شاهزاده رضا پهلوی: با شکل‌گیری دولت ملی، نقش ایران در ایجاد ثبات منطقه‌ای احیا می‌شود

 گفت‌وگوی اختصاصی شاهزاده رضا پهلوی با صدای آمریکاشاهزاده رضا پهلوی در گفت‌وگو با صدای آمریکا، ضمن بر شمردن مواردی از تجهیزات ناوگان نیروی هوایی ایران پیش از انقلاب ۵۷ که ارتش شاهنشاهی را به قدرت منطقه‌ای حافظ امنیت و ثبات تبدیل کرده بود، تأکید کرد که برای احیای آن علاوه بر استقرار یک دولت ملی، خواست عمومی مردم نیز لازم است.

در این گفت‌وگوی اختصاصی که در حاشیه برگزاری یکصدمین سالگرد تشکیل نیروی هوایی ارتش ایران در کتابخانه و موزه ریچارد نیکسون در شهر یوربا لیندا در ایالت کالیفرنیا انجام شد، شاهزاده رضا پهلوی گفت نیروی هوایی ایران با «حدود ۱۰۰ هزار تن پرسنل و ۴۶۰ فروند هواپیما» در جایگاه «پنجمین نیروی قدرتمند هوایی در جهان» قرار داشت و مانند کشورهایی از جمله «آلمان و انگلیس و فرانسه» بود که «حدودا همان میزان هواپیما داشتند.»

او با بیان این که «در منطقه رقیبی به پای ما نمی‌رسید»، یادآوری کرد که ایران در آن زمان «هواپیمای اف ۱۴ و موشک فینیکس» داشت و «این وضعیت ثبات و آرامش را در منطقه ایجاد» کرده بود، چنان که «صدام حسین دیگر به فکر حمله به ایران نبود.»

شاهزاده رضا پهلوی تاکید کرد که ناوگان هوایی ایران «نسل به نسل» در حال مدرن‌تر شدن بود، و در توضیح گفت: «سری اول هواپیماهای اف ۱۴ به ایران آمدند و قرار بود همان موقع که من دوره خلبانی را در آمریکا می‌دیدم، هواپیماهای اف ۱۶ هم برسند که متأسفانه برخورد کرد به انقلاب و همه این برنامه‌ها کنسل شد.»

او افزود، «شاید اگر این اتفاق نمی‌افتاد، در سال ۶۰ خورشیدی ایران یک نیروی هوایی با ۸۰۰ فروند هواپیما داشت. یعنی ۷۰ تا اف ۱۴ بیشتر و ۳۰۰ تا اف ۱۶. یعنی واقعا یکی از مجهزترین نیروهای هوایی»؛ اما با استقرار جمهوری اسلامی در ایران و لغو قراردادها، «آواکس‌هایی که داشتیم را به سعودی‌ها دادند و اف۱۶های ایران را اسرائیلی‌ها گرفتند و متأسفانه از آن زمان همه چیز شروع شد به فروکش کردن.»

شاهزاده رضا پهلوی در ادامه گفت‌وگوی اختصاصی خود با بخش فارسی صدای آمریکا تأکید کرد که ایران در آن زمان «واقعا یکی از قوی‌ترین نیروهای هوایی» را داشت که «نه‌تنها یک عامل امنیت برای کشورمان بود، در عین حال عامل ثبات برای منطقه هم بود.»

او همچنین گفت به محض سر کار آمدن نظام جمهوری اسلامی، علاوه بر «شمار زیادی از پاکسازی‌ها و اعدام‌های بسیاری از افسران نیروی هوایی و کنسل کردن سفارش‌هایی که قرار بود ایران تحویل بگیرد»، از سوی دیگر «مسئله گروگان‌گیری» موجب شد «خیلی از لوازم یدکی که قرار بود به ایران برسد، نرسید.»

شاهزاده رضا پهلوی با اشاره به شروع جنگ ایران و عراق، با یادآوری گفت‌وگوهایش با «برخی خلبانان»، گفت «ما هم مجبور بودیم مثلا اف ۱۴ که کار نمی‌کرد، قطعاتش را روی یکی دیگر از هواپیماها نصب کنیم» و اضافه کرد: «آن زمان برخی خلبانان به من می‌گفتند که حتی راکت‌های زمین به هوا را به راکت‌های هوا به هوا تبدیل کرده بودیم، چون چاره دیگری نداشتیم.»

