جیمی کارتر رئیس جمهوری پیشین آمریکا در ۱۰۰ سالگی درگذشت

بی بی سی: جیمی کارتر، رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده آمریکا در ۱۰۰ سالگی درگذشت.

آقای کارتر که عضو حزب دموکرات بود در سال ۱۹۷۷ به قدرت رسید و تنها یک دوره رئیس جمهور بود.

چهار سال ریاست جمهوری او با بحران‌هایی جدی مانند گروگان‌گیری در سفارت آمریکا در تهران در پی انقلاب اسلامی ایران و اشغال افغانستان به دست اتحاد جماهیر شوروی همراه شد. در نهایت عملکردش در قبال همین بحران‌ها، از جمله شکست برای بازگرداندن گروگان‌های آمریکا از ایران او را از رسیدن به کاخ سفید برای دومین بار باز داشت.

در بیانیه‌ای که خانواده او منتشر کرده آمده است آقای کارتر در خانه‌اش، در آرامش و در میان اعضای خانواده‌اش در گذشته ‌است.

چیپ کارتر، پسر او، گفته است: «پدرم نه تنها برای من، بلکه برای همه کسانی که به صلح، حقوق بشر و عشق بدون خودخواهی باور دارند قهرمان بود. ما، فرزندانش، او را از راه همین باورها با جهان به اشتراک گذاشتیم. از شما که با زندگی بر اساس این باورها به یاد او احترام می‌گذارید متشکریم.»
واکنش‌ها در آمریکا به مرگ جیمی کارتردر پی انتشار خبر درگذشت جیمی کارتر، واکنش‌ مقام‌های آمریکا و کشورهای دیگر به این خبر آغاز شده است.

جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا جیمی کارتر را «مرد معتقد،‌ متواضع و پایبند به اصول» خوانده و اعلام کرده است مراسمی را برای خاکسپاری رسمی او در واشنگتن برگزار خواهد کرد.

آقای بایدن گفته است اگرچه شش دهه او و خانواده‌اش جیمی کارتر را دوست خود می‌دانستند، میلیون‌ها نفر از مردم آمریکا و جهان بدون اینکه آقای کارتر را دیده باشند او را دوستی عزیز می‌انگاشتند.

به گفته رئیس جمهوری آمریکا «آقای کارتر با شفافیت اخلاقی و انسان‌دوستی برای ریشه‌کن کردن بدی‌ها، برقراری صلح و پیشبرد حقوق مدنی و انسانی تلاش کرد، از برقراری انتخابات آزاد و منصفانه حمایت کرد، برای بیخانمان‌ها خانه ساخت و همیشه به دنبال حمایت از بی‌صدایان بود.»

دونالد ترامپ رئیس جمهوری منتخب آمریکا هم در شبکه اجتماعی خود گفته است: چالش‌های پیش روی جیمی کارتر در دوران ریاست جمهوری‌اش، در زمانی تعیین کننده برای کشور ما روی داد و او هر آنچه در قدرت داشت برای بهبود زندگی تمام آمریکاییان انجام داد. برای همین ما به او مدیونیم.

بیل و هیلاری کلینتون، رئیس جمهوری پیشین آمریکا و همسرش، که سابقه سناتوری و وزارت خارجه در این کشور را دارد، گفته‌اند که آقای کارتر تا آخر راه، برای خدمت به دیگران زندگی کرد. در این بیانیه همچنین بر دستاوردهای جیمی کارتر از جمله بازگرداندن کانال پاناما، حفاظت ملی از حیات وحش قطبی در آلاسکا تمرکز شده است.

جورج بوش دیگر رئیس جمهوری پیشین آمریکا نیز در واکنش به مرگ آقای کارتر، گفته است او به خانواده‌اش، هم‌شهریان و کشورش وفادار بود. او به کاخ سفید عزت داد و تلاش‌هایش برای بهتر کردن جهان با پایان ریاست جمهوری‌اش تمام نشد.

روزنامه نیویورک تایمز نیز به نقل از میچ مک‌کانل، سناتور جمهوری‌خواه آمریکا نوشته است: شخصیت کارتر و تعهد او،‌ مثل محصولات کشاورزی‌اش، میوه یک خاک تماما آمریکایی بود. استیو اسکالیس، رهبر اکثریت جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان نیز در حساب شبکه اجتماعی خود نوشته است آقای کارتر معیار خدمت روسای‌جمهوری پس از خود بود.
کارتر چگونه رئیس جمهوری بود؟جیمی کارتر در زمانه‌ای که مردم آمریکا از فساد نیکسون و جنگ ویتنام آزرده بودند، با شعار صداقت و ایمان و ارزش‌های انسانی رقبای دموکراتش را کنار زد، با کارزاری خانه به خانه، خود را به آمریکایی‌ها شناساند و نهایتا توانست وارد کاخ سفید شود.

