«گیم‌اندازی»؛ ساده‌ترین راه مهاجرت ایرانیان یا مسیری پرچالش با خطر مرگ؟

یورونیوز: طبق آمار «رصدخانه مهاجرت»، مهاجرت ایرانیان روندی افزایشی داشته است. اما تمام مهاجرت‌ها به صورت قانونی نبوده است. طی سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳، ایرانیان با ۱۸ هزار و ۳۱۸ مهاجر غیرقانونی، اولین کشور در عبور غیرقانونی با قایق از کانال مانش بوده‌اند.

به مسیری که برای ورود قاچاق به کشوری دیگر طی می‌شود، «گیم» می‌گویند.«گیم»، یکی از خطرناک‌ترین انواع مهاجرت است که قاچاق‌برها آن را با رویاسازی، آسان و قطعی معرفی می‌کنند. عمده گروه‌های «گیم‌» در ترکیه مستقر هستند و در شبکه‌های اجتماعی تبلیغ می‌کنند.

متقاضیان گیم، باید در جلسات آنلاین شرکت کند. جلساتی که پر از انرژی مثبت است و تاکید می‌کند که ظرف یک ماه شما در مقصد هستید. البته بعد از گذر از کوه، جنگل و دریا. اما داستان آن‌قدر نه ساده است، نه ارزان و نه حتی کوتاه.
افزایش میل مهاجرت در میان ایرانیان
انتشار نتایج پژوهش محمد فاضلی، جامعه‌شناس و بهرام صلواتی، مدیر رصدخانه مهاجرت در آذرماه ۱۴۰۳، نشان داد تنها ۱۶ درصد از پاسخگویان به مهاجرت فکر نمی‌کنند.

بخشی از این مهاجرت‌ها، به صورت قاچاق انجام می‌شود. از جمله کشورهایی که آدم‌پران‌ها یا گیم‌اندازان حضور دارند، ترکیه است. متقاضایان را یا از کوه و دره رد می‌کنند و در صورت نیاز برایشان پاسپورت جعلی تهیه می‌کنند.

نام مشترک همه‌، «گروه گیم‌انداز» است و ممکن است یک پسوند هم داشته باشند.
قیمت پاسپورت‌ ایران: ۶۵۰۰ دلار
کسانی که می‌خواهند گیم داشته باشند، از مرز قانونی ایران خارج می‌شوند، اما افرادی که منع حقوقی و قانونی دارند، باید از مرز ایران هم غیرقانونی عبور کنند. گیم‌اندازها، بخش تهیه پاسپورت هم دارند.  

هزینه‌ تهیه یک پاسپورت ایرانی ۶۵۰۰ دلار است.

«کامی» به یورونیوز می‌گوید: «پاسپورت، در پلیس ۱۰+ تهیه می‌شود، اما هویتی که در پاسپورت نوشته می‌شود، متعلق به فرد دیگری است.»

افرادی هستند که هویت خود را می‌فروشند. این پاسپورت قرار نیست برای دوره طولانی فعال باشد و بعد از گذر از مرز زمینی نابود می‌شود.

کامی می‌گوید: «در مرزهای زمینی، با ماموران هماهنگ هستیم و راحت شما عبور می‌کنید، اما این تضمین در مورد فرودگاه‌ها وجود ندارد.»

البته ماجرا این قدر ساده نیست، در بسیاری موارد هم هزینه پاسپورت جعلی را می‌گیرند و هم در آستانه مرز می‌گویند که باید از بیراهه و پیاده رفت.

کامی می‌گوید: «ممنوع‌الخروج‌هایی که اصرار دارند پاسپورتی با هویت خود داشته باشند، هزینه‌شان سه برابر است، چرا که هماهنگی‌های بیشتری نیاز دارد.»
گیم‌اندازها از ترکیه مسافران را می‌پرانند
طبق آخرین آمار «رصدخانه مهاجرت» از میزان مهاجرت‌های غیرقانونی، طی سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳ ایران با ۱۸ هزار و ۳۱۸ مهاجر، رکورددار عبور غیرقانونی از کانال مانش بوده‌ است. کانال مانش میان فرانسه و بریتانیا قرار دارد و سالانه قربانیان زیادی می‌گیرد.

اما آمار قربانیان مانع از کار گروه‌های گیم‌انداز نمی‌شود. آنها، شیوه‌های مختلف گیم تاکسی، گیم جنگل و گیم خودانداز دارند که متقاضی براساس بودجه‌اش یکی را انتخاب می‌کند. این گیم‌ها قرار است مهاجر را به یکی از کشورهای اروپایی اتریش، ایتالیا، آلمان برساند.  

