موزه جواهرات ملی ایران که پس از ۴ سال تعطیلی دو ماه پیش باز شده بود، مجددا تعطیل شد

برخی کارشناسان در شبکه‌های اجتماعی اعلام کردند که «اصالت» آثار به نمایش درآمده در موزه جواهرات ملی «قابل تردید» است.ایندیپندنت فارسی: موزه جواهرات ملی ایران که از اواخر خرداد ۱۴۰۳ و پس از ۵۱ ماه تعطیلی بازگشایی شده بود، بار دیگر با بهانه «تکمیل عملیات عمرانی» تعطیل می‌شود.

مصطفی قمری وفا، مدیر روابط عمومی بانک مرکزی ایران، با اعلام اینکه درهای موزه جواهرات ملی از اول مهرماه به روی بازدیدکنندگان بسته می‌شود، ادعا کرد که علت این تعطیلی «تعمیرات در سالن معاملات ریالی یا همان در ورودی موزه» است.

مدیر روابط عمومی بانک مرکزی ایران از پاسخگویی درباره زمان بازگشایی موزه جواهرات ملی طفره رفت و تنها گفت که این موزه «تا اطلاع ثانوی امکان خدمت‌رسانی به بازدیدکنندگان را ندارد».

موزه یا گنجینه جواهرات ملی ایران که تحت حفاظت بانک مرکزی ایران است، اسفندماه ۱۳۹۸ با شروع همه‌گیری کرونا مانند دیگر موزه‌های ایران تعطیل شد. با فروکش کردن موج همه‌گیری دیگر مراکز فرهنگی و موزه‌ها بازگشایی شدند اما مسئولان بانک مرکزی با ادعای انتقال خزانه جواهرات ملی از خیابان فردوسی به تپه‌های عباس‌آباد خودداری کردند.

بیش از چهار سال تعطیلی گنجینه جواهرات ملی ایران و خودداری مسئولان از ارائه پاسخ روشن به مردم درباره سرنوشت جواهرات موجود در آن تردیدهایی  ایجاد کرد تا اینکه سرانجام پس از چهار سال، درهای موزه جواهرات ملی ایران روز ۲۱ خرداد ۱۴۰۳ به روی بازدیدکنندگان باز شد اما علاقه‌مندان در روزها و ساعت‌های محدود‌ــ شنبه تا سه‌شنبه از ساعت ۱۳ تا ۱۵:۳۰ــ امکان بازدید از آنجا را داشتند.

در پی بازگشایی موزه جواهرات ملی، برخی رسانه‌های حکومتی از جمله خبرگزاری مهر ادعا کردند که تمام آثار موجود در این گنجینه سر جای خود قرار دارند و برای هیچ‌یک از آن‌ها اتفاقی نیفتاده است. در نقطه مقابل، برخی کارشناسان در شبکه‌های اجتماعی اعلام کردند که «اصالت» آثار به نمایش درآمده در موزه جواهرات ملی «قابل تردید» است.

برخی کاربران فضای مجازی با یادآوری سرقت‌های مختلف از موزه‌ها و مکان‌های فرهنگی، این احتمال را مطرح کردند که ممکن است بعضی آثار موجود در گنجینه جواهرات ملی با نمونه‌های بدل جایگزین شده باشند؛ زیرا فرصت چهار ساله تعطیلی موزه امکان ساخت نمونه‌های بدل را برای جمهوری اسلامی فراهم کرده است.  

نگرانی‌ها درباره آثار موجود در گنجینه جواهرات ملی ایران پس از آن تشدید شد که علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت سیزدهم، اواخر دی‌ ۱۴۰۱ ادعا کرد که محمدرضاشاه و شهبانو فرح پهلوی در سال ۱۳۵۷ دو تاج سلطنتی و مقدار زیادی جواهر را از ایران خارج کرده‌اند.

