آنفلوانزای مرغی چیست و چگونه شیوع پیدا می‌کند؟

ویروس آنفولانزای مرغی اچ۵ان۱ در گاوها در چندین ایالت آمریکا شناسایی شده استبی بی سی: کشف آثار باقی‌مانده از ویروس آنفلوانزای مرغی در شیرهای پاستوریزه در آمریکا، به نگرانی‌هایی درباره شیوع این بیماری در میان گاوهای شیرده در این کشور دامن زده است.

در چندین ایالت آمریکا، از جمله کانزاس، میشیگان و تگزاس، در گاوها ویروس اچ۵ان‌۱ دیده شده است.

اداره غذا و داروی آمریکا در روز ۱۰ مه اعلام کرد که محصولات بیش از ۳۰۰ فروشنده فرآوردهای لبنی را آزمایش کرده و در هیچ کدام «ویروس زنده» کشف نکرده است.

این ویروس به طور معمول از حیوانات به انسان‌ها جهش نمی‌کند. با این حال در ماه آوریل، آزمایش یکی از کارگران یک مزرعه در تگزاس که با گاوهای مبتلا به آنفولانزای مرغی به شکل مستقیم در تماس بود، مثبت شد.

او با با داروهای ضدویروس تحت درمان قرار گرفت و قرنطینه شد.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری در وزارت بهداشت آمریکا می‌گوید این نخستین بار است که احتمالا ویروس اچ۵ان۱ از یک پستاندار به انسان منتقل می‌شود.

دانشمندان هنوز نتوانسته‌اند بفهمند که این ویروس چگونه توانسته از جانوری به جانور دیگر جهش پیدا کند.

دکتر هائوژیان ژو، استاد علوم حیوانات در دانشگاه کالیفرنیا، دیویس، می‌گوید هنوز باید درباره «ساز و کار ژنتیکی که در پشت پرده موجب می‌شود جهش در بین حیوانات جابه‌جا شود» تحقیقات بیشتری انجام شود.

او به بی‌بی‌سی گفت: «این دسته جهش‌ها می‌توانند به شکل بالقوه موجب‌ شوند تا سرعت انتقال ویروس در میان جانوران مختلف، کاهش یا افزایش یابد.
آنفلوانزای مرغی چیست و چگونه شیوع پیدا می‌کند؟ویروس اچ۵ان۱ اولین بار در سال ۱۹۹۶ در چین گزارش شدآنفلوانزای پرندگان که در ایران به آنفلوانزای مرغی نیز معروف است، یک بیماری عفونی ماکیان و پرندگان وحشی است که از حدود ۱۰۰ سال پیش کشف شده است.

علاوه بر پرندگان، حالا دیگر برخی از پستانداران وحشی مانند روباه‌ها، سگ‌های وحشی، فوک‌‌ها و سمورها نیز به این بیماری مبتلا می‌شوند.

سویه اچ‌۵ان‌یک که برای نخستین بار در سال ۱۹۹۶ در چین گزارش شد، در حال حاضر شایع‌ترین سویه این ویروس محسوب می‌شود.

این ویروس تنها ظرف چند روز، از طریق مدفوع و بزاق یا از طریق آب و غذای آلوده در یک دسته از پرندگان پخش می‌شود.

این ویروس به طور معمول به انسان منتقل نمی‌شود، اما به گفته سازمان بهداشت جهانی موارد نادری از انتقال این ویروس از طریق ماکیان مبتلا به ویروس یا محیط آلوده به ویرس به انسان، در گوشه و کنار جهان ثبت شده است.

اکثر موارد ابتلای انسان از قاره آسیا گزارش شده‌اند، اما در برخی کشورهای اروپا،‌ آفریقا و آمریکا نیز مواردی ثبت شده است.

در ایالات متحده، دو مورد از ابتلای انسان به ویروس اچ۵ان۱ در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۴ ثبت شده است.
دیاگرام روند انتقال آنفلونزای مرغی به انسانبر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی، در ۲۰ سال گذشته ۸۸۸ نفر از طریق ویروس اچ۵ان۱ به بیماری آنفوانزای پرندگان مبتلا شده‌اند و از این تعداد ۴۶۳ نفر جانشان را از دست داده‌اند. بر اساس همین آمار، سازمان بهداشت جهانی می‌گوید که ضریب مرگ این ویروس برای انسان‌ها، ۵۲ درصد است.

