مهکامه زنگنه؛ زن مهاجر ایرانی که با تولید داروی ضدسرطان میلیاردر شد

مهکامه زنگنه، ژانویه ۲۰۲۴ایندیپندنت فارسی: پس از موفقیت شرکت «سامیت تراپوتیکس» (Summit Therapeutics) در تولید داروی سرطان ریه، ارزش سهام این شرکت در طول دو هفته دو برابر شد تا مهکامه زنگنه، مدیرعامل ایرانی آن، به جمع میلیاردهای آمریکایی وارد شود.

در بازار رقابتی داروهای ضدسرطان، سامیت تراپوتیکس شرکتی محدود و کوچک به شمار می‌آید. این شرکت بیوتکنولوژی که ۲۱ سال پیش تاسیس شد تنها ۱۳۰ کارمند دارد و پیش از این هیچ داروی تاییدشده‌ای در کارنامه‌اش نداشته است. با این حال از ۲۰ روز قبل، ارزش بازار سامیت تراپوتیکس به دنبال اخبار مثبت درمورد امیدوارکننده‌ترین داروی آن به‌شدت افزایش یافته است.

به گزارش مجله فوربس، سهام این شرکت که در بازار بورس نزدک (NASDAQ) معامله می‌شود، از ۶ سپتامبر تقریبا دو برابر شده و ارزش بازار آن را به ۱۷ میلیارد دلار رسانده است. این موفقیت موجب شد تا مهکامه (مکی) زنگنه، یکی از مدیرعاملان این شرکت، که حدود پنج درصد از سهام آن را در اختیار دارد، به یک میلیاردر جدید در ایالات متحده بدل شود و حالا ثروت این زن مهاجر ایرانی ۱.۱ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.

مهکامه زنگنه ۵۴ ساله و متولد تهران، حالا یکی از ۳۴ زن میلیاردر خودساخته آمریکایی و یکی از سه آمریکایی است که در بخش سلامت و درمان به ثروت میلیارد دلاری دست یافته است. دو فرد ثروتمند دیگر در این حوزه هم آلیس شوارتز، بنیان‌گذار آزمایشگاه‌های بیو-راد، و مارتین روتبلات، بنیان‌گذار یونایتد تراپوتیکس، هستند.

فوربس می‌گوید مهکامه زنگنه به همراه رابرت داگان، دیگر مدیرعامل شرکت سامیت تراپوتیکس که سابقه موفقی در احیای شرکت‌های دارویی دارد، این شرکت دارویی را تاسیس کردند. این موفقیت بزرگ پس از آن حاصل شد که نتایج آزمایش‌های بالینی نشان داد داروی جدید این شرکت در درمان نوع خاصی از سرطان ریه، بسیار موثرتر از داروی معروف شرکت مرک (Merck Group) است. انتشار این خبر باعث شد سرمایه‌گذاران به این شرکت علاقه‌مند شوند و ارزش سهام آن بلافاصله افزایش یابد.

با این موفقیت، مهکامه زنگنه و رابرت داگان به جمع میلیاردرهای جهان پیوستند. به گزارش فوربس، این موفقیت نشان می‌دهد که یک شرکت کوچک بیوتکنولوژی با نوآوری و تلاش می‌تواند به موفقیت‌های بزرگی دست یابد.
یک اتفاق بزرگ
افزایش ارزش سهام سامیت تراپوتیکس، از ۹ سپتامبر و یک روز پس از ارائه داده‌های آزمایش داروی سرطان ریه در کنفرانس جهانی سرطان ریه آغاز شد. آزمایشی که نشان داد سرطان ریه سلول‌های غیرکوچک، شایع‌ترین نوع سرطان ریه، در مقابل داروی «ایوونسیماب» سامیت تراپوتیکس در قیاس با داروی کیترودا (Keytruda)‌ واکنش بهتری نشان داده است. کیترودا داروی سرطان ریه است که در سال ۲۰۲۳ حدود ۲۵ میلیارد دلار فروش داشته است.

مهکامه زنگنه می‌گوید: «خبر بزرگ این بود که ما توانستیم کیترودا را شکست دهیم.»

این کارآزمایی نشان داد که ایوونسیماب خطر پیشرفت تومورهای سرطانی را تا ۴۹ درصد بیش از کیترودا کاهش می‌دهد. سامیت تراپوتیکس، مجوز تولید ایوونسیماب را در دسامبر ۲۰۲۲ از شرکت آکسو در هنگ‌هنگ به مبلغ بیش از ۵۰۰ میلیون دلار از آن خود کرد.

سامیت تراپوتیکس مجاز است ایوونسیماب را در ایالات متحده، کانادا، اروپا، ژاپن، آمریکای لاتین، آفریقا و خاورمیانه عرضه کند. داده‌های ارائه‌شده در تاریخ ۸ سپتامبر براساس آزمایشی بود که در چین انجام شد. برای گرفتن مجوز سازمان غذا و داروی ایالات متحده نیاز بود تا سامیت تراپوتیکس یک آزمایش جهانی فاز ۳ انجام می‌داد که گاهی بیش از ۱۸ ماه طول می‌کشد.

