گم شدن ها در ایران هنوز ادامه دارد؛ از دکل نفتی تا واکسن‌ گارداسیل

رادیو فردا: گم‌شدن اقلام ضروری در ایران به یکی از مسائل پرتکرار تبدیل شده است. گزارش‌های جدید حاکی است که پنج هزار واکسن گارداسیل در تهران ناپدید شده است. پیش‌تر نیز ماجرای مفقود شدن سهمیه ارز دارو و سوخت خبرساز شده بود. به نظر می‌رسد فهرست اموال مفقودی مدام در حال افزایش است. از دکل‌ نفتی گرفته تا واکسن.
از کمبود تا ناپدید شدن واکسن گارداسیل
رسانه‌های ایران مهرماه امسال از کمبود واکسن گارداسیل در کشور خبر دادند. سازمان غذا و دارو پیشتر اعلام کرده بود که واکسن‌ها خریداری شده‌اند اما اواخر مهرماه رسانه‌ها خبر دادند هنوز واکسن‌ها توزیع نشده‌اند.

طبق گزارش روزنامه «هم‌میهن»، واکسن گارداسیل وارداتی با ارز نیمایی به صورت محدود در داروخانه‌ها توزیع شده ولی عمده آن سر از بازار سیاه درآورده است. طبق این گزارش، واکسن چهار ظرفیتی که قیمت مصوب آن دو میلیون و ۹۰۰ هزار تومان است، بین چهار تا ۱۰ میلیون تومان و واکسن ۹ ظرفیتی با قیمت مصوب شش میلیون و ۷۰۰ هزار تومان، تا ۱۸ میلیون تومان معامله می‌شود.

طبق گزارش این روزنامه، واکسن‌ها در مطب پزشکان، کلینیک‌ها، دلالان و سایت «دیوار» فروخته می‌شود.

واکسن گارداسیل برای پیشگیری از عفونت ویروس اچ‌پی‌وی تزریق می‌شود که می‌تواند مانع از زگیل تناسلی و برخی از انواع سرطان‌ها، به‌ویژه سرطان دهانه رحم، سرطان واژن، سرطان مقعد و سرطان دهان و گلو شود.

هانیه قاسمی، بیوتکنولوژیست و مددکار اجتماعی و نویسنده کارزار، به «هم‌میهن» گفته است طبق اسنادی که به دستش رسیده، پنج هزار واکسن در روز ۲۱ دی‌ماه در سطح تهران توزیع شده، اما داروخانه‌ها خالی از واکسن هستند.

در شرایطی که داروخانه‌ها واکسن گارداسیل ندارند، طبق بررسی‌های رادیو فردا، برندهای آمریکایی، اسپانیایی و ترکیه‌ای این واکسن در بازار آزاد به قیمت‌های چهار تا ۹ میلیون تومان به فروش می‌رسد.

متقاضیان ایرانی باید این واکسن را به قیمت آزاد خریداری کنند و تنها داروخانه‌های محدودی آن را عرضه می‌کنند.

بر اساس توصیه سازمان بهداشت جهانی، واکسیناسیون دختران و پسران در سنین ۹ تا ۱۴ سال اثربخشی بیشتری دارد. برخی آمارها نشان می‌دهد که حدود ۶۰۰ میلیون نفر در جهان به نوعی از اچ‌پی‌وی مبتلا هستند که برخی از آن‌ها دچار زگیل تناسلی می‌شوند. آخرین آمار در مورد مبتلایان در ایران مربوط به سال ۱۴۰۱ است که نرخ شیوع ویروس اچ‌پی‌وی را حدود «هشت درصد» نشان می‌دهد.

نیما، دکتر یک داروخانه، به رادیو فردا می‌گوید: «بخش کوچکی از واکسن‌ها به صورت قاچاق وارد می‌شود و عمده موجودی بازار سیاه از طریق داروخانه‌ها یا شرکت‌ها تامین می‌شود و با هر قیمتی به فروش می‌رسد»‌.

این نخستین بار نیست که واکسن‌های وارداتی در کشور گم می‌شود. رسانه‌های ایران در اردیبهشت سال ۱۴۰۰ و در اوج همه‌گیری کووید-۱۹، به نقل از برخی نمایندگان مجلس نوشتند که ۲۰۰ هزار دُز واکسن وارداتی کرونا گم شده است. موضوعی که مدیرکل وقت مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، آن را «واهی» دانست و تکذیب کرد.
سهمیه گم‌شده ارز دارو
مفقودی‌های ایران فقط در محدوده دارو و واکسن نیست. ۲۲ دی‌ماه امسال و در میانه بحران و کمبود دارو در کشور که وزیر بهداشت تعداد آن را ۳۰۰ قلم و مدیر انجمن داروسازان ۱۰۰ قلم اعلام کرده‌اند، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، از گم‌ شدن سهمیه ارز دارو خبر داد.

