مسافران سرگردان و نگران از تحریم هواپیمایی هما و تصمیم ایران در لغو پروازها به اروپا

دفتر هواپیمایی هما در شانزه لیزه پاریس، برخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی این عکس را منتشر کردند و «افول» هواپیمایی هما را به گردن جمهوری اسلامی و بنیان‌گذار آن انداختندبی بی سی: مهرزاد فتوحی
لغو پروازهای شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، هما، به کشورهای عضو اتحادیه اروپا که در پی تحریم این شرکت توسط این اتحادیه انجام شد،‌ واکنش‌های زیادی داشت و باعث نگرانی و سرگردانی مسافران شده است.

اتحادیه اروپا روز دوشنبه ۲۳ مهرماه ،‌ سه شرکت هواپیمایی ایران‌ایر،‌ ماهان و ساها را تحریم کرد اما زمان اجرایی شدن این قانون را اعلام نکرد. به گفته سازمان هواپیمایی ایران، تصمیم ناگهانی به لغو پروازها با هدف جلوگیری از سرگردانی مسافران در فرودگاه‌ها گرفته شده است.

اما تعدادی از مخاطبان بی‌بی‌سی فارسی می‌گویند که این تحریم‌ها بیشتر از اینکه دولت جمهوری اسلامی ایران را «از پا در بیاورد،‌ مردم را اذیت می‌کند.»

یک روز پس از تحریم اتحادیه اروپا،‌ هواپیمایی ایران‌ایر پروازهای مقاصد اروپایی خود را به دلیل آنچه که «اجتناب از تبعات ناشی از عدم صدور اجازه فرود در فرودگاه‌های کشورهای اروپایی و همچنین جلوگیری از سرگردانی مسافران در فرودگاه‌های داخل و خارج از ایران» خواند،‌ لغو کرد.

یک کاربر در شبکه ایکس، توییتر سابق، نوشت: «ایران‌ایر تحریم نشد. مسافرانش در واقع تحریم شدند. حالا ایرانی جماعت از پرواز مستقیم محروم شده و باید مسیر ۵ ساعته را با آوارگی در فرودگاه‌های استانبول و دوبی یا دوحه با هزینه و صرف وقت بیشتر طی کند.»

یک مخاطب بی‌بی‌سی فارسی هم که خارج از ایران زندگی می‌کند با ارسال پیامی می‌گوید که برای خودش و دوستانش که مادر و پدرشان مریض هستند و یا برای دیدارشان باید به ایران سفر کنند،‌ «بستن پروازهای ایرانی به روی مردم» شرم‌آور و باعث تاسف است.

برخی هم جمله‌ای از مسعود پزشکیان،‌ رئیس جمهوری ایران را که در دوران تبلیغات انتخاباتی گفته بود «آمده ام که تحریم‌ها را رفع کنم» بازنشر کردند و با انتقاد از کسانی که رای دادند گفتند «قرار بود جنگ و تحریم دیگر نشود.»

یک مخاطب بی‌بی‌سی فارسی در پیام خود می‌گوید که همسرش برای دیدن خانواده از آلمان به ایران سفر کرده اما پرواز برگشت او لغو شده است و حالا با صرف هزینه چند برابر و ساعت‌ها معطلی در فرودگاه استانبول،‌ باید به سفرش پایان دهد و بازگردد. این مخاطب می‌گوید که انگار این تحریم بیشتر کسانی را که در اروپا زندگی می‌کنند، آزار می‌دهد تا به جمهوری اسلامی ایران ضربه‌ای بزند.

یکی از مخاطبان بی‌بی‌سی فارسی هم می‌گوید: «ما هر جای دنیا باشیم حتما دود جمهوری اسلامی توی چشممان می‌رود و ترکش‌هایش را می‌خوریم.»

گروهی تحریم ایران‌ایر را به نفع کشورهای همسایه ایران مثل ترکیه و امارات و قطر خواندند.

کاربری به نام «بهرام گور» در شبکه ایکس نوشت: «برنده این تحریم ایران‌ایر کیه؟ امارات، برنده تحریم بانکی ایران کیه؟ امارات، غزه رو دست کی می‌خوان بدن؟ امارات، هر چقدر ارتباط ایران با دنیا کم بشه به کجا وابسته میشه؟ امارات، تا وقتی ایران برای امارات برنامه نداشته باشه، امارات برای ما برنامه داره.»
حضور یک فرمانده سپاه پاسداران در راس ایران‌ایراز دو سال پیش شمس‌الدین فرزادی‌پور، از فرماندهان سپاه پاسداران، مدیر عامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی، هما شده استاز شهریورماه گذشته که روزنامه وال‌استریت ژورنال گزارش داد که ایران موشک‌های بالستیک به روسیه ارسال کرده است، برخی رسانه‌های اروپایی گمانه‌زنی‌هایی را درباره استفاده ایران از هواپیماهای غیرنظامی مطرح کردند.

دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل بلافاصله گزارش وال‌استریت ژورنال را رد کرد. مقامات سیاسی ایران از جمله وزیر خارجه این کشور هم بارها این مساله را رد کردند.

