ابهام در شیوع ویروس زگیل تناسلی در ایران؛ دولت مخالف واکسیناسیون است

رادیو فردا: مشاور وزیر پیشین بهداشت در دولت حسن روحانی می‌گوید میزان ابتلا به ویروس اچ‌پی‌وی یا «پاپیلوم انسانی» در ایران افزایش قابل‌توجهی داشته، اما مقامات وزارت بهداشت همچنان شیوع گسترده این بیماری را تکذیب می‌کنند.

ویروس اچ‌پی‌وی از شایع‌ترین ویروس‌های مقاربتی است که معمولاً از راه رابطه جنسی محافظت‌نشده منتقل می‌شود. این ویروس معمولاً به‌شکل زگیل‌های تناسلی در مردان و زنان قابل مشاهده است و در برخی موارد ممکن است به سرطان منجر شود.

علیرضا وهاب‌زاده، مشاور وزیر بهداشت در دولت حسن روحانی و فعال رسانه‌ای حوزه بهداشت‌ و ‌درمان، به‌تازگی وضعیت ابتلا به اچ‌پی‌وی را «بحرانی» توصیف کرده و در جملات کنایه‌آمیز مدعی شده که دولت با کتمان واقعیت، مانع فراگیر شدن واکسیناسیون و آموزش و اطلاع‌رسانی شده است.

با این حال، علیرضا رئیسی، معاون وزارت بهداشت درباره ادعای «شیوع بالای اچ‌پی‌وی یا زگیل تناسلی» انتشار و انعکاس این اخبار را عامل «ایجاد اضطراب در سطح عمومی» عنوان کرده و گفته است ابتدا باید شیوع و بروز این بیماری بررسی شود و «اگر شرایط جدی بود و شیوع بالایی وجود داشته باشد، مداخلات لازم را انجام می‌دهیم».

برخی رسانه‌های ایران هم در روزهای گذشته اعلام‌ کردند که گفته می‌شود از هر ۱۰ آزمایش مرتبط با این بیماری، نتیجه نیمی از آن‌ها مثبت است و افراد به ویروس اچ‌پی‌وی مبتلا شده‌اند.

مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی، هم سال ۱۳۹۷ گفته بود که اچ‌پی‌وی در ایران شیوع پیدا کرده و بیش از ۹۰ درصد موارد سرطان دهانه رحم به این ویروس مربوط است.

این در حالی است ‌که تعدادی از مبتلایان به این بیماری، به دلایل مذهبی و یا برای پنهان کردن روابط جنسی خود، ابتلا به این ویروس را به دیگران اطلاع نمی‌دهند. سرسختی مقامات دولتی در مورد پذیرش شیوع این بیماری در صورت صحت نیز باعث «فقدان آموزش و آگاهی عمومی» در مورد بیماری‌های مقاربتی و افزایش ابتلاها شده است.

در این میان، عدم واکسیناسیون عمومی هم انتقال این ویروس بدون استفاده از راه‌های پیشگیری را تشدید کرده است.

روزنامه شرق روز دهم مهرماه امسال در یک گزارش تحقیقی آورده بود که آمار وزارت بهداشت از مبتلایان به اچ‌پی‌وی با تجربه پزشکان هم‌خوانی ندارد.

در این گزارش از قول یک پزشک زنان در تهران نقل شده بود که به آمار دولتی اعتقاد ندارد، چون هر روز تعداد زیادی از بیماران برای درمان این بیماری به پزشک مراجعه می‌کنند و تعداد آن‌ها هم سال به سال بیشتر می‌شود.
مخالفت با واکسیناسیون ملی برای اچ‌پی‌وی
پس از شیوع ویروس اچ‌پی‌وی در سال‌های اخیر، برخی فعالان مدنی در ایران خواستار پوشش بیمه برای «واکسیناسیون» شده‌اند. این درحالی است که وزارت بهداشت نه‌ تنها تاکنون حاضر به پوشش هزینه‌های درمان نشده بلکه شیوع این بیماری را به‌طور کلی انکار کرده است.