این اتفاق در سال‌های پیش نیز رخ داده بود. در حالی که یکی از واردکنندگان دارو معتقد است این سهمیه به گروه‌های خاص تعلق گرفته و یا صرف واردات کالاهای لوکس می‌شود، هادی احمدی، مدیر روابط عمومی انجمن داروسازان ایران، از آن به عنوان «انحراف مسیر» ارز نام می‌برد و به روزنامه «جوان» گفته که بخشی از سهمیه ارز دارو که به دانشگاه‌ها و سازمان‌های بیمه‌گر داده ‌می‌شود، به جای آن که صرف خرید دارو شود، هزینه پرداخت حقوق بازنشستگان و پرسنل مراکز درمانی می‌شود.

یکی از مسئولان سابق در بخش واردات دارو که نخواست نامش فاش شود، به رادیو فردا گفت: «موضوع گم شدن ارز دارو بارها تکرار شده، اما ثابت شد که صحت نداشته است، بلکه تنها به نام دارو سند آن ثبت می‌شود، اما اختصاص داده نمی‌شود».

او توضیح بیشتری در این زمینه نداد، اما احتمالا اشاره‌اش به ادعای همتی، رئیس کل بانک مرکزی در سال‌ ۱۴۰۰ است که مدعی شده بود در دوماهه اول سال، ۵۰۰ میلیون دلار ارز ترجیحی به دارو اختصاص داده شده، در حالی که رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران، همان زمان به «تجارت‌نیوز» گفته بود که طی این مدت ۱۳۶ میلیون دلار برای واردات مواد اولیه و کالای نهایی و واکسن کرونا تخصیص داده شده است.

این اختلاف ۳۶۴ میلیون دلاری هم جزو گمشده‌ها در نظر گرفته شد.
سوخت دولتی ناپدید می‌شود
پاییز و زمستان امسال فصول گمشده‌های اقلام ضروری ایران بود. مسعود پزشکیان اواخر آذرماه اعلام کرد روزانه ۲۰ میلیون لیتر سوخت در کشور گم می‌شود. این در حالی است که ایران با کمبود انواع سوخت روبه‌رو است و در تولید گاز و بنزین دچار مشکل شده. رئیس‌جمهور ایران لبه چاقو را سمت خود گرفت و گفت: «تولیدکننده و عرضه‌کننده من [دولت] هستم. آن ۲۰ میلیون لیتر سوخت چطور گم می‌شود؟ حتماً من بلد نیستم نظارت کنم. معلوم است بی‌عرضه‌ام. عین این اتفاق در آب و برق هم می‌افتد».

ایران در سال‌های گذشته دچار بحران‌های زیادی در بخش‌ آب و برق نیز بوده است. در سال جاری، دولت به بهانه جلوگیری از مازوت‌سوزی برای کاهش آلودگی هوا، برنامه مستمر قطعی برق را اجرا کرد؛ برنامه‌ای که نه مانع از مازوت‌سوزی شد و نه آلودگی هوا را کاهش داد. موضوعی که معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست نیز آن را تایید کرد، هر چند بر خلاف مصوبه کارگروه کاهش آلودگی هوا بود.
دکل‌های گم شده نفتی کجاست؟
گم شدن روزانه ۲۰ میلیون لیتر سوخت می‌تواند موضوعی عجیب باشد، اما عجیب‌تر از آن گم شدن دکل‌های نفتی است. نمایندگان مجلس ایران سال ۱۳۹۳ گفتند شرکت تأسیسات دریایی در دولت محمود احمدی‌نژاد دو دکل نفتی خریده که هیچگاه به ایران نرسیده است. این خبر را سال ۱۳۹۴ بیژن زنگنه، وزیر نفت دولت حسن روحانی، تأیید کرد و گفت که علیه متهمان طرح شکایت شده است.

خبرگزاری فارس اعلام کرده بود که یکی از دکل‌های نفتی «فورچونا»، با واسطه‌گری شرکت اماراتی دین (DEAN) به مبلغ ۸۷ میلیون دلار خریداری شد، اما به جای ایران مستقیماً به خلیج مکزیک رفته است.

متهمان این پرونده که شش نفر بودند، ادعا کردند که متهم اصلی پرونده همراه با کل پول، در خارج از ایران است و امکان ردگیری حساب‌های مالی او وجود ندارد.

گم‌شدن‌های پی‌درپی اقلام حیاتی مانند واکسن، سوخت و ارز دارو ضعف جدی در نظام نظارتی کشور را نشان می‌دهد که رئیس‌جمهور ایران هم به آن اشاره کرده است، اما معلوم نیست چه نهادی باید به آن رسیدگی کند.