آیا شبه‌نظامیان عراقی تحت حمایت ایران پس از سرنگونی اسد دست از تفنگ برداشته‌اند؟

یورونیوز: در حالی که حوثی‌ها همچنان به حملات خود علیه اسرائیل و کشتی‌های عبوری از دریای سرخ ادامه می‌دهند، اما جبهه عراق از زمان امضای توافق آتش‌بس بین اسرائیل و لبنان در یک ماه گذشته آرام بوده است.

یک هفته پس از انتشار گزارش‌هایی مبنی بر توافق یکی از گروه‌های شبه‌نظامی عراق با نخست‌وزیر این کشور برای توقف اقدامات نظامی خود علیه اسرائیل، مقامات عراقی روز دوشنبه ۳۰ دسامبر (۱۰ دی ۱۴۰۳) رسما تایید کردند که این شبه‌نظامیان، دست‌کم در حال حاضر حملات خود به اسرائیل را متوقف کرده‌اند.

یاسر وتوت، عضو کمیسیون امنیت و دفاع مجلس عراق، به روزنامه قطری العربی‌الجدید گفت که توقف حملات شبه‌نظامیان عراقی علیه اسرائیل از بیش از یک ماه پیش تا کنون، به دلیل «فشارها بر این گروه‌ها از سوی دولت عراق و طرف‌های سیاسی شیعه حاضر در ائتلاف چارچوب هماهنگی، و همچنین تهدید طرف‌های خارجی» است.

او همچنین گفت که سقوط رژیم بشار اسد در سوریه عاملی اساسی در تصمیم به توقف این عملیات بوده است، زیرا این گروه‌ها دیگر همچون گذشته قادر به انجام حملات از داخل اراضی سوریه نیستند.

وب‌سایت لبنانی الاخبار که به حزب‌الله نزدیک است روز یکشنبه ۲۲ دسامبر (۲ دی) گزارشی منتشر کرد که طبق آن، تمام شبه‌نظامیان با دولت عراق به توافق رسیدند تا عملیات علیه اسرائیل را متوقف کنند و از اظهارنظر در مورد تحولات سوریه خودداری کنند.

پس از سقوط بشار اسد، عراق میزبان ۳ هزار سرباز سوری فراری بود که به خاک این کشور گریخته بودند، اما خیلی سریع به آنها دستور داد پس از خلع سلاح به سوریه بازگردند و قصد دارد سلاح‌های آن‌ها را به دولت سوریه بازگرداند.

عائد الهلالی، از نزدیکان محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق نیز اعلام کرد که قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله ایالات متحده و ایران برای جلوگیری از تشدید درگیری‌ها در منطقه، به عراق و شبه‌نظامیان فشار آورده‌اند تا حملات خود را متوقف کنند.
کارنامه شبه نظامیان عراقی در حمله به اسرائیل در یک سال گذشته
«مقاومت اسلامی در عراق» که ائتلافی از جناح‌های تحت حمایت ایران را در بر می‌گیرد، در مراحل آغازین جنگ هفتم اکتبر ۲۰۲۳، حملات متعددی با پهپاد و موشک به اهداف اسرائیلی انجام شد.

این شبه نظامیان مسئول بیش از ۱۰۰ حمله موشکی و پهپادی به اسرائیل در یک سال گذشته هستند، از جمله حمله هواپیمای بدون سرنشین که منجر به کشته شدن دو سرباز و زخمی شدن ۲۴ نفر دیگر به یک پایگاه ارتش اسرائیل در بلندی‌های اشغالی جولان اسرائیل شد.

آخرین حمله ثبت‌شده توسط این شبه‌نظامیان در ۲۴ نوامبر (۴ آذر) رخ داد، و آن هم حدود یک ماه پس از آن بود که آن‌ها حملات خود به اسرائیل را از سر گرفته بودند و مسئولیت تعداد غیرمعمولی از پرتاب‌های موشکی فرامرزی را بر عهده گرفتند.
نبود تضمین امنیتی برای تأسیسات عراق
غنی الغضبان، کارشناس امور سیاسی و امنیتی عراق به العربی‌الجدید توضیح داد که عامل دیگر این است که «جناح‌های مسلح پس از آغاز ابتکار آتش‌بس میان حزب الله و اسرائیل، عملیات خود را متوقف کردند.» وی افزود: «فشارهای قابل توجه از سوی ایالات متحده، به ویژه بر محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، نیز نقش محوری داشت.»

