دستور قضایی برای ممنوعیت فروش نان به مهاجران افغان؛ دادستانی: فقط شامل نان یارانه‌ای است

دادستان عمومی و انقلاب شهرستان بردسیر کمی بعدتر در توضیح این بنر گفت که این ممنوعیت تنها مربوط به نان یارانه‌ای استبی بی سی: زینب محمدی

در روزهای اخیر گزارش‌های زیادی از تشدید فشارها بر مهاجران افغان می‌رسد. در یکی از تازه‌ترین نمونه‌ها تصویری از دستور قضایی برای ممنوعیت فروش نان به آنها منتشر شده که واکنش‌های گسترده‌ای را برانگیخته است.

رسول موسوی، دستیار وزارت خارجه ایران در پستی در شبکه ایکس جمعه ۲۳ شهریور (۱۳ سپتامبر) تصویری از یک نانوایی در شهرستان بردسیر استان کرمان منتشر کرده که اعلام کرده «به دستور دادستانی فروش نان به اتباع ممنوع است.»

آقای موسوی در واکنش به این ممنوعیت نوشته است: «بر سردر خانقاه ساده و بی‌تکلف عارف کامل، شیخ ابوالحسن خرقانی نگاشته بودند: هرکه در این سرا در آید، نانش دهید و از ایمانش مپرسید. چه، آنکه به درگاه باری تعالی به جان ارزد، البته بر خوان بوالحسن به نان ارزد. چه بر ما رفته است با این تاریخ و فرهنگ و ادب و عرفانی که اینچنین شدیم؟»

دادستان عمومی و انقلاب شهرستان بردسیر کمی بعدتر در توضیح این بنر گفت که این ممنوعیت تنها مربوط به نان یارانه‌ای در سطح شهر است و نانوایی‌های آزادپز این ممانعت را ندارند.

این مقام قضایی گفته است که «اتباع برای تهیه نان یارانه‌ای می‌توانند از ۳ نانوایی‌ تعیین شده در اردوگاه نگهداری اتباع استفاده کنند.»
سرعت گرفتن موج اخراج مهاجران افغان «قانونی و غیرقانونی»پس از منتشر شدن گزارش‌هایی از افزایش شمار مهاجران افغان در ایران و راه افتادن کمپین‌هایی برای مدیریت این وضعیت، فشارها بر این مهاجران روز به روز بیشتر می‌شودپس از منتشر شدن گزارش‌هایی از افزایش شمار مهاجران افغان در ایران و راه افتادن کمپین‌هایی برای مقابله با این وضعیت، فشارها بر این مهاجران روز به روز بیشتر می‌شود.

چهار روز پیش احمدرضا رادان، فرمانده کل انتظامی ایران گفت تا پایان سال «نزدیک به دو میلیون اتباع غیرمجاز» از ایران اخراج می‌شوند. همزمان از شهرهای مختلف ایران گزارش‌هایی از اخراج هزاران مهاجر افغان منتشر شده است.

اسکندر مومنی، وزیر جدید کشور ایران هم خواستار تسریع انسداد مرزی ایران با افغانستان شده است «تا به این اطمینان برسند که امکان تردد غیرمجاز از مرزها وجود ندارد.»

اما به نظر می‌رسد که برخلاف آنچه مقام‌های ایرانی اعلام می‌کنند، این اخراج تنها شامل مهاجران غیرقانونی نیست.

ببرک احساس، خبرنگار بی‌بی‌سی که روز گذشته ۲۲ شهریور به گذرگاه اسلام قلعه هرات در مرز با ایران رفته بود، می‌گوید که کسانی را در بین اخراج شدگان از ایران دیده است که پاسپورت و یا اسناد اقامت معتبر داشته‌اند.

او می‌گوید که مسئولان حکومت طالبان در این گذرگاه تایید کرده‌اند که اخراج مهاجران افغان از ایران افزایش چشمگیری داشته و روزانه بیش از ۳ هزار نفر داوطلبانه و یا به اجبار به افغانستان برمی‌گردند.

اقدامات دولت ایران برای بازداشت و اخراج افغان‌ها از این کشور با حواشی هم همراه بوده است.

ویدیوهایی از بازداشت خشونت‌آمیز مهاجران و بدرفتاری با آنها منتشر شده است.

