آیا جمهوری اسلامی طرح حمله موشکی به مواضع اسرائیل در جمهوری آذربایجان را در سر دارد؟

یورونیوز: همزمان با تشدید تنش میان ایران و اسرائیل که احتمال رویارویی نظامی دو کشور را تا سطح بی‌سابقه‌ای افزایش داده، انتشار برخی اخبار غیررسمی این سوال را مطرح کرده که آیا قرار است این تنش با حمله موشکی تهران به کشورهای ثالث به ویژه جمهوری آذربایجان فروکش کند؟ موضع رسمی باکو در این باره چیست؟

کشته شدن اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس، در تهران که ایران بلافاصله اسرائیل را عامل آن معرفی کرد، نه تنها نگرانی‌ها در مورد تبدیل درگیری‌ها در غزه به جنگی فراگیر در خاورمیانه را افزایش داد بلکه فرضیه دست داشتن تل‌آویو در ساقط کردن بالگرد حامل ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری سابق ایران را نیز احیا کرد.

آقای رئیسی که از پس از شرکت در مراسم افتتاح سدی مرز با جمهوری آذربایجان به آذربایجان شرقی بازمی‌گشت، ساعاتی پس از دیدار با الهام علی‌اف، همتای آذربایجانی خود، در «سانحه» سقوط بالگرد، کشته شد.

بلافاصله پس از رخداد این سانحه نیز، فواد ایزدی، دانشیار گروه مطالعات آمریکا در دانشگاه تهران با حضور در شبکه خبر سیمای جمهوری اسلامی گفت: «یک مساله‌ای در جمهوری آذربایجان داریم و آن حضور موساد و صهیونیستی‌ها در آن کشور است که باید توسط نهادهای مربوطه بررسی شود و همسایگان نباید به محیطی تبدیل شوند که ضربه‌ای به ایران وارد شود.»

پس از کشته شدن آقای هنیه در تهران هم ایدی کوهن، روزنامه‌نگار اسرائیلی در حساب شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «شما ایرانی‌ها حالا فهمیدید که چه کسی بالگرد را هدف قرار داد؟ همین که بفهمید کفایت می‌کند.»

حتی محمد مهدی اسماعیلی، وزیر ارشاد دولت ابراهیم رئیسی هم با انتشار پیامی در شبکه ایکس، تصویر آقای رئیسی و حسین امیرعبداللهیان را در کنار تصویر قاسم سلیمانی، ابومهدی المهندس و اسماعیل هنیه قرار داد تا در احیای فرضیه سقوط بالگرد حامل آقای رئیسی توسط اسرائیل نقش داشته باشد.

هر چند که اسرائیل تا کنون نه مشارکت در عملیات کشتن اسماعیل هنیه را رسما برعهده گرفته و نه به فرضیه مطرح در خصوص سانحه سقوط بالگرد حامل آقای رئیسی واکنشی نشان داده ولی برخی از رسانه‌ها با انتشار اخبار و تحلیل‌های غیررسمی این گمانه را مطرح کرده‌اند که حمله موشکی ایران به پایگاه‌های اسرائیل در جمهوری آذربایجان و اقلیم کردستان عراق می‌تواند یکی از راهبردهای جمهوری اسلامی برای انتقام‌گیری از تل‌آویو بدون تن دادن به جنگ مستقیم با اسرائیل باشد.

راهبردی که ادعا شده ارائه کننده آن مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری اصلاح‌طلب ایران است. این در حالی است که الهام‌علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان بلافاصله پس از پیروزی آقای پزشکیان در انتخابات ریاست جمهوری با برقراری تماسی تلفنی ضمن عرض تبریک این پیروزی از او برای سفر به باکو دعوت کرد، دعوتی که نه تنها با پاسخ مثبت آقای پزشکیان مواجه شد بلکه او نیز متقابلا از همتای آذربایجانی خود برای سفر به تهران دعوت کرد که این دعوت نیز با پذیرش آقای علی‌اف رو به رو شد.

فارغ از این تفسیر که عُلقه‌های قومی و زبانی که می‌تواند موجب تحکیم روابط دو رئیس جمهوری ایران و آذربایجان شود که اگر اصالت داشت می‌باید پیشتر به دلیل وابستگی قومی رهبر ایران موجب نزدیکی جمهوری اسلامی به باکو به جای ایروان می‌شد، در عمل، نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان، در مراسم تحلیف آقای پزشکیان در مجلس شورای اسلامی شرکت کرد ولی آقای علی‌اف به جای خود، علی اسدوف، نخست‌وزیر، را عازم تهران کرد تا برای برداشتن گام‌ بلند به سوی تهران کمی تعلل کرده باشد.

اما باکو در مواجهه با انتشار خبرها و شایعات غیررسمی در مورد حضور نظامیان اسرائیلی در آذربایجان، به طور رسمی و قاطعانه وجود هرگونه پایگاه نظامی خارجی در خاک خود را رد کرده است.

طرف آذربایجانی موکدا هر گونه مشارکت در ائتلافی ضدایرانی را تکذیب کرده است و با تصریح بر روابط گرم دو همسایه که در به بالاترین میزان خود دست‌کم در طی سال‌های اخیر رسیده است تاکید کرده که اجازه نخواهد داد از خاک خود علیه کشورهای ثالث استفاده شود.

جمهوری آذربایجان همزمان مطالب منتشر شده در برخی رسانه‌های خارجی را درباره نقش احتمالی آذربایجان در رویارویی با ایران را ساختگی و تحریک آمیز خواند و تصریح کرد که باکو هیچ منفعتی در مداخله در مناقشه‌ای که ارتباطی به آن ندارد، نمی‌برد.

از سوی دیگرو در شرایطی که به طور طبیعی ارمنستان که همواره از حمایت تهران برخوردار بوده باید از روابط سرد ایران و آذربایجان به ویژه پس از بروز مناقشه مرزی اخیر میان دو کشور خرسند باشد ولی تشدید تنش میان دو کشور با وجود میانجیگری همچون رجب‌طیب اردوغان در میان آنها تقریبا غیرممکن به نظر می‌رسد، اردوغانی که حداقل در کلام مخالف اقدام‌های اسرائیل در غزه است و برای رونق تجارت زمینی در منطقه به ویژه از طریق آذربایجان و نخجوان هم حساب ویژه‌ای باز کرده است.

در همین حال، آن گونه که مسعود پزشکیان نیز تاکید کرده، در عرصه سیاست خارجی همچون ابراهیم رئیسی پیرو استراتژی رهبر ایران در خصوص توسعه روابط سیاسی و اقتصادی با همسایگان خواهد بود.

بنابراین، احتمال حمله موشکی ایران به جمهوری آذربایجان با هدف انتقام‌گیری از اسرائیل بسیار بعید به نظر می‌رسد و به دلیل مشابه، جمهوری آذربایجان هم بسادگی از برخورداری از روابطی سازنده با همسایه جنوبی نخواهد گذاشت و خود را درگیر مناقشه پیچیده و چهل واندی ساله تهران و تل‌‌آویو نخواهد کرد.