کشف کهن‌ترین قطعه پاپیروس حاوی روایت کودکی عیسی مسیح

یورونیوز: عیسای ناصری، چهره اصلی دین مسیحیت، هم شخصیتی فوق‌العاده تأثیرگذار و هم چهره‌ای مبهم است. اگرچه او احتمالاً وجود داشته است، با این حال مورخان در مورد زندگی و به ویژه دوران کودکی‌اش اطلاعات بسیار کمی دارند.

انجیل لوقا به داستان سفری از او به اورشلیم، زمانی که عیسی ۱۲ ساله بود، اشاره می‌کند اما به سختی می‌توان جزئیات دیگری از سال‌های اولیه زندگی او به دست آورد. این البته بدان معنا نیست که چنین‌ روایت‌هایی وجود ندارند.

«انجیل توماس» یکی از این متون است. این کتاب متعلق به حدود قرن دو میلادی در مورد کودکی عیسی نوشته شده و کارهای معجزه‌آسای او را دوران طفولیت نقل می‌کند. این در حالی است که کلیسای واتیکان به عنوان مرجع واحد مسیحیت کاتولیک آن را به صورت رسمی نپذیرفته است.

در واقع اگرچه مسیحیان معتقدند گلچین مذهبی «عهد جدید»، شامل اناجیل چهارگانه، نمایانگر آئین مسیحیت و کلام خداوند است، با این وجود مورخان متفق‌القول هستند که این کتاب در طول قرن‌ها دستخوش تغییرات قابل توجهی شده است.

به اعتقاد آنان، ۶۶ بخش کتابی که کتاب مقدس را تشکیل می‌دهند توسط بیش از ۴۰ نویسنده و در یک دوره زمانی گسترده نوشته شده است.

علاوه بر این بخش‌ها، که مطابق روایت رسمی واتیکان کتاب مقدس مسیحیت کاتولیک محسوب می‌شوند، بسیاری از روایت‌ها و متون دیگری به نام «آپوکریفا» (یا اَسفار مشکوک) وجود دارند که به عنوان بخشی از کتاب مقدس پذیرفته نشده‌اند ولو اینکه ممکن است برخی از آن‌ها زمانی چنین در نظر گرفته می‌شدند.

محققان حالا می‌گویند قطعه‌ای پاپیروسی حاوی عباراتی از انجیل توماس را کشف کرده‌اند که به نسخه‌ای قدیمی‌تر از این کتاب تعلق داشته و می‌تواند جزئیاتی را در مورد تاریخ تحریر روایت‌ها درباره دوران طفولیت عیسی روشن کند.
تصویر نقاشی‌شده از عیسی در کودکی در تابلوی «یافتن منجی در معبد» اثر ویلیام هولمن هانت، ۱۸۶۰این متن که ادبیاتی آخرالزمانی دارد و بر تکه‌ای پاپیروس نوشته شده است، برای چندین دهه در کتابخانه ایالتی و دانشگاهی کارل فون اوسیتسکی هامبورگ موجود بود ولی توجه کسی به آن جلب نشده بود.

اولین نمونه شناخته‌شده از متن متعلق به انجیل توماس که تا کنون در دسترس بود به قرن یازدهم میلادی مربوط می‌شد، اما محققان می‌گویند این قطعه جدید احتمالا بین قرن چهارم و پنجم میلادی و بسیار نزدیک به زمان تقریبی تحریر اصلی این انجیل در قرن دو میلادی نوشته شده است.

به گفته پژوهشگران، زمانی شماری از معتقدان تلاش می‌کردند با خلق داستان‌های آخرالزمانی زندگی اولیه عیسی را به عنوان یک شخصیت خداگونه به تصویر بکشند و این پاپیروس اطلاعات جدیدی را در این مورد ارائه می‌کند.

به گفته آنان همچنین این قطعه تازه کشف‌شده به ما کمک می‌کند تا بفهمیم چگونه این روایت‌ها در طول قرن‌ها منتقل شده‌اند.

دکتر ایوس برکس، کارشناس پاپیروس در مؤسسه مسیحیت و باستان دانشگاه هومبولت برلین، در این باره گفت: «این قطعه برای تحقیق بسیار جالب است. از یک طرف به این دلیل که ما توانستیم تاریخ آن را به قرن ۴ تا ۵ میلادی برسانیم و آن را به اولین نسخه شناخته‌شده تبدیل کنیم. از سوی دیگر، به این دلیل که توانستیم بینش جدیدی در مورد انتقال متن به دست آوریم.»
قطعه پاپیروس تازه کشف‌شده از انجیل توماسدکتر گابریل نوکی ماسدو، از دانشگاه لیژ بلژیک، نیز در این باره گفت: «مطالعات ما بر روی این نسخه قدیمی تأیید می‌کند که انجیل دوران طفولیت عیسی به روایت توماس در اصل به زبان یونانی نوشته شده است.»

ابعاد این قطعه حدود ۱۱ سانتی‌متر در ۵ سانتی‌متر است و شامل ۱۳ خط یونانی با حدود ۱۰ حرف در هر خط می‌شود. این کلمات داستان «معجزه‌ای» را بازگو می‌کنند که در آن عیسی با دست زدن به گنجشک‌هایی که حین بازی و از گِل ساخته بود، آن‌ها را زنده می‌کند.

این قطعه پاپیروس برای مدت طولانی مورد توجه قرار نگرفته بود، زیرا محققان فکر نمی‌کردند که به انجیل توماس مرتبط باشد. دکتر برکس در این باره گفت: «تصور می‌شد این بخشی از یک سند عادی روزمره است، مانند نامه خصوصی یا لیست خرید، زیرا دستخط بسیار ناشیانه به نظر می‌رسید.»

وی اضافه کرد: «ما ابتدا متوجه کلمه عیسی در متن شدیم. سپس با مقایسه آن با بسیاری از پاپیروس‌های دیگر، حرف به حرف آن را رمزگشایی کردیم و به سرعت متوجه شدیم که این نمی‌تواند یک سند روزمره باشد.»

پژوهشگران حدس می‌زنند دستخط ضعیف این متن به این خاطر باشد که فرد کاتب در حال تمرین نوشتن در یک صومعه بوده است.

نتایج مطالعات تازه در نشریه علمی «Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik» منتشر شده است.