکا قرار بود به سه هدف تعیین شده در ایران اصابت کند. بسیاری از تحلیلگران در آن زمان استدلال کردند که تصمیم ترامپ برای لغو این حمله نشان داد که او به دنبال یک راه‌حل دیپلماتیک برای پایان دادن به تنش‌ها با ایران است.
ترامپ: عجله‌ای برای حمله به ایران ندارم
واشنگتن در هفته‌های قبل‌تر از آن نیز ایران را به انجام حملات متعدد علیه تانکرهای نفتی در منطقه خلیج فارس متهم می‌کرد. از میانه ماه مه ۲۰۱۹ انفجارهایی در شش تانکر نفتی رخ داد که آمریکا معتقد بود ایران یا نیروهای نیابتی آن دست به این حملات زده‌اند. حال آنکه ایران هرگونه دخالت در این حملات را رد کرده است.

آقای ترامپ در مصاحبه‌ای شب قبل از این تصمیم از شبکه ان‌بی‌سی پخش شد، گفته بود که «من به دنبال جنگ نیستم، ولی اگر جنگی درگیرد، چنان ویرانی خواهید دید که قبلاً هرگز ندیده‌اید. اما من قصد ندارم چنین چیزی را انجام دهم.»

منابع ایرانی در آن زمان به خبرگزاری رویترز گفته بودند که ترامپ از طریق کانال پشت‌پرده عمان به تهران هشدار داده بود که حمله آمریکا قریب‌الوقوع است، اما گفته بود که مخالف جنگ است و خواستار مذاکره است. اما وزارت امور خارجه ایالات متحده این ادعا را تکذیب کرد و آن را «صرفا تبلیغات» ایران خواند.

ترامپ صبح زود روز بعد در یک رشته توییت نوشت که عجله‌ای برای آغاز حمله علیه ایران ندارد و تحریم‌های اقتصادی آمریکا که برای وادار کردن ایران به محدود کردن برنامه‌های هسته‌ای و موشکی‌اش و همچنین دخالت در جنگ‌های منطقه‌ای طراحی شده‌اند، اثرگذار بوده است.

ترامپ در توییت خود نوشت: «ما شب گذشته آماده و مسلح برای تلافی حمله بودیم. اما ده دقیقه قبل از حمله آن را متوقف کردم، چرا که [از نظر من] این اقدام [تلافی‌جویانه] در تناسب با [اقدام ایران] در سرنگونی یک پهپاد بدون سرنشین نبود. من عجله‌ای ندارم، ارتش ما بازسازی شده، جدید است و آماده به کار، بهترین ارتش دنیا است.»

ارتش آمریکا در آن موقع قصد داشت تأسیسات ایرانی را که ممکن است با سرنگونی پهپاد آمریکایی مرتبط باشند هدف قرار دهد. ارتش آمریکا در عین حال تلاش داشت تا حمله تلافی‌جویانه علیه ایران تلفات جانی به بار نیاورد ولیکن پیش‌بینی‌ها حاکی از آن بود که این حمله ممکن است منجر به کشته شدن ۱۵۰ نظامی ایرانی شود.

نیویورک تایمز در همان زمان گزارش داد که سامانه‌های راداری و آتشبارهای پدافند موشکی ایران جز این اهداف بودند.
تغییر آرایش کابینه ترامپ در دور دوم ریاست جمهوری
این در حالی بود که جان بولتون مشاور وقت امنیت ملی کاخ سفید، مایک پمپئو وزیر وقت امور خارجه و جینا هاسپل رئیس وقت سازمان سیا، همراه با بقیه اعضا تیم ترامپ، از این حمله تلافی‌جویانه حمایت می‌کردند.

محمدجواد ظریف، معاون راهبردی فعلی رئیس‌جمهوری ایران اخیرا در مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس با اشاره به تفاوت‌های دولت اول با دولت دوم آقای ترامپ گفت که «این‌بار ترامپ [جان] بولتون، [برایان] هوک، [مایک] پمپئو و دیگر افراد را از دولت خود بیرون کرده است. ... در همین راستا امیدوارم ترامپ در دولت دوم خود مصمم‌تر، واقع‌گراتر و آگاهانه‌تر باشد و بداند که خروج او از برجام ... باعث توسعه گسترده برنامه هسته‌ای ایران شده است.»

رویترز در سال ۲۰۱۹ به نقل از یک مقام آگاه نوشت: «مشاوران رئیس‌جمهور و مقامات ارشد وزارت دفاع آمریکا در مورد پاسخ مناسب به فعالیت‌های ایران اتفاق نظر کامل داشتند. اما در نهایت،‌ شخص رئیس‌جمهور بود که تصمیم نهایی را گرفت.»

آن تصمیم ترامپ واکنش‌های متفاوتی در واشنگتن به دنبال داشت؛ برخی او را به دلیل عقب‌نشینی مورد انتقاد قرار دادند، در حالی که دیگران، به ویژه دموکرات‌های ارشد، از آنچه که آن‌ها نوعی خویشتن‌داری می‌دیدند، تقدیر کردند. نانسی پلوسی، رئیس وقت مجلس نمایندگان آمریکا و بالاترین مقام دموکرات در کنگره به خبرنگاران گفت: «یک حمله با چنین خسارات جانبی زیادی می‌تواند بسیار تحریک‌آمیز باشد، و خوشحالم که رئیس‌جمهور این تصمیم را نگرفت.»

با این حال، مایکل ماکوفسکی، مقام پیشین وزارت دفاع که ریاست موسسه امنیت ملی یهودی آمریکا را بر عهده دارد و از روابط امنیتی قوی آمریکا و اسرائیل حمایت می‌کند، گفت که ترامپ با این کارش اعتبار آمریکا را تضعیف کرد.

چاک تاد، خبرنگار شبکه ان‌بی‌سی پس از مصاحبه با ترامپ گفت که رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرده بود که هیچ پیش‌شرطی برای مذاکره با ایران ندارد و آماده است با رئیس ‌جمهور وقت ایران حسن روحانی، یا حتی آیت‌الله علی خامنه‌ای گفتگو کند.

....Death to America. I terminated deal, which was not even ratified by Congress, and imposed strong sanctions. They are a much weakened nation today than at the beginning of my Presidency, when they were causing major problems throughout the Middle East. Now they are Bust!....

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) June 21, 2019

توئیت ترامپ در سال ۲۰۱۹ در مورد فرمان لغو حمله تلافی‌جویانه علیه ایرانرئیس‌جمهوری آمریکا هفته گذشته دستور اجرایی اعمال «فشار حداکثری» بر ایران را امضاء کرد.

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران در مراسم راهپیمایی روز ۲۲ بهمن ۱۴۰۳ در مورد اعلام آمادگی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا برای مذاکره با تهران گفت: «ترامپ از قصدش برای مذاکره با ایران صحبت می‌کند، همان لحظه با امضای فرمانی پرده از توطئه‌هایی که در پس ذهنش است، بر می‌دارد.»آقای ترامپ که همواره در دور اول ریاست جمهوری خود نشان می‌داد که از اقدام نظامی با ایران اجتناب می‌کند، رویِ غیرقابل پیش‌بینی خود را نشان داد و در سال ۲۰۲۰ دستور کشتن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه ایران را صادر کرد و برای مدت کوتاهی دو کشور را تا آستانه جنگ پیش برد.