این ادعا واکنش‌های زیادی را برانگیخت، زیرا شاهدان عینی تاکید کردند دو تاج سلطنتی را پس از انقلاب اسلامی در موزه جواهرات ملی دیده‌اند. برخی از فعالان میراث فرهنگی نیز وجود اسنادی را که وجود تاج‌های سلطنتی را در موزه جواهرات اثبات می‌کرد، یادآور شدند. از جمله مستند «گنجینه جواهرات ملی ایران» اثر خسرو سینایی، کارگردان فقید، در سال ۱۳۸۷ که در آن دو تاج سلطنتی محمدرضا شاه پهلوی و ملکه در ویترین نشان داده می‌شود. این مستند در وب‌سایت بانک مرکزی ایران نیز منتشر شده بود.

هرچند درنهایت عزت‌الله ضرغامی، وزیر وقت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، تلویحا ادعای سخنگوی دولت را تکذیب و وجود دو تاج سلطنتی را در گنجینه جواهرات ملی تایید کرد، فعالان فرهنگی در داخل و خارج ایران تعطیلی چندین ساله گنجینه جواهرات ملی ایران را توجیه‌ناپذیر خواندند و درباره اینکه امکان دارد آثار این گنجینه به سرقت رفته باشند، ابراز نگرانی کردند. آن‌ها ادعای سخنگوی وقت دولت را نیز پیش‌زمینه «تاراج» جواهرات ملی ایران قلمداد کردند.

گنجینه جواهرات ملی ایران از ارزشمندترین و گرانبهاترین گنجینه‌های جواهرات در جهان است و آثار موجود در آن طی قرن‌ها و از دوره‌های مختلف تاریخی، از نادرشاه افشار تا دوران پهلوی، گردآوری شده‌اند.

پیشینه این گنجینه به آبان‌ ۱۳۱۶ خورشیدی بازمی‌گردد که پس از تصویب قانون ملی شدن جواهرات پادشاهی ایران در مجلس شورای ملی، صدها کیلوگرم جواهرات و تعدادی صندلی طلاکوب به خزانه بانک ملی ایران منتقل شد.

گنجینه جواهرات ملی ایران از نظر هنری، تاریخی و ارزش پولی منحصربه‌فرد است؛ به‌ طوری‌ که حتی زبده‌ترین کارشناسان جهان هم نتوانسته‌اند ارزش واقعی آن را تخمین بزنند. خزانه فعلی در سال ۱۳۳۹ به‌عنوان پشتوانه اسکناس به بانک مرکزی ایران سپرده شد و بعد از انقلاب نیز تحت صیانت بانک مرکزی باقی ماند، بدون اینکه سازوکار شفافی درباره نگهداری و محافظت از آن وجود داشته باشد. حال‌ آنکه تا پیش از وقوع انقلاب اسلامی، هر یک از آثار موجود در گنجینه جواهرات ملی برای مراسم خاص و به شرطی قرض داده می‌شدند که پنج نفر، یعنی رئیس‌کل بانک مرکزی، وزیر اقتصاد و دارایی، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه، رئیس بانک ملی و رئیس خزانه، حاضر بودند و صورتجلسه را امضا می‌کردند. این شرط حتی برای تاج‌های شاه و ملکه در دوران پهلوی دوم نیز اجرا می‌شد.

موزه جواهرات در قالب ۳۷ گنجه یا ویترین دسته‌بندی شده است. تعدادی از این گنجه‌ها دورتادور سالن و برخی در راهرو قرار گرفته‌اند. این گنجه‌ها حاوی اشیایی چون ادوات جنگی، جام، سنگ‌های قیمتی، لگن، ظروف میناکاری، و تاج و تخت‌اند.

الماس دریای نور، جقه نادری، تاج کیانی، تاج پهلوی، کره جواهرنشان، تخت‌ طاووس و تخت نادری تنها برخی از جواهرات بی‌نظیر و شاخص گنجینه جواهرات ملی ایران‌اند که در این مجموعه نگهداری می‌شوند.