عملیات در تاریکی؛ کشف اسناد حماس که استراتژی «نبرد تونل‌ها» را شرح می‌دهد
+8
رأی دهید
-1
یورونیوز: ارتش اسرائیل در جریان تصرف تونل‌های حماس، به کتابچه‌ای دست یافته که راهنمای نیروهای این گروه شبه‌نظامی برای نبردهای زیرزمینی بوده است. یک کتابچه راهنما با جزئیات دقیق که نحوه حرکت در تاریکی، حرکت پنهانی در زیر نوار غزه و شلیک سلاح‌های خودکار در فضاهای محدود برای حداکثر مرگ و میر را شرح می‌دهد.در این کتابچه حتی دستورالعمل‌هایی برای فرماندهان حماس وجود دارد؛ در این باره که چگونه حرکت نیروهایشان را در نقاط مختلف زیرزمین زمان‌بندی کنند.
این کتابچه راهنما که به رؤیت خبرنگار نیویورک تایمز رسیده، در واقع چکیده‌ای از تلاش‌های چندین ساله حماس، بسیار قبل‌تر از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ و جنگ فعلی با اسرائیل است و با هدف انجام یک عملیات نظامی زیرزمینی بزرگ تنظیم شده است.
در این کتابچه شرح داده شده که چگونه می‌توان در این تونل‌ها در مقابل حملات طولانی‌مدت مقاومت کرد و حرکت نیروی زمینی اسرائیل را در داخل این تونل‌های تاریک کُند کرد.
یحیی سنوار، رهبر کنونی شبه‌نظامیان حماس، تنها یک سال قبل از حمله ۷ اکتبر به اسرائیل مبلغی معادل ۲۲۵ هزار دلار آمریکا را صرف نصب درهایی مقاوم به انفجار در این تونل‌ها کرده بود تا از شبکه تونل‌ها در مقابل حملات هوایی و حملات زمینی محافظت کند.
در یکی از سندهای کشف شده در این تونل‌ها، سنوار تایید کرده که فرماندهان حماس تونل‌های زیر غزه را بررسی کردند و برخی مکان‌های مهم را در سطح همچنین در زیرزمین شناسایی کردند که نیاز به استحکامات بیشتری دارند.
کشف این اسناد بخوبی این موضوع را توضیح می‌دهد که چرا پس از گذشت نزدیک به یک سال از جنگ، اسرائیل برای دستیابی به هدف اصلی خود یعنی از بین بردن حماس همچنان در تلاش است.
البته مقامات اسرائیل، از سال‌ها پیش جستجو برای کشف و برچیدن تونل‌هایی که به نیروهای حماس اجازه می‌داد مخفیانه وارد اسرائیل شوند را آغاز کرده بودند؛ اما در تمام این سال‌ها ارزیابی شبکه زیرزمینی تونل‌های حماس «در داخل غزه» برای آنها یک اولویت نبوده؛ زیرا فکر نمی‌کردند که روزی مجبور به حمله به نوار غزه و انجام جنگی بزرگ و چندماهه در آنجا شوند.
اکنون کشف این تونل‌ها و اسناد مرتبط با آن بخوبی نشان داده که حماس از مدتها پیش برای چنین رویارویی خود را آماده کرده بود و اگر این تونل‌ها نبود، حماس شانس بسیار کمی برای مقاومت در برابر ارتش اسرائیل داشت.
راهنمایی‌های کتابچه حماس
این کتابچه راهنما، حاوی دستورالعمل‌هایی در مورد نحوه استتار ورودی تونل، مکان‌یابی آنها با قطب‌نما یا جی‌پی‌اس همچنین چگونگی ورود سریع و حرکت موثر نیروها در آن است.
در این سند که به زبان عربی نوشته شده، آمده است: «هنگام حرکت در تاریکی داخل تونل، نیروهای شبه‌نظامی به عینک دید در شب مجهز به مادون قرمز نیاز دارند. اسلحه‌ها باید بصورت خودکار تنظیم و از روی شانه شلیک شوند. این نوع تیراندازی به دلیل باریک بودن تونل موثرتر است و باعث می‌شود که در شلیک‌ها با هدف کشتن طرف مقابل، قسمت بالایی بدن آنها هدف قرار بگیرد.»