او فراریان جنگ ویتنام را بخشید و برنامه‌ای سراسری را برای کاهش وابستگی آمریکا به نفت أغاز کرد. او حتی برای ترغیب به استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر، کاخ سفید را برای اولین بار صاحب پنل خورشیدی کرد.

در سیاست خارجی، کارتر سادات و بگین را به کمپ دیوید آورد و با امضای قرارداد صلح میان اسرائیل و مصر گام مهمی در پایان یافتن خصومت‌های دیرین میان دو کشور برداشت.

کارتر اطمینان از رعایت حقوق بشر را به یکی از اهداف اصلی سیاست خارجی آمریکا افزود. در زمان او بود که وزارت خارجه آمریکا برای اولین بار صاحب اداره امور حقوق بشری شد. مدیرکل حقوق بشر این وزارتخانه مسئول تهیه گزارش‌های حقوق بشری از کشورهایی شد که کمک‌های امنیتی و اقتصادی آمریکا را دریافت می‌کردند.

اعتصاب کارگران صنعت نفت ایران در یکی از همین کشورها، اما آغازی بر پایان ماه عسل ریاست جمهوری کارتر بود. در ایران اعتراضات به حکومت محمدرضا شاه پهلوی شدت گرفته بود. با اعتصاب صنایع نفتی، قطع جریان نفت ایران به اولین مشکل بزرگ سیاست خارجی کارتر تبدیل شد.

با بالا گرفتن بحران نفت، بنزین در آمریکا نوبتی شد و تورم بالا رفت. این تازه اول دردسرهای کارتر و قطعه اول دومینویی پر سرعت بود که هم رویای ریاست جمهوری دوباره آقای کارتر را در هم شکست و هم به تغییر بنیادین در خاورمیانه منجر شد.

۲۵ دی ۵۷ آیت الله خمینی، رهبر انقلابیون ایران هنوز در پاریس بود که دولت کارتر با او وارد مذاکراتی سری شد. فردای آن روز محمدرضا شاه کشور را ترک کرد.

حاصل مذاکرات دو هفته‌ای اطمینان دادن آمریکا به آیت الله خمینی برای بازگشت بی دردسر به ایران بود. دولت کارتر گفت مخالفتی با تغییر قانون اساسی ایران ندارد و اگر آقای خمینی با ارتش شاه درگیر نشود آنها هم از دولت آتی حمایت خواهند کرد. آیت الله هم با دادن وعده‌هایی درباره ادامه فروش نفت و رعایت حقوق یهودیان ایران و دامن نزدن به بی ثباتی در منطقه با خیال راحت در پایان دو هفته به تهران بازگشت.

ظرف ده روز سلطنت برچیده شد و انقلاب اسلامی ایران پیروز شد تا برای دهه‌ها در فهرست مشکلات جدی آمریکا باقی بماند.

وقتی انقلابیون ایران گروگان‌های آمریکایی خود را در برابر دوربین‌ها به رخ کشیدند، کارتر متوجه اشتباه محاسباتی خود شد. حالا دیگر بحران اقتصادی و گروگانگیری در ایران اعتبار کارتر را زیر سئوال برده بود و خشم عمومی در آمریکا عیان بود. کارتر برای حل بحران به سراغ ارتش رفت اما عملیات محرمانه پنجه عقاب هم برای نجات گروگان‌ها با نقص فنی هلیکوپترهای آمریکایی، یک شکست دیگر در پرونده کارتر رقم زد.

کارتر تا پایان دولت خود به مذاکره برای آزادی گروگان‌ها ادامه داد و از مواجهه نظامی مستقیم با ایران پرهیز کرد. در نهایت روز تحلیف رونالد ریگان، رقیب جمهوری‌خواهی که جیمی کارتر را در انتخابات شکست داده بود، ایران گروگان‌های آمریکایی را آزاد کرد.

جیمی کارتر سالهای بعد ازکاخ سفید را به تلاش برای ترویج حقوق بشر، صلح و دموکراسی گذراند. جایزه صلح نوبل را از آن خود کرد و توانست محبوبیت از دست رفته‌اش را در میان آمریکایی‌ها باز بیابد.