الغضبان خاطرنشان کرد که مقامات آمریکایی به نخست وزیر عراق در مورد ناتوانی آنها در تضمین امنیت تأسیسات عراق در صورت ادامه حملات و عدم تمایل آن‌ها به فشار بر اسرائیل برای جلوگیری از حملات تلافی‌جویانه هشدار دادند. وی با اشاره به روابط پیچیده بین نیروهای حشد الشعبی و شبه نظامیان غیرمجاز، تاکید کرد که انحلال نیروهای حشد شعبی همچنان یکی از خواسته های اصلی آمریکا برای محدود کردن قدرت منطقه ای ایران است.

با این حال آقای الغضبان تصریح کرد: «دولت عراق نمی تواند نیروهای حشد الشعبی را به طور کامل منحل کند، زیرا تشکیل آن با اکثریت پارلمانی تصویب شده است و هر تصمیمی برای انحلال آن مستلزم موافقت پارلمان است.» وی با این حال مدعی شد که تلاش هایی برای از بین بردن تدریجی شبه نظامیانی که خارج از کنترل دولت عمل می‌کنند، در حال انجام است.

در حالی که نیروهای حشد الشعبی در سال ۲۰۱۶ به طور رسمی در نیروهای مسلح عراق ادغام شد، برخی از جناح‌ها وفاداری خود را به ایران حفظ کردند و تلاش‌ها برای همسو کردن کامل آنها تحت کنترل دولت را پیچیده کرده است.

سکفان سندی، معاون کمیته امنیتی و دفاعی عراق، با تاکید بر عدم حمایت پارلمانی از چنین اقدامی، به العربی‌الجدید تایید کرد که هیچ درخواست رسمی برای انحلال نیروهای حشد الشعبی از سوی دولت و آمریکا ارائه نشده است.
پیامدهای آینده
در حالی که شبه‌نظامیان عراقی فعالیت‌های خود را متوقف کرده‌اند، اسرائیل همچنان به صدور هشدار درباره حملات پیشدستانه خود علیه گروه‌های مورد حمایت ایران ادامه می‌دهد.

نیروهای آمریکایی در عراق همچنان در معرض حملات احتمالی قرار دارند و البته حملات تلافی‌جویانه خود علیه شبه‌نظامیان عراقی را همیشه با هماهنگی بغداد انجام نمی‌شود. انتظار می رود خروج برنامه ریزی شده نیروهای آمریکایی که قرار است از پایگاه هوایی عین الاسد در استان الانبار آغاز شود و عقب نشینی تدریجی از  بغداد را نیز در بر گیرد، تا پایان سال ۲۰۲۶ به پایان برسد. با این حال، باقیمانده نیروهای آمریکایی در اربیل باقی خواهد ماند.

تصمیم توقف حملات علیه اسرائیل ممکن است آرامش لازم برای روشن شدن اوضاع سوریه را برای نیروهای شبه‌نظامی منطقه و تهران فراهم آورد. علاوه بر این، گزارش هاآرتص حاکی از آن است که این شبه‌نظامیان تصمیم گرفته‌اند «منتظر بمانند تا سیاست خاورمیانه‌ای ترامپ با تأکید بر ایران مشخص شود.»

گیدئون سعار، وزیر امور خارجه اسرائیل در ماه نوامبر، نامه‌ای به رئیس شورای امنیت سازمان ملل نوشت و خواستار اقدام فوری علیه شبه‌نظامیان عراقی شد. او همچنین این نامه را در یک پست در ایکس به اشتراک گذاشت و اظهار داشت: «دولت عراق مسئول هر چیزی است که در سرزمین خود اتفاق می‌افتد و اسرائیل حق دفاع از خود را دارد.»

عراق این متن را به‌عنوان آمادگی اسرائیل برای حمله به عراق و نه فقط علیه شبه‌نظامیان فعال در سرزمین خود تفسیر کرد. بطوریکه  نخست‌وزیر عراق دستور داد ارتش در وضعیت آماده‌باش کامل قرار گیرد و تحلیلگران رسانه‌های عراقی شروع به پیش‌بینی سناریوهای ممکن از کشته شدن رهبران شبه‌نظامیان گرفته تا حمله به تأسیسات عراقی کردند.