چرا پادشاه بریتانیا به خاطر دوران برده‌داری «عذرخواهی» نمی‌کند؟

پادشاه بریتانیا به رهبران دولت‌های مشترک‌المنافع گفت: هیچ‌ کدام از ما نمی‌توانیم گذشته را تغییر دهیمبی بی سی: در حالی که بحث‌ درباره پرداخت غرامت‌ و عذرخواهی به‌خاطر سابقه تجارت برده بار دیگر مطرح شده است، چارلز سوم پادشاه بریتانیا در سفر به ساموآ به رهبران دولت‌های مشترک‌المنافع گفت که «دردناک‌ترین جنبه‌های گذشته ما همچنان طنین‌انداز است».

این موضوع برای خاندان سلطنتی بریتانیا به یک مشکل دائمی تبدیل شده است، چون نمی‌تواند سوالات مربوط به پیوندهای تاریخی خود با برده‌داری را نادیده بگیرد.

این مسئله در مجامعی مانند نشست کشورهای مشترک‌المنافع به صورت برجسته‌تری مطرح می‌شود. در این جلسات رهبران کشورهایی حضور دارند که بیشتر از دیگران تحت تاثیر میراث استعمارگری و برده‌داری بوده‌اند.

اما حتی اگر پادشاه شخصا به عذرخواهی نمادین یا پرداخت غرامت باور داشته باشد، نمی‌تواند این کار را انجام دهد.

پادشاه بر اساس مشاوره وزرای دولت سخن می‌گوید و در مورد موضوعی که حساسیت سیاسی بالایی دارد، اظهارات او باید در چارچوب سیاست‌های دولت باقی بماند.

به‌عبارت دیگر او باید به متن‌های از پیش تدوین‌شده پایبند بماند.

یک هفته پیش دفتر نخست‌وزیری بریتانیا به صراحت اعلام کرد که در نشست ساموآ هیچگونه عذرخواهی یا توافقی بر سر غرامت‌ از سوی بریتانیا صورت نخواهد گرفت.

این به معنای آن است که فارغ از آن چه که پادشاه در خلوت خود به آن باور دارد، هر اظهار نظری درباره این اشتباهات تاریخی، باید مطابق با سیاست‌های تعیین‌ شده از سوی دولت باشد.

پادشاه بریتانیا با لحنی دیپلماتیک گفت: «هیچ‌ کدام از ما نمی‌توانیم گذشته را تغییر دهیم»، جمله‌ای که با خط مشی کی‌یر استارمر نخست وزیر بریتانیا که می‌گوید «نمی‌توانیم تاریخ خود را تغییر دهیم» کاملا هماهنگ بود.

اما این محدودیت‌ها مانع از آن نشده که پادشاه تا مرز بیان صریح پیش برود.
دیدار نخست‌وزیر با پادشاه بریتانیا. دولت تصمیم می‌گیرد که پادشاه در چه چارچوبی می‌تواند سخن بگویدپادشاه بریتانیا سال گذشته در سفر به کنیا از «بزرگ‌ترین اندوه و تاسف» خود از خطاهای دوران استعمار سخن گفت.

او در آنجا با زبانی صریح‌تر از ساموآ، از «اعمال خشونت‌آمیز شنیع و توجیه‌ناپذیری» صحبت کرد که در جریان مبارزات استقلال مردم کنیا علیه آنها صورت گرفته بود.

اما مطابق با سیاست‌های دولت، هیچ اظهار نظری که به عنوان عذرخواهی صریح تلقی شود، صورت نگرفت.

واژه «اندوه» در سخنان او به دقت به کار رفته تا از عذرخواهی اجتناب کند. چارلز در زمان ولیعهدی خود نیز همین واژه را در نشست سران دولت‌های مشترک‌المنافع در رواندا به کار برد.

نکته قابل توجه این است که این کلمات شبیه‌ترین اظهار نظر به موضع‌گیری یک نخست‌وزیر بریتانیا است، زمانی که تونی بلر در سال ۲۰۰۷ به صورت رسمی «اندوه و تاسف عمیق» خود را از نقش بریتانیا در تجارت برده ابراز کرد.

در آن زمان درخواست‌هایی مطرح شد که از بلر می‌خواست پیشتر برود، اما او بعدا گفت که اظهار تاسف کرده است.

هر چند بیان آن در قالب «اندوه» مسائل احساسی را هم در بر می‌گیرد، از مسئولیت و انتظارات مربوط به جبران خسارت، که «عذرخواهی» ممکن است به دنبال داشته باشد، اجتناب می‌کند.