از زمان شروع این جنگ، چیزهای زیادی درباره شبکه زیرزمینی تونل‌ها که «متروی غزه» نامیده می‌شود، فاش شده است و در این اسناد چگونگی استفاده از آشکارسازهای گازی و عینک دید در شب، تجهیزاتی که نیروهای اسرائیلی در داخل تونل‌ها پیدا کرده اند نیز توضیح داده شده است.
کتابچه راهنمای همچنین توضیح می‌دهد که نیروهای حماس چگونه باید در تاریکی در این گذرگاه‌های باریک حرکت کنند: یک دست روی دیوار و دست دیگر روی شانه جنگنده جلویی.
تونل‌ها نیز دسته بندی‌های مختلفی دارند؛ برخی از آنها صرفا محل حمله هستند و برخی دیگر مراکز اصلی فرماندهی و مراکز کنترل محسوب می‌شوند؛ یا شریان‌هایی هستند که کارخانه‌های تسلیحات زیرزمینی را به تأسیسات ذخیره‌سازی متصل و تمام زیرساخت‌های نظامی حماس را از دیدگان پنهان می‌کنند.
در برخی موارد نیز حماس از پنل‌های خورشیدی نصب شده روی پشت بام خانه‌های شخصی، برای تامین برق تونل‌های زیرزمینی استفاده کرده است.
برخی از تونل‌ها نیز مرکز ارتباط بودند. ارتش اسرائیل زمستان گذشته یک سیستم مخابراتی نوکیا را در زیر مقر آژانس سازمان ملل برای پناهندگان فلسطینی کشف کرد.
بر اساس آنچه در کتابچه راهنما نوشته شده، این سیستم‌های نوکیا خدمات صوتی و اطلاعاتی را ارائه می‌کنند و حتی می‌توانند برای شبکه ارتباطی زیرزمینی نقش تابلوی برق را داشته باشند.
ارزیابی‌های جدید
مقامات اسرائیل قبل از جنگ می‌دانستند که حماس یک شبکه گسترده از تونل‌ها دارد، اما اکنون در مشاهداتشان از نزدیک ثابت شده که این شبکه پیچیده‌تر و گسترده‌تر از آن چیزی است که آنها تصور می‌کردند.
آنها در اوایل این جنگ تخمین می‌زدند که درازای این تونل‌ها حدود ۴۰۰ کیلومتر باشد اما اکنون بر این باورند که طول این شبکه تا دو برابر بیشتر است.
کشف تونل‌های جدید همچنان ادامه دارد و به موازات آن، اطلاعات بیشتری از سرنوشت گروگان‌های اسرائیلی به دست می‌آید.
کماندوهای اسرائیل هفته گذشته یک شهروند عرب اسرائیل را که تنها در یکی از این تونل‌ها بود نجات دادند و دولت اسرائیل در اول سپتامبر نیز اعلام کرد که جسد ۶ گروگان را در تونل دیگری پیدا کرده است.
به گفته مقامات اسرائیلی، از آنجا که حماس گروگان‌های اسرائیلی را در همین تونل‌ها نگهداری می‌کرده، هر تونل پس از کشف باید به دقت بررسی و سپس پاکسازی شود.
به گفته یک افسر ارشد اسرائیلی که متخصص جنگ تونل است، برای تخریب هر بخش تونل نیز که معمولا در اعماق زمین ساخته شدند، باید دهها سرباز حدود ۱۰ ساعت وقت صرف کنند.
ارتش اسرائیل سال گذشته تونلی را کشف کرد که عمق آن ۷۵ متر بود، تقریبا برابر با ارتفاع یک ساختمان ۲۵ طبقه. ارتش گفت که ماه‌ها طول کشید تا آن را نابود کنند.
دکتر دافنه ریچموند باراک، کارشناس جنگ تونل در دانشگاه رایشمن در اسرائیل می‌گوید: «تونل‌ها بر سرعت عملیات تأثیر می‌گذارند زیرا تا زمانی که زیر زمین را ایمن نکنید، نمی‌توانید روی زمین پیشروی داشته باشید. بنابراین شما با دو جنگ روبرو هستید. یکی در سطح و یکی در زیر سطح.»
یکی از افسران عملیات ویژه اسرائیل که به شرط ناشناس ماندن صحبت کرده نیز می‌گوید گاه وقتی سربازان به تونل‌ها نزدیک می‌شوند، حماس سقف‌ها را منفجر می‌کند تا مسیرها مسدود شوند. بنابراین ممکن است سال‌ها طول بکشد تا کل شبکه تونل‌ها نابود شود.