فوربس نوشته است که مهکامه زنگنه مسیر متفاوتی را برای رسیدن به مقام مدیرعاملی یک شرکت بیوتکنولوژی در آمریکا طی کرده است. او که در تهران به دنیا آمده، کوچک‌ترین فرزند یک خانواده است و پدر و مادرش معمارند. او تنها هشت سال داشت که جمهوری اسلامی بر سر کار آمد و سپس جنگ ایران و عراق آغاز شد. خانم زنگنه در کتاب خاطراتش، که آن را در سال ۲۰۲۱ با عنوان «جادوی معمولی» منتشر کرد، می‌نویسد: «ما دائما تحت تهدید بمباران زندگی می‌کردیم و هرگز نمی‌دانستیم که آیا به خانه ما هم موشک اصابت می‌کند یا نه.»
سرگذشت جالب مهکامه و مهاجرت از ایران
او یازده ساله بود که به همراه اعضای خانواده و با کمک یکی از دوستان پدرش به آلمان مهاجرت کرد. آن‌ها در اولدنبورگ، شهری کوچک در نزدیکی هامبورگ، مستقر شدند و مهکامه در آن‌جا زبان آلمانی آموخت. سپس والدینش به ایران بازگشتند، اما او تصمیم گرفت تا پایان تحصیلات متوسطه در آلمان بماند.

هر دو خواهر مهکامه هم درنهایت در استراسبورگ فرانسه پزشکی خواندند و پدرش مهکامه را تشویق کرد تا به آن‌ها بپیوندد و در آنجا تحصیلات دانشگاهی‌اش را ادامه دهد. همین امر باعث شد او زبان فرانسه را هم بیاموزد. مهکامه زنگنه دندان‌پزشکی را در دانشگاه استراسبورگ با تخصص دندانپزشکی کودکان خواند و در سال ۱۹۹۵ فارغ‌التحصیل شد.

در سال ۱۹۹۷ او از طریق یکی از دوستانش که در شرکت آمریکایی جراحی رباتیک کار می‌کرد، با رابرت داگان، همکار فعلی‌اش در سامیت تراپوتیکس، آشنا شد و در این شرکت در مقام هماهنگ‌کننده بخش اروپا مشغول به کار شد. در حالی که هم‌زمان مدرک مدیریت بازرگانی‌اش را نیز از دانشگاه شیلر در استراسبورگ دریافت کرد.

مهکامه زنگنه درنهایت به ریاست شرکت کامپیوترموشن در اروپا و خاورمیانه ارتقا یافت و سپس در سال ۲۰۰۲ به دفتر مرکزی این شرکت در سانتا باربارا در کالیفرنیا نقل مکان کرد. پس از آن با رابرت داگان در شرکت سرمایه‌گذاری او در مقام معاون توسعه تجاری همکاری کرد و این همان چیزی بود که آن‌ها را به فصل درخشان زندگی‌شان در این شرکت رساند.
خستگی‌ناپذیری
آن‌ها هنگام جست‌وجوی سرمایه‌گذار، با یک توسعه‌دهنده کوچک دارویی به نام فارماسی‌کلیکس آشنا شدند و در سال ۲۰۰۴ در آن سرمایه‌گذاری کردند. این شرکت در اخذ تاییدیه برای یک دارو با مشکل مواجه بود. داگان در سال ۲۰۰۸، پس از استعفای هیئت‌مدیره، مدیریت آن را برعهده گرفت. مهکامه زنگنه نیز در همان سال معاون توسعه تجاری و در سال ۲۰۱۲ مدیرعامل این شرکت شد.

فارماسی‌کلیکس با داروی ایمبروویکا (Ibrutinib)، که برای درمان نوعی سرطان خون تایید شده است، به موفقیت بزرگی دست یافت و در سال ۲۰۱۵ هم آبوت لبراتوریز، غول دارویی فارماسی‌کلیکس، را با مبلغ هنگفت ۲۱ میلیارد دلار نقد و همچنین سهام آن را خریداری کرد.

اینچنین شد که رابرت داگان در سال ۲۰۲۰ بیش از ۶۰ درصد سهام سامیت تراپوتیکس را به مبلغ ۶۳ میلیون دلار از آن خود کرد و مدیرعاملش شد. مهکامه زنگنه هم که در همان سال به سرطان سینه مبتلا شده بود و بهبود یافته بود، به هیئت‌مدیره سامیت تراپوتیکس پیوست.

زنگنه و داگان امید زیادی به ایوونسیماب دارند و در حال حاضر ۲۰ کارآزمایی بالینی برای این دارو در چین در حال انجام است که شامل درمان سرطان سینه سه‌گانه منفی، سرطان کولورکتال و سرطان‌های سر و گردن می‌شود. داگان می‌گوید: «احتمال موفقیت ما بسیار زیاد است و این اتفاق در حوزه بیوتکنولوژی نادر خواهد بود.