آیا پوتین هنوز پشت اسد است؟ بلومبرگ: «روسیه قادر یا حتی مایل به نجات او نیست»

یورونیوز: در حالی که نیروهای شورشی مخالف بشار اسد روز جمعه توانستند خود را به نزدیکی شهر مهم و راهبردی حمص برسانند، بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه بیش از پیش به کمک فوری روسیه و ایران چشم دوخته است؛ اما سوال اینجا است که آیا مداخله مسکو و تهران در برای نجات حکومت اسد به قوت سال ۲۰۱۵ خواهد بود.

تفاوت شورش اخیر در سوریه با ناآرامی‌های یک دهه پیش در این است که در برهه کنونی، درگیری‌های جاری در خاورمیانه و اوکراین ظرفیت‌های نظامی تهران و مسکو را تحت فشار قرار داده است.

بشار اسد تا اینجای کار از حملات هوایی روسیه علیه اهداف شورشیان برخوردار است و همزمان تعهدی از سوی ایران برای ارزیابی درخواست‌های استقرار احتمالی نیرو در سوریه دریافت کرده است، اما به نظر می‌رسد که هیچکدام حمایت قاطعی که برای توقف حمله بشود روی آن حساب ‌کرد نیست.

پس از سقوط شهر حما در روز پنجشنبه، شورشیان تا پایان روز جمعه تنها چند کیلومتر از مرکز شهر حمص، آخرین شهر مهم قبل از رسیدن به دمشق، فاصله دارند.

تصرف حمص می‌تواند ارتباط زمینی بین حکومت اسد و پایگاه قدرت او در شهرهای علوی‌نشین حاشیه دریای مدیترانه که پایگاه دریایی روسیه نیز در آنجا قرار دارد را قطع کند و تسلط او بر قدرت را بیشتر تضعیف کند.

چارلز لیستر، کارشناس مسائل سوریه در اندیشکده آمریکایی «انستیتو خاورمیانه» در گفتگو با بلومبرگ خاطرنشان کرد که: «آینده اسد هیچ‌وقت به شکنندگی امروز نبوده و در حال حاضر، روسیه قادر یا شاید حتی مایل به نجات او نیست.»

وی گفت: «بسیاری از [مردم شهرهای کوچک و روستاهای] حومه‌ حمص به طور ضمنی از مخالفان [اسد] حمایت می‌کنند و این کمک قابل‌توجهی به پاکسازی مسیری جسورانه به سمت داخل شهر [حمص] خواهد کرد.»

و این در حالی است که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه که ۹ سال پیش جنگ داخلی سوریه را به طور قابل توجهی به نفع اسد تغییر داد، خاموش مانده است.

درست است که مسکو از هواپیماهای جنگی خود برای حمله به مواضع این شورشیان در یک هفته اخیر استفاده کرده است، اما با توجه به گذشت قریب به سه سال از تهاجم روسیه به اوکراین، هیچ خبری از اعلام واضحی مبنی بر پشتیبانی یا استقرار نیروهای روسیه در سوریه نیست.

در همین رابطه، یکی از منابع نزدیک به کرملین به بلومبرگ اظهار داشت که روسیه برنامه‌ای برای نجات اسد ندارد و پیش‌بینی هم نمی‌کند مادامی که ارتش رئیس‌ جمهوری سوریه به عقب‌نشینی از مواضع خود ادامه می‌دهد، طرح کمک به اسد امکان پذیر باشد.

کما اینکه سفارت روسیه در دمشق نیز در هشداری نادر از شهروندان روسیه خواست تا از پروازهای تجاری موجود برای خروج از سوریه استفاده کنند.
چشم امید به نیروهای شبه‌نظامی عراقی تحت حمایت ایران
ایران در حال حاضر هم در حمص و سایر مناطق سوریه حضور نظامی دارد. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران روز جمعه در نشست خبری مشترک با همتایان سوری و عراقی خود، بدون اشاره به جزئیات اعلام کرد که: «ما از دولت و ملت سوریه در مبارزه با گروه‌های تروریستی با تمام قوا حمایت کرده و می‌کنیم» و این درحالی است که روز سه‌شنبه تنها گفته بود که «درصورت درخواست سوریه، ارسال نیرو را بررسی خواهیم کرد.»

این در حالی است که محور مقاومت احتمالاً تحت تأثیر درگیری‌های مستقیم و غیرمستقیم با اسرائیلی که مورد حمایت آمریکا است قرار گرفته و تضعیف شده است.

با این حال، شبکه شبه‌نظامیان متحد ایران ممکن است بهترین امید اسد برای تقویت قوای زمینی ارتش در حال فروپاشی او باشد.

اما از آنجائیکه قدرتمندترین آن‌ها یعنی حزب الله لبنان در اثر حملات اسرائیل تضعیف شده و اخیراً با اسرائیل وارد یک دوره آتش‌بس شده است. این امر باعث می‌شود که سوریه از مرزهای شرقی خود به گروه های مستقر در عراق برای حمایت نگاه کند.

گرگوری برو، تحلیلگر ارشد ایران و انرژی در شرکت آمریکایی «اوراسیا گروپ» به بلومبرگ گفت که «ایران شبه نظامیان زیاد و مجهزی در عراق دارد که در گذشته نیز ‍برای حمایت از اسد مستقر شده بودند.»

شورشیان سوری توسط گروهی موسوم به «هیات تحریر الشام» رهبری می‌شوند که قبلاً با القاعده مرتبط بود و از سوی ایالات متحده و چند کشور دیگر به عنوان یک سازمان تروریستی طبقه‌بندی شده است.

رهبر این گروه، ابومحمد الجولانی، روز پنجشنبه از بغداد خواست اجازه مداخله شبه نظامیان عراقی نیروهای حشد الشعبی مورد حمایت ایران در سوریه را ندهد.

مقتدی صدر، روحانی بانفوذ شیعه نیز از دولت عراق خواست که از کشاندن بغداد به یک درگیری گسترده تر در سوریه خودداری کند.
آیا سقوط حمص حتمی است؟
آسوشیتدپرس این هفته گزارش داد که برخی از این شبه‌نظامیان عراقی برای حمایت از ضدحمله دولت سوریه از مرز عبور کرده‌اند.

در همین حال نیز اسرائیل اعلام کرد که نیروهای هوایی و زمینی خود را در نزدیکی مرز سوریه در بلندی‌های جولان تقویت می‌کند.

به گفته سرهات ارکمن، مدیر مرکز تحلیل ریسک و امنیت «پروز اند کانز» مستقر در آنکارا، در حالی که دیپلمات‌های خارجی به این فکر می‌کنند که چه باید بکنند، به نظر می‌رسد سقوط حمص حتمی است و موضوع فقط زمان است.

گزارش‌های محلی حاکی از آن است که هزاران نفر در حال حاضر از شهر فرار کرده‌اند و انتظار تصرف آن را داشتند.

او به بلومبرگ گفت: «حمص بسیار مهم‌تر از حما است و تصرف آن می‌تواند حکومت اسد را به‌طور جدی تهدید کند. اگر رژیم سوریه مصمم به دفاع از آن باشد، نبرد ممکن است حدود یک هفته طول بکشد. اما اگر روحیه در صفوف آنها پایین باشد، شورشیان می توانند ظرف دو روز آن را تصرف کنند.»