گیم خودانداز، توسط مسافر انجام می‌شود، اما سرتیم‌ها مدام در ارتباط هستند. شرایط یکی از گروه‌ها برای این افراد به این صورت است: «۴ تا ۵ روز پیاده‌روی از استانبول، بعد سفر با قطار و اتوبوس تا صوفیه، از آنجا به بلگراد صربستان می‌رویم. هزینه پشتیبانی به ازای هر نفر ۲۰۰ یورو است که ۱۰۰ یورو به صورت پیش پرداخت انجام می‌شود و  ۱۰۰ یورو در صرافی بلاک می‌ماند. وقتی شما به مقصد برسید، آن بلاک حذف می‌شود. همین مسیر تا ایتالیا، ۵۰۰ دلار به هزینه پشتیبانی اضافه می‌کند.»

نقشه‌خوانی موضوع خیلی مهمی در گیم است و خیلی افراد برای آن ماه‌ها وقت می‌گذارند، کسانی که نقشه‌خوانی بلد نیستند، باید برای یک راه بلد از ترکیه تا صوفیه و از آنجا تا بلغارستان و بعد صربستان و و در نهایت ایتالیا، باید ۱۷۰۰ یورو بپردازند. البته تمام هزینه‌های خوراک، تاکسی و بلیت راه هم با مسافر است.

گیم‌ها محدود به این دو نوع نیستند. انتخاب آن بستگی به بودجه مهاجر دارد.

گیم‌هوایی از استانبول به صربستان، هزینه هر نفر ۷۰۰۰ یورو است. مسافر باید از پاسپورت جعلی استفاده کند که ممکن است موفق هم نشود.

گیم فول تاکسی، نوع دیگری است. هزینه این سفر از ترکیه تا صربستان ۱۲ یورو است، اما مقصد هیچ مسافری صربستان نیست. برای رسید به آلمان، اتریش یا ایتالیا هزینه‌ای بین ۲ تا ۳۵۰۰ یورو اضافه می‌شود. البته هیچ گیمی بدون ساعت‌ها پیاده‌روی نیست.
جمع مریدان «گیم» در کانال‌های مجازی
کانال‌های گیم‌انداز، فضای خاصی دارند، بعضی از کسانی که مرز را رد کرده‌اند، حالا به عنوان ادمین یا پشتیبان در گروه حاضرند. مدیران کانال مدام در حال تبلیغ گروه خود و تضعیف بقیه گروه‌ها هستند و اعضا همگی این موضوع را تایید می‌کنند. شما در هر گروهی حضور داشته باشید، مطمئن می‌شوید که این بهترین گروه است و باقی گروه‌ها، ناتوان هستند که وقت و پول شما را هدر می‌دهند و در نهایت مجبورید بعد از چند بار «سوخت دادن گیم» - به معنای عدم موفقیت در رسیدن به مقصد- به این گروه مراجعه کنید. این حس را در همه گروه‌ها خواهید داشت.

آلن، یک مهاجر افغانستانی است که حالا در ایتالیا، ادمین یکی از گروه‌ها شده است. تاکید دارد که سبک سفر کنید. کفش یک سایز بزرگ‌تر بردارید، چرا که در مسیر پاها ورم می‌کنند و تاول می‌زنند. او از اکنون اطلاع می‌دهد که «گیم تاکسی حداقل سه روز پیاده‌روی دارد.»

برای رسیدن به یونان باید از مرودخانه مریچ رد شد. آلن می‌گوید: «روزها در پوشش بمانید و در تاریکی هوا مریچ را رد کنید. به محض تاریکی، قایق‌ها را باد ‌کنید و شروع به پارو زدن ‌کنید. وقتی به خشکی رسیدید، قایق را سوراخ و خاک می‌کنید و بعد تا اتوبان ۸۵ باید بروید.» مهاجران گیمی باید پاروزن خوبی باشند.  

سفر این قدر هم ساده نیست. خودش می‌گوید: «یک‌بار یکی از مسافران که پیاده می‌رفت، ساعت ۳ صبح زنگ زد و گفت شماره پلیس بده، می‌خوام تسلیم بشم. مریض شدم.»

واقعیت آن است که در تبلیغات همیشه همه چیز جذاب و دوست داشتنی است، اما فاصله زیادی با واقعیت دارد.
یک قدم تا مرگ در گیم یونان
حسین، در یونان به عنوان ادمین در گروه فعال است. او برای مسافران سیم‌کارتی می‌خرد که در مسیر آنتن بدهد و ادمین‌ها بتوانند در مسیر جنگل و دره و رودخانه، با مهاجران در تماس باشند. حسین هر سیم‌کارت را با محاسبه سود خودش ۱۱۵-۱۲۰ یورو می‌فروشد. او آنها را در یک مجله جاساز می‌کند و به ترکیه پست می‌کند. این هم جزو هزینه‌های سفر است.

حسین فروردین ماه همراه همسرش گیم سختی زده‌اند: «۱۱ روز در جنگل بودیم، در حالی که قرار بود ۴ روز طول بکشد.» در پیاده‌روی پاهایش آسیب می‌بیند و مجبور به توقف می‌شوند.