بر اساس گزارش رسانه‌های ایران هر دوز ۹ ظرفیتی «واکسن گارداسیل» که به‌عنوان عامل پیشگیری از تبعات ویروس اچ‌پی‌وی عمل می‌کند، در بازار آزاد تا هفت میلیون تومان قیمت دارد. بر این اساس، تزریق سه نوبت واکسن برای متقاضیان حدود ۲۱ میلیون تومان هزینه خواهد داشت.

حالا علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، تبلیغات در فضای مجازی برای زدن واکسن گارداسیل را «نوعی کلاهبرداری» توصیف کرده و گفته است تزریق عمومی این واکسن در دستور کشوری وزارت‌خانه نیست.

او همچنین اثربخشی این واکسن در پیشگیری از عفونت‌های تناسلی را انکار کرده و گفته است: «ممکن است در آینده این واکسن وارد سیستم شود، اما فعلاً این موضوع در حال بررسی است».

دولت‌ها در کشورهای توسعه‌یافته پس از فراخوان سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۰۶ برای مبارزه با ویروس اچ‌پی‌وی و بیماری‌های ناشی از آن، مراحل مختلفی از واکسیناسیون سراسری و یا برنامه‌های تشویقی را در نظر گرفته‌اند. برای مثال در بریتانیا تزریق این واکسن برای تمام دختران و پسران نوجوان و همچنین افرادی که واکسیناسیون خود را در دوران نوجوانی تکمیل نکرده‌اند و حتی افراد در معرض خطر بیشتر رایگان است.

مقامات رسمی جمهوری اسلامی پیش از این نیز قاطعانه با واکسیناسیون عمومی مرتبط با این ویروس مخالفت کرده‌اند، ازجمله معاون وقت بهداشت وزارت بهداشت دوازدهم خردادماه امسال گفته بود «قاطعانه می‌گویم که هنوز واکسن اچ‌پی‌وی برای عموم لازم نیست».

برخی ناظران ریشه احتمالی مخالفت سرسختانه دولت با واکسیناسیون عمومی را در این می‌دانند که پذیرش همه‌گیر شدن این ویروس به‌شکل پیش‌فرض می‌تواند نشانگر «رواج روابط جنسی خارج از چارچوب خانواده» در ایران باشد.
انحصار دولتی واکسن
وزارت بهداشت و دیگر نهادهای ذی‌ربط دولتی در عین حال که حاضر به قرار دادن ویروس اچ‌پی‌وی در برنامه واکسیناسیون نیستند، انحصار بازار واکسن این ویروس را هم در اختیار دارند و جست‌وجوی واکسن برای متقاضیان آزاد به یک چالش تبدیل شده است.

با وجود انحصار دولتی این واکسن، متقاضیان به‌واسطه دلالان و برخی پزشکان به‌صورت غیررسمی و با قیمت بیشتر به واکسن دسترسی پیدا می‌کنند. در این شرایط، دولت واردات هرگونه واکسن گارداسیل را «قاچاق» تلقی می‌کند و در برخی موارد به کشف و انهدام شبکه قاچاق این واکسن اقدام می‌کند.

وب‌سایت خبری تابناک پانزدهم مردادماه امسال از «امحاء ۵۰۰ هزار دوز واکسن گارداسیل» با وجود صف‌های خرید طولانی برای این محصول انتقاد کرده بود.

سازمان غذا و دارو هم اسفند سال گذشته هرگونه تبلیغات واکسن گارداسیل را «ممنوع» اعلام کرد. این سازمان در اطلاعیه‌ای از تمامی شهروندان درخواست کرد که داروهای مورد نیاز خود را صرفاً از داروخانه‌های مجاز و تحت نظارت فنی تهیه کنند.

پیش از این مدیرعامل یک شرکت داروسازی ایرانی برای تأمین نیاز کشورهای منطقه و شمال آفریقا به واکسن پیشگیری از سرطان‌های ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی اعلام آمادگی کرده بود، اما مشخص نیست با وجود ادعای آمادگی شرکت‌های داخلی، چرا واکسن‌های گارداسیل در بازار ایران کمیاب است.