او با اشاره به جان‌فشانی نیروهای میهن‌پرست ارتش ایران در جنگ ایران و عراق، گفت نیروهای ایرانی «یک جوری داوم آوردند» و با وضعی که «رژیم از اول داشت چه از نظر پرسنل انسانی و چه از نظر تجهیزاتی [ارتش را] ضعیف می‌کرد، اگر به خاطر آن نیروی هوایی نبود، قطعا خوزستان را صدام حسین اشغال کرده بود و معلوم نبود نتیجه جنگ چه بشود. این جاست که اهمیت ارتش نیرومند و نیروی هوایی بسیار قوی روشن می‌شود.»

به تأکید شاهزاده رضا پهلوی، «طرز تفکر نظام» جمهوری اسلامی «هیچ وقت مسئله منافع ملی نبود» و «حتی می‌گفتند هواپیما را بفروشیم وسایل کشاورزی بخریم. این نشان می‌دهد اصلا حالی‌شان نیست که مسئله موضع قدرت و از نظر استراتژی و ثبات چه معنایی دارد و از همین لحاظ اضمحلال و به تدریج تضعیف نیروها» شروع شد.

او با اشاره به سیاست‌های غرب‌ستیزانه جمهوری اسلامی، گفت سیاست «ما از غرب خریداری نمی‌کنیم»، موجب شد که بیشتر تجهیزات امروز هواپیماهای روسی باشند و «ضدیت با آمریکا تمام سیستم را به یک جهت دیگر برد که نتیجه آن را امروز می‌بینیم که کجای کار قرار گرفته‌ایم در مقایسه با آن زمان.»

شاهزاده رضا پهلوی با تأکید بر این که در آن زمان «نخبگان» دارای «عرق ملی» به سمت خلبان شدن روی می‌آوردند و انتخابشان از سر «ماجراجویی» نبود، گفت که «در شرایط امروزی کسی نمی‌خواهد برود در سپاه خدمت کند یا در این نظام خلبان بشود. وقتی آن حس و عرق ملی در کار می‌آید و مسئله ابهت و عظمت کشور، و البته امکانات و سرمایه‌گذاری درست و برنامه‌ریزی و طراحی درست برای پدافند ملی پیش می‌آید، قطعا شرایط خیلی فرق می‌کند.»

او اضافه کرد: «من فکر می‌کنم ایران قطع مسلم یک کشور ۸۵ میلیونی با آن همه امکانات قطعا قابلیت این را خواهد داشت که مجددا یک ارتش نیرومندی داشته باشد، در درجه اول برای حفاظت خودش و به خصوص برای ثبات در منطقه.»

شاهزاده رضا پهلوی همچنین با اشاره به نقش جمهوری اسلامی در بی‌ثباتی منطقه‌ای،‌ گفت: «الآن ببینید تمام نگرانی جهان از بی‌ثباتی منطقه و یک نظام تروریست‌پروری که میخواهد به سلاح اتمی دست پیدا کند چه وضعیتی را در ذهنیت منطقه و جهان ایجاد کرده تا یک کشوری که آن زمان امنیت منطقه را حفظ می‌کرد؛ و خب این یک نقشی است که یک کشور کلیدی در منطقه مثل ایران می‌تواند قطعا ایفا کند و یک ثبات منطقه‌ای به نفع منافع ملی و مسائل امنیت ملی خودمان مجددا احیا شود.»

او درباره نگرش نسل جدید ایرانیان درباره تاریخ معاصر و وقایع ملی و منطقه‌ای، گفت «جوانان امروز با این طرز نگاه، قطعا بررسی و مقایسه می‌کنند و می‌بینند کجا بودیم و کجا هستیم» و درباره احتمال احیای قدرت نظامی نیروی هوایی ارتش، ضمن تأکید بر ضرورت استقرار یک حاکمیت ملی، افزود: «این ذهنیت مردم را هم می‌خواهد. فقط دولت نیست که بیاید و یک سری تصمیمات بگیرد. خود جامعه هم باید پشتیبان و مدافع این برنامه باشد.»

شاهزاده رضا پهلوی همچنین درباره بمباران پایتخت در دوره جنگ ایران و عراق گفت: «یادم می‌آید در شروع جنگ وقتی شنیدم مردم در تهران باید به کوه و کمر بزنند از ترس بمباران‌ها و بمب‌هایی که تا بالای تهران می‌آمد، می‌گفتم مگر ممکن است عراقی که اصلا جرأت نمی‌کرد آن سوی اروندرود را نگاه بکند، حالا توانسته‌اند خودشان را برسانند به این که شهر تهران را بمباران بکنند، چه برسد به منطقه. این جور چیزها است که در حافظه ملی باقی مانده و هر کشور قدرتمند در جهان ارتش قدرتمند هم دارد.»