رهبری نظامی اسرائیل «نابودی این تونل‌ها» را هدف اصلی خود قرار داده؛ اقدامی که هزینه گزافی برای غیرنظامیان فلسطینی به همراه داشته است.
بسیاری از تونل‌ها حتی در زیر مناطق اشغال‌شده پراکنده هستند و اسرائیل ویدئوهایی از تخریب تونل‌ها با بیش از ۱۶ تن مواد منفجره در هر کیلومتر منتشر کرده است.
نبرد محدود حماس در تونل‌ها
از سوی دیگر، همانطور که اسرائیل تونل‌های حماس را دستکم گرفته بود، حماس نیز خود را صرفا برای نبردهایی زیرزمینی آماده کرده بود که تا کنون عملی نشده است.
اسرائیل به ویژه در اوایل جنگ، مایل نبود که نیروهایش را به داخل این تونل‌ها بفرستد و به همین دلیل حماس نیز که از درگیری مستقیم اجتناب می‌کرد، صرفا با سربازانی درگیر می‌شد که در نزدیکی ورودی تونل‌ها کمین کرده بودند.
این موضوع باعث شد که بنا بر تحلیل مقامات نظامی اسرائیل و بررسی عکس‌ها و فیلم‌های میدان نبرد، حماس از تونل‌ها صرفا برای انجام عملیات حمله-فرار، مخفی کردن خود از دید نیروهای اسرائیلی و منفجر کردن مواد منفجره با استفاده از ماشه‌های راه دور و دوربین‌های مخفی استفاده کند.
اگرچه این اقدامات حماس، روند تهاجم اسرائیل را کُند کرده اما در مقابل ارتش اسرائیل نیز صفوف حماس را نابود کرده، آنها را از سنگرهای مستحکم‌شان بیرون آورده و مجبور به ترک بخش‌های زیادی از شبکه تونل‌هایی کرده است که برای ساخت آن سرمایه‌گذاری زیادی کرده بودند.
یحیی سنوار، رهبری کنونی حماس که اکنون به مهمترین هدف اسرائیل تبدیل شده و مظنون به مدیریت این جنگ است نیز در یکی از همین تونل‌ها پنهان شده است.
به گفته مقامات اسرائیل، در جریان پیشروی‌های ارتش این کشور در ماه نوامبر، نامه‌ای کشف شده که از سوی یحیی سنوار برای یکی از فرماندهان نظامی نوشته شده بود.
ارتش اسرائیل تخمین می‌زند که ساخت یک تونل ابتدایی به طول تقریباً ۸۰۰ متر برای حماس حدود ۳۰۰ هزار دلار هزینه داشته است و به گفته دکتر ریچموند باراک، نامه سنوار نیز میزان هزینه و پیچیدگی که پشت این تلاش بوده را برجسته می‌کند.
این نامه به محمد ضیف، فرمانده نظامی وقت حماس نوشته شده که گمان می‌رود معمار حمله ۷ اکتبر بوده است. یحیی سنوار در این نامه نوشته است که این پول «بر اساس درجه اهمیت و ضرورت به واحدها داده شود».
این نامه همچنین نشان می‌دهد که از نظر این گروه، سخت‌ترین درگیری‌ها احتمالا در شمال غزه و خان یونس روی می‌داده و به همین دلیل سنوار نیز بیشترین پول را برای درهای شمال غزه و خان یونس صرف کرده است.
در حقیقت نیز برخی از شدیدترین جنگ‌ها طی یکسال اخیر در همان مناطق روی داده است.
این درهای انفجاری، هر بخش تونل را از بخش‌های دیگر جدا می‌کردند و در برابر بمباران و نفوذ نیروهای دشمن نیز مقاومت بالایی داشتند. آنها همچنین مانع استفاده ارتش از پهپادها برای بازرسی و نقشه‌برداری از تونل‌ها می‌شدند.
ارتش اسرائیل در حین پاکسازی تونل‌ها بارها با درهای انفجاری مواجه شده است. مقامات اسرائیلی می‌گویند که علیرغم تاکتیک‌های توصیف شده در کتابچه راهنمای مبارزه با تونل، هنگامی که این درها شکسته می‌شوند، سربازان به‌ندرت جنگجویان حماس را پشت آنها پیدا می‌کنند.
فرار شبه‌نظامیان حماس نیز نتیجه استراتژی حمله و عقب نشینی است که به امری عادی برای این گروه تبدیل شده است.