پادشاه، به عنوان رئیس دولت، کانون نمادین درخواست‌ها برای جبران چنین اشتباهاتی است، چه از نظر غرامت مالی و چه شیوه‌های دیگری برای جبران خطاهای تاریخی. این مسئله به این زودی‌ها فروکش نخواهد کرد.

این موقعیت ناخوشایندی است که پادشاه بریتانیا آن را پذیرفته چون یک تصمیم سیاسی است که نمی‌تواند آن را تغییر دهد، و در عین حال پرداخت غرامت برای دوران گذشته در حالی که بودجه‌ جاری بریتانیا با فشار و محدودیت شدیدی روبرو است، بعید به نظر می‌رسد.

اما مسئله پیچیده‌تری هم وجود دارد مبنی بر این که خاندان سلطنتی، هم به عنوان یک خانواده و هم به عنوان یک نهاد، تا چه اندازه ممکن است مسئولیت بیشتری در قبال دوران برده‌داری داشته باشد.

برای مثال گفته می‌شود «شرکت سلطنتی آفریقا» که در قرن هفدهم با حمایت سلطنتی تاسیس شد، بیش از هر شرکت دیگری افرادی را که در آفریقا به بردگی گرفته شده بودند، از اقیانوس اطلس عبور داده است.

اما تاریخ، مانند انسان‌ها، می‌تواند پر از تناقض باشد.

در مورد تلاش‌های پیشگامانه بریتانیا برای لغو برده‌داری در اوایل قرن نوزدهم، تحقیقات سوزان شوارتز، استاد تاریخ، نشان می‌داد که خود خاندان سلطنتی هم دچار اختلاف نظر بوده‌اند.

دوک گلاستر، برادرزاده جرج سوم، یکی از مهم‌ترین افرادی بوده که برای لغو برده‌داری تلاش می‌کرد. او مخالف سرسخت این تجارت ظالمانه و حامی تلاش‌های نیروی دریایی سلطنتی برای توقیف کشتی‌های حمل بردگان بود.

اما پسر جرج سوم، که بعدا با لقب ویلیام چهارم به پادشاهی رسید، یکی از مدافعان سرسخت برده‌داری بود.

هنوز هم یک سرویس نقره درخشان در کلکسیون سلطنتی وجود دارد که به‌عنوان «سرویس جامائیکا» شناخته می‌شود و از سوی کسانی به جرج سوم اهدا شده که در جامائیکا از تلاش‌های پادشاه بعدی برای حفاظت از تجارت برده قدردانی می‌کردند.

ویلیام چهارم پیش از آنکه پادشاه شود، دوک کلارنس بود و «کلارنس هاوس»، یکی از اقامتگاه‌های سلطنتی، به اسم او نام‌گذاری شده است.
پادشاه بریتانیا پیش از این هم از «اندوه» خود در قبال تجارت برده صحبت کرده استدر کشورهای دیگر هم تلاش‌هایی برای پایان دادن به بحث تاریخی برده‌داری صورت گرفته است.

پادشاه هلند در اقدامی هماهنگ با نخست‌وزیر این کشور، به صورت رسمی عذرخواهی کرد.

اما برای پادشاه بریتانیا و دیگر اعضای ارشد خاندان سلطنتی، این مسئله همچنان در پس‌ زمینه مطرح است، به ویژه زمانی که آنها به یکی از مستعمرات سابق یا مکانی سفر می‌کنند که تحت تاثیر تجارت برده بوده است.

سفر شاهزاده ویلیام و کاترین به کارائیب در سال ۲۰۲۲ با بحث‌هایی همراه بود که آیا دیدار آنها بیش از حد شبیه یک بازدید استعماری بوده است یا نه.

کسانی که این سفرها را برنامه‌ریزی می‌کنند باید رقص‌های سنتی و گل‌های گردن‌آویز را مد نظر قرار دهند، در حالی که هم‌زمان نگران این موضوع باشند که این نمادها چگونه ممکن است برداشت شود.

اما پادشاه که سال‌ها است در این موقعیت حساس و دشوار سیاسی قرار دارد، در ساموآ مسیری محتاطانه در پیش گرفت.

او گفت: «هیچ‌کدام از ما نمی‌توانیم گذشته را تغییر دهیم. اما می‌توانیم با تمام قلب‌ خود متعهد شویم که از درس‌های آن بیاموزیم و راه‌های خلاقانه‌ای برای رفع نابرابری‌های باقیمانده پیدا کنیم.»

اما او در سخنانی که از سوی بسیاری به عنوان اظهار نظر درباره میراث برده‌داری تلقی شد، حتی یک بار هم به‌ صورت مستقیم به موضوع برده‌داری اشاره نکرد.