او با تأکید بر اهمیت داشتن تجهیزات نظامی علاوه بر تجهیز صنایع دیگر، گفت که ایران می‌تواند در آینده «همکاری منطقه‌ای» با کشورهای دیگر داشته باشد؛ شاهزاده توضیح داد: «وقتی می‌گوییم ناتو، خب به جای این که عربستان سعودی، مصر، ایران، عراق یا کشورهای دیگر هر کدام بخواهند از دید نظامی و مسائل دیگر تمام مخارج را به عهده بگیرند، ما می‌توانیم قراردادهای منطقه‌ای داشته باشیم.»

به تأکید شاهزاده رضا پهلوی، می‌توان با کاهش هزینه‌ها از طریق این همکاری‌های منطقه‌ای، بودجه را صرف مسائل دیگر مثل بهداشت و آموزش کرد؛ هرچند «نمی‌شود فراموش کرد که بالأخره مسئله پدافند هر کشوری مهم است؛ حالا چه هوایی، چه دریایی و چه زمینی. برای هر کشوری لازم است علی‌الخصوص برای کشوری مثل ایران.»

او در ادامه خاطرنشان کرد که «ایران می‌توانست یک هاب جهانی برای تمام شرکت‌های هوایی کشورهای مختلف» و «یکی از مراکز عمده منطقه از دید فرودگاه‌ها و تأسیسات مربوطه» باشد، اما «از این لحاظ عقب افتادیم و کشورهای دیگر جایش را پر کردند.»

شاهزاده رضا پهلوی اضافه کرد «به روز بودن هواپیماها» و نوسازی ناوگان هوایی، از نظر غیرنظامی از جمله از نظر اقتصادی نیز اهمیت دارد و با حفظ «امنیت مسافران»، ایران «می‌تواند در صنعت جهانگردی یکی از قطب‌های جهانی باشد.»

او همچنین با اشاره به تغییر روش‌های جنگی نسبت به گذشته، گفت که برای جایگزینی تجهیزات مدرن با تأسیسات «از رده خارج»، متخصصان باید برآورد و تصمیم‌گیری کنند و «از نظر امنیت و سلامت خلبان‌های جنگی، خلبان‌های مسافربری، و مسافران» باید ناوگان هوایی تجهیز بشود، چرا که در حال حاضر «کسی جرئت ندارد هواپیما سوار بشود» چون «واقعا این تجهیات از مرز عمر مفید خود گذر کرده‌اند و جایگزین نشده‌اند»؛ در حالی که «این همه میلیاردهایی که رژیم خرج تأسیسات اتمی و چیزهای دیگر کرده، اگر خرج این‌ها می‌کرد لااقل از این لحاظ عقب نمی‌افتادیم یا کمبود نمی‌داشتیم.»

او از دست رفتن بازار ترانزیت هوایی و داشتن فرودگاه‌های مدرن را «نتیجه عدم برنامه‌ریزی و طراحی یا مدیریت صحیح» مقامات جمهوری اسلامی دانست که «لطمه‌اش را همه می‌دانیم و تمام این‌ها در درازمدت قابل تصحیح است، اگر نگاه درستی به این مسئله داشته باشیم.»

شاهزاده رضا پهلوی صد سالگی تأسیس نیروی هوایی ارتش شاهنشاهی را «مایه افتخار» دانست و گفت: «مهمتر از خودم این است که نسل امروز کشور بدانند که چقدر در آن مملکت این افراد کار کرده‌اند و زحمت کشیده‌اند و وفادار بودند و خدمت کرده‌اند و یک روحیه‌ و عرق ملی و میهنی است که رژیم حتی نتوانست این‌ها را تحمل بکند و خیلی از این‌ها را از بین برد و از کار برکنار کرد؛ در حالی که این‌ها می‌توانستند همچنان به مملکتشان خدمت کنند تا این که مجبور بشوند به ترک مملکت و تبعید.»

شاهزاده رضا پهلوی تأکید کرد که هرچند «ما خیلی از نیروهای فکری‌مان را از دست دادیم»، اما «وجود نیروهای میهن‌پرست، مایه افتخار» و همچنین «یک پیغام است که واقعا یک زمانی ایرانی داشتیم با این همه امکانات؛ و امیدوارم یک روزی در آینده بتوانیم این را دوباره داشته باشیم.»