اتحادیه اروپا در پاسخ به درخواست بی‌بی‌سی فارسی برای ارائه شواهدی که به تحریم سه شرکت هواپیمایی ایرانی منجر شده است،‌ گفت که این مدارک «محرمانه» است و امکان در اختیار گذاشتن آن وجود ندارد.

چند ماه پیش از تحریم ایران‌ایر، روزنامه آلمانی «دی‌ولت» بر اساس اطلاعاتی که از مخالفان جمهوری اسلامی گرفته بود،‌ این شرکت هواپیمایی مسافربری را متهم کرد که وسیله ارسال سلاح به روسیه و گروه‌های نیابتی ایران در منطقه است.

این روزنامه در آن زمان نوشت که عوامل وزارت اطلاعات ایران هم تجهیزات مورد نیاز خود را در اروپا توسط ایران‌ایر حمل می‌کنند.

این روزنامه آلمانی،‌ موضوع ریاست سرتیپ دوم شمس‌الدین فرزادی‌پور،‌ از فرماندهان سپاه پاسداران و همچنین شاخه برون مرزی آن یعنی «نیروی قدس» بر شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی را به عنوان دلیلی بر اینکه ایران‌ایر فقط یک شرکت هواپیمایی غیرنظامی نیست، مطرح کرد.

شمس‌الدین فرزادی پور،‌ فرمانده عملیات هوایی نیروی هوافضای سپاه ، پنجم اردیبهشت ۱۴۰۱ با حکم رستم قاسمی،‌ وزیر راه و شهرسازی دولت ابراهیم رئیسی،‌ ابتدا به عنوان سرپرست و سپس به عنوان مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی منصوب شد.

آقای فرزادی پور از فرماندهان نیروی قدس سپاه بود و سابقه فعالیت در سوریه را دارد.

منتقدان، این انتصاب را نشانه «تسلط کامل سپاه بر صنعت هوانوردی غیرنظامی ایران» خواندند و تحریم این شرکت هواپیمایی مسافربری ایران را نتیجه حضور چنین شخصی می‌دانند.
«استفاده قاسم سلیمانی از هواپیمایی هما در پروازهای سوریه؛ 'هما امن‌تر است'»
اتحادیه اروپا می‌گوید تحریم‌های جدید را به دلیل ارسال پهپاد و موشک بالستیک ساخت ایران به روسیه در نظر گرفته است. ایران بارها ارسال موشک‌های بالستیک به روسیه را تکذیب کرده است.

اما ایران پیشترهم با اتهام استفاده از هواپیماهای مسافربری برای اهداف نظامی روبرو بوده است.

تحریم هما گروهی را هم به یاد مصاحبه جواد ظریف با سعید لیلاز در قالب برنامه‌ای با عنوان «تاریخ شفاهی دولت تدبیر و امید» انداخت.

فایل صوتی از این مصاحبه که ششم اسفند سال ۱۳۹۹ انجام شده بود و یک سال بعد به رسانه‌ها درز کرد، به دست بی‌بی‌سی فارسی رسید و در آن وزیر خارجه پیشین ایران می‌گوید که چطور «دیپلماسی فدای میدان» شده است.

آقای ظریف در بخشی این مصاحبه با اشاره به لغو تحریم ایران‌ایر در ۲۶ دی ماه ۱۳۹۴،‌ می‌گوید که خرداد ۱۳۹۵ جان کری، وزیر وقت امور خارجه آمریکا به او گفت: از روزی که دولت آمریکا هواپیمایی جمهوری اسلامی،‌ «هما را از لیست تحریم‌ها خارج کرد تا امروز پروازهای هما به سوریه شش برابر شده است.»

«من گفتم مگر می‌شود؟ پرواز به سوریه را ماهان انجام می‌دهد،‌ ایران‌ایر انجام نمی‌دهد.»

آقای ظریف می‌گوید که از عباس آخوندی،‌ وزیر راه آن زمان در این باره سوال کرده بود و او اظهار بی‌اطلاعی کرده است.

محمدجواد ظریف در این فایل صوتی اضافه کرده: اما فرهاد پرورش،‌ مدیرعامل وقت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران تایید کرد که این مساله «درست است.»

آقای ظریف می‌گوید: «آقای پرورش گفت که حاج قاسم فشار آورده ما پروازهایمان را به سوریه زیاد کردیم.»

وزیر خارجه پیشین ایران ادامه می‌دهد: «خوب من هفته‌ای یک بار حاج قاسم را می‌دیدم، یکشنبه بود خیلی با هم رفیق بودیم. بهش گفتم قاسم جان چرا این کار را می‌کنی؟ خوب با ماهان برو.»

به گفته آقای ظریف،‌ قاسم سلیمانی پاسخ داد که «هما امن‌تر است.»
برخی کاربران آگهی‌های سال‌های اولیه تاسیس هواپیمایی ملی ایران هما را با حسی از دریغ و افسوس منتشر کردند،‌ اولین پرواز هما به نیویورک در سال ۱۳۵۳ بود