حسین به یورونیوز می‌گوید: «بهترین گیم، تاکسی است، اما این طور نیست که استانبول سوار شوی و یونان پیاده. بلکه باید رودخانه را با قایق رد کنید. اما بعد از آن تاکسی منتظر است. اینجا حتی اگر پلیس مهاجران را بگیرد، تقاضای پناهندگی می‌کنند.»

حسین در گیم خودش چندین بار مرگ را به چشم دیده است: «سربالایی تندی را بالا می‌رفتیم و وقتی به ارتفاع می‌رسیدیم، باید سر می‌خوردیم. شیب خیلی تندی که واقعا مرگ به چشم دیدم.» بعد از این راه، رودخانه مریچ است. یک پل روی رودخانه قرار دارد که تنها راه قانونی میان ترکیه و یونان است.

حسین می‌گوید: «امن‌ترین‌جا، روی آب است که هیچ‌کس با شما کاری ندارد. کل سفر من ۴۰ دقیقه در مریچ بودم.»

آسوشیتدپرس به نقل از کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR)، اعلام کرده که تا نوامبر ۲۰۲۴، دست‌کم ۴۵ نفر در مسیر ترکیه به یونان غرق شده‌اند. تنها در ماه نوامبر، ۱۷ نفر در دو حادثه جان باخته‌اند.

بعد از رودخانه، اتوبان ۸۵ است که از نظر حسین شبیه اتوبان چالوس است. اگر قرار باشد مهاجر مسیر را پیاده برود، در خیلی جاها باید دولا دولا حرکت کرد. حسین می‌گوید: «من همان مسیر را سینه‌خیز می‌رفتم و صورتم آسیب جدی دید.»

کسانی که به صورت غیرقانونی وارد کشور دیگری می‌شوند، باید با یک دلیل قانع‌کننده برای آن که در کشورشان امنیت نداشتند، اعلام پناهندگی کنند. در گروه‌ها تاکید می‌کنند که دلایل خوبی بسازید. حسین برای خودش حکم اعدام ساخته است. او در حالی که ظرف ۸ سال گذشته در ترکیه زندگی می‌کرده می‌گوید: «گفتم در جریان جنبش مهسا، برایم حکم اعدام صادر شده بود.»

او در یونان اعلام پناهندگی کرده و منتظر است به آلمان برود.
گیم‌هوایی سوخته از یونان
طول زمان مسیر حرکت از ترکیه تا مقصد را همیشه باید ضرب در سه یا چهار کرد. وقتی می‌گویند ۱۵ روزه، ممکن است سفر دو ماه یا سه ماه طول بکشد.

کسانی که پول دارند، از روش گیم هوایی استفاده می‌کنند. مهیار و همسرش، یک ماه پیش خود را از ترکیه به یونان رساندند و بعد گیم هوایی به سمت فرانسه داشتند، البته در پوشش دو اسپانیایی. برای او و همسرش پاسپورت اسپانیایی ساختند. و آنها را راهی فرودگاه کردند، اما پلیس متوجه جعلی بودن پاسپورت‌شان شد و گیم‌شان سوخت. آنها دو هفته بعد با پاسپورت‌های تازه دوباره اقدام کردند و از گیت رد شدند. این پاسپورت‌ها معمولا سرقتی یا مفقودی هستند.
شبیه‌سازی گیم در ایران
با رونق هر تجارتی، مشاغل مرتب هم فعال می‌شوند، یکی از آن نمونه‌ها، شبیه‌سازی گیم در ایران است. رضا کوچ-عنوانی است که به خودش داده- در تهران، گیم را شبیه‌سازی می‌کند. در تبلیغاتش نوشته که «نقشه‌خوانی، پیدا کردن مسیرهای درست و ایمن، عبور از شالیزارها، جنگل‌ها و شرایط سخت طبیعت، رسیدن ایمن به رودخانه مریچ و اتوبان ۸۵ آموزش داده می‌شود.

رضا کوچ، به یورونیوز می‌گوید که این آموزش در یک شب به صورت تئوری و عملی آموزش داده می‌شود. تکنیک‌های پیدا کردن مسیر در طبیعت، آموزش راه رفتن بدون صدا،  یادگیری ارتباط با زبان دست،  غلبه بر ترس و استرس در تاریکی شب، تمرین کمین و نورپردازی با چراغ‌قوه، حمل درست قایق و کوله پشتی و آموزش بقا در شرایط سخت، از جمله این آموزش‌هاست.» هزینه این آموزش، ۱۰۰ یورو است. البته کوه‌نوردی و عبور از رودخانه قرار نیست به صورت عملی تمرین شود.

مهاجران غیرقانونی تصور می‌کنند «گیم‌اندازی»، ساده‌ترین و ارزان‌ترین مسیر مهاجرت است، اما برای عده‌ای به قیمت جان‌شان تمام شده است، البته به شرط آن که گرفتار قاچاقچیان انسان نشوند. چون ممکن است به بردگی گرفته شوند و یا اعضای بدنشان فروخته شود و هیچ وقت روی اروپا را نبینند.