همین طور در شبکه‌های اجتماعی ویدیوهایی واکنش‌برانگیز منتشرشده که گفته می‌شود شکنجه مهاجران یا انتقالشان با ماشین‌های باربری را نشان می‌دهد.
محدودیت‌ آموزش کودکان افغانبهرنگ قربانی، مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری فارس اعلام کرده که «هر گونه سکونت، اشتغال مهاجران غیرمجاز و تحصیل فرزندان آنها در این استان ممنوع است.»برخی می‌گویند که محروم ساختن اتباع افغانستان از خدمات در ایران بخشی از فشارها بر مهاجران برای ترک خاک این کشور است. مقام‌های ایرانی در مورد ارائه خدمات به مهاجران اظهارات دوگانه‌ای دارند.

بهرنگ قربانی، مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری فارس روز گذشته ۲۲ شهریور اعلام کرد: «هر گونه سکونت، اشتغال مهاجران غیرمجاز و تحصیل فرزندان آنها در این استان ممنوع و تخلف است و گروه بازرسی اداره‌کل امور اتباع و مهاجرین خارجی برای صاحبان مشاغل، مالکین منازل و مدیران مدارس که به این اتباع خدماتی از قبیل زمینه‌ اشتغال، اجاره منزل و امکان تحصیل فراهم کنند، پرونده تشکیل و به دستگاه قضایی معرفی خواهد کرد.»

استاندار تهران هم حدود دو هفته پیش اعلام کرد که اتباع «غیرمجاز» در این استان از خدمات شهری و غیرشهری محروم می‌شوند.

رضا مرتضوی، استاندار اصفهان هم ۵ شهریور ماه در گردهمایی استانداران با موضوع آموزش و پرورش گفت: «حضور ۶۰ هزار دانش‌آموز اتباع در استان اصفهان در کنار دانش‌آموزان بومی خانواده‌ها را دچار حاشیه و نگرانی کرده است... سعی کردیم با کاهش سهم ثبت نام اتباع این مساله را حل کنیم ولی باید در سطح ملی به آن توجه ویژه شود.»

ولی همه مقام‌های ایرانی با این نگاه به مهاجران افغان نمی‌پردازند.

علی فرهادی، سخنگوی وزارت آموزش و پرورش روز گذشته در نشست خبری گفت: «در همه جای دنیا به کسانی که به دلیل مسایلی چون جنگ، سیل و مصائبی که سر انسانها می‌آید آواره شدند، احترام می‌گذارند چون آنها انسان هستند و ما موظف هستیم به شان انسانی آنها احترام بگذاریم. افغانستان هم مسلمان و هم‌زبان و تا حدودی هم‌فرهنگ ایران است... شمار قابل توجهی از این عزیزان چه با مجوز و چه بدون مجوزو غیرقانونی در ایران حضور پیدا کردند... ما به اتباعی که به هر شکلی به ایران پناه آوردند، احترام گذاشته‌ایم به خصوص به دانش‌آموزان بیشتر... همه دانش‌آموزان اتباع را ثبت نام می‌کنیم براساس شئون دینی، مذهبی، انسانی، فرهنگی و همسایگی و بین‌المللی.»

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در سال ۱۳۹۴ دستور داد که «هیچ کودک افغانستان، حتی مهاجرینی که به صورت غیرقانونی و بی‌مدرک در ایران حضور دارند، نباید از تحصیل بازبمانند و همه آنها باید در مدارس ایرانی ثبت‌نام شوند.»

اما همه‌ساله شماری از مهاجران افغانستان از مشکلات و سنگ‌اندازی‌ها برای ثبت نام کودکانشان در مدارس ایران شاکی بودند. با توجه به اظهارات مقام‌های محلی شماری از استان‌ها اکنون به نظر می‌رسد این مشکلات بیشتر هم خواهد شد.
در حالی که مقام‌های محلی اظهاراتی در مورد محدودیت برای ثبت نام دانش‌آموزان افغان داشته‌اند، سخنگوی آموزش و پرورش ایران گفته است همه دانش‌آموزان اتباع را ثبت‌نام می‌کنندمحرومیت مهاجران افغان از خدمات رویداد تازه‌ای نیست. بارها تصاویری از اماکنی در ایران که ورود و یا ارائه خدمات به افغان‌ها را ممنوع اعلام کرده بودند، منتشر شده است. اما نگاهی به گزارش‌های منتشر شده نشان می‌دهد که در گذشته در مواردی نهادهای دولتی آن را تایید نمی‌کردند و حتی با آن برخورد هم می‌کردند.

برخورد دادستانی استان البرز با مغازه‌داری که مانع ورود افغان‌ها به مغازه‌اش شده بود در خرداد ۱۳۹۸ خبرساز شده بود.

آن زمان ویدیویی برای بی‌بی‌سی فارسی فرستاده شده بود که در آن یک مغازه مانتو فروشی در نظرآباد کرج بنری بر در مغازه‌اش زده بود که در آن نوشته شده بود: «ورود افغان ها به این مانتو فروشی ممنوع است، چون از آن‌ها خوشم نمی‌آید.»

برای این مانتوفروشی از سوی دادستانی قرار تعلیق صادر شد و متهم به عذرخواهی از اتباع افغانستان، ارائه تخفیف ویژه به آنها برای سه ماه با نصب بنر و انجام پژوهش در مورد سابقه تاریخی رابطه دوستی ایران و افغانستان مکلف شد.

به نظر می‌رسد که عوامل سیاسی هم در این نوع برخوردها تاثیرگذار بوده است.

آن زمان خبرگزاری فارس به نقل از ابراهیم نوروزی فر، رئیس سازمان بسیج رسانه استان البرز ایران گزارش کرده بود که با مغازه‌دار با حکم دادستانی نظرآباد برخورد شده است. او حضور افغان‌ها در کنار ایرانی‌ها «در صحنه نبرد با داعش» را «گویای ارادت و برادری» شهروندان ایران و افغانستان خوانده بود.

لشکر فاطمیون از جمله نیروهای تحت نظر نیروی قدس سپاه پاسداران است که بیشتر از مهاجران افغان ساکن ایران تشکیل شده و نیروهای آن برای «مبارزه با داعش» از جمله به سوریه اعزام می‌شدند.

در سال ۱۳۹۶ ریاست جمهوری افغانستان ضمن تاکید بر عدم استفاده از «احساسات و ناگزیری‌های» مهاجران افغان در کشورهای همسایه، تلویحا خواهان منحل کردن لشکر فاطمیون شده بود.
مهاجرستیزی در فضای مجازی و رسانه‌ها
چند ماهی است که کارزارهایی برای اخراج مهاجران افغان از ایران در شبکه‌های اجتماعی به راه افتاده است. بعضی اخبار اشتباه در مورد ارتکاب جرایم از سوی این مهاجرین و حتی انتقال بیماری‌ به دلیل حضور آنها هم در این کارزارها منتشر شده است. اما این کارزارها به شبکه‌های اجتماعی محدود نمی‌شود.

خبرگزاری ایرنا به نقل از علی اکبر مرادی، فرمانده انتظامی شهرستان قشم نوشته است که هفت هزار تبعه خارجی غیرقانونی در این شهرستان شناسایی و بیش از ۲ هزار نفر آنها بازداشت و اخراج شده‌اند.

ایسنا به نقل از او نوشته است: «ورود و اقامت این افراد به دلیل غیرقانونی بودن و نیز اینکه احتمال شیوع آلودگی را در منطقه داشته باشند جرم محسوب می‌شود. پلیس قشم طبق قانون، مقابله با رفت و آمد و اقامت غیرقانونی اتباع بیگانه غیرمجاز را به صورت جدی در دستور کار دارد تا اثرات سو و معضلات اجتماعی این پدیده به ویژه بزهکاری‌های مربوط به حضور آنها را مدیریت کند.»

روزنامه اصولگرای جمهوری اسلامی در سرمقاله ۲۰ شهریور این روزنامه از مهاجرت‌های اخیر و تازه اتباع افغانستان زیرنام «هجوم» یاد کرده و از دولت خواسته است: «به عنوان یک وظیفه ملی و با هدف تأمین امنیت جانی، مالی و اخلاقی مردم به صورت ضربتی اقدام به اخراج اتباع غیرمجاز کند. اقدام ضروری دیگر اینست که افراد و دستگاه‌های مقصری که راه را برای هجوم اتباع افغانی در سال‌های اخیر باز کردند تحت تعقیب قرار گیرند، از کار برکنار شوند و با آنها برخورد قانونی شود.»

پس از بازگشت دوباره طالبان به قدرت در افغانستان، شمار زیادی از افغان‌ها به ایران مهاجر شدند. جمعیت بزرگی هم از سال‌های گذشته در این کشور زندگی می‌کردند. پررنگ‌شدن حضور آنها در خیابان‌های شهرهای مختلف، انتقادات برخی شهروندان ایران را که از گذشته در مورد حضور مهاجران افغان وجود داشت جدی‌تر کرد. برای اولین بار موضوع اخراج آنها به مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری اخیر در این کشور وارد شد و به دنبال آن با تاکیدهای پیاپی مقام‌های مختلف، اکنون دولت ایران هم برای اخراج آنها مصمم‌تر به نظر می‌رسد.