به گفته این سازمان، تماس مستقیم با حیوانات ناقل و همچنین ارتباط غیرمستقیم به معنای حضور در محیط آلوده به مایعات بدن حیوانات ناقل، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.

بر اساس اطلاعات مرکز کنترل بیماری‌های دولت آمریکا، نتیجه این بیماری برای فرد مبتلا شامل طیفی متنوع است و از حالت‌هایی شبیه به یک سرماخوردگی گرفته تا ابتلا به ذات‌الریه که در مواردی می‌تواند مرگبار باشد، در میان بیماران مختلف دیده می‌شود.

در توضیحات سازمان بهداشت جهانی آمده که شدت این بیماری به نوع ویروس و همچنین وضعیت جسمی فرد مبتلا دارد.
آیا نوشیدن شیر خطری ندارد؟مقام‌های آمریکایی و سازمان‌های فدرال این کشور، از جمله اداره دارو و غذا می‌گویند که هیچ سندی وجود ندارد که نشان بدهد آنچه در شیرهای پاستوریزه کشف شده می‌تواند کسی را مبتلا کند.

پاستوریزه کردن یکی از روش‌های مورد اعتماد برای از بین بردن باکتری‌ها ویروس‌های زیانبار است. در این روش، شیر تا یک دمای مشخصی و برای مدت زمان مشخصی داغ می‌شود. این روش همچنین موجب می‌شود تا شیر دیرتر فاسد شود.

سازمان غذا و داروی آمریکا، کماکان مخالف نوشیدن شیر پاستوریزه به شکل خام است.

این سازمان می‌گوید، در شیرخام «بسیاری عوامل بیماری‌زا» وجود دارند و نوشیدن آن، خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با این عوامل را افزایش می‌دهد.
چگونه می‌توان جلوی شیوع اچ۵ان۱ را گرفت؟ویروس اچ۵ان۱ در انسان در ۲۰ سال گذشته در ۲۳ کشور گزارش شده استسازمان غذا و داروی آمریکا می‌گوید، از زمانی که نخستین مورد شیوع این ویروس در میان گاوها گزارش شد، به شکل مرتب برخی محصولات لبنی و گوشتی را آزمایش می‌کند.

اما برخی از کشورهای همسایه آمریکا مانند کانادا، راه کلمبیا را در پیش گرفتند و برای واردات محصولات دامداری آمریکایی، محدودیت‌های ویژه‌ای وضع کرده‌اند.

آمارهای سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد که در ۲۰ سال گذشته، در ۲۳ کشور جهان دستکم یک مورد از ابتلای انسان به اچ۵ان۱ گزارش شده است.

این سازمان می‌گوید، تا پیش از گزارش مورد اخیر در آمریکا، آخرین نفر در ماه مارس ۲۰۲۴ در ویتنام ثبت شده بود. آن فرد که هیچ مشکل زمینه‌ای هم نداشت، به شدت بیمار شد و بعد از مدتی درگذشت.

برای مقابله با آنفلوانزای پرندگان، هیچ واکسنی وجود ندارد.
آنفولانزای مرغی بیماری عفونی طیور و پرندگان وحشی استبه رغم این‌که موارد ابتلا به آنفلوانزای مرغی در میان انسان‌ها بسیار نادر است، سازمان بهداشت جهانی می‌گوید که به دلیل شیوع دوباره اچ۵ان۱ نگرانی‌هایی دارد.

دکتر ونکینگ ژانگ، رئیس برنامه جهانی آنفلوانزا در سازمان بهداشت جهانی می‌گوید: «هر باری که ویروس به یک انسان منتقل می‌شود، در واقع تلاشی است از سوی ویروس تا خودش را در میان جمعیت انسان‌ها تثبیت کند.»

اما کارشناسان امیدوارند اقدامات پیشگیرانه‌ای که در نتیجه همه‌گیری کرونا و تجربه آن دوران انجام می‌شوند، میزان گسترش یک ویروس جدید را محدودتر کند.

از جمله این اقدامات پیشگیرانه این است که در صورت سفر به کشوری که در آن آنفلوانزای مرغی شیوع پیدا کرده، دست‌هایتان را به شکل مرتب با آب گرم و صابون بشوئید، به ویژه در زمانی که با مواد غذایی – خصوصا مرغ خام – سر و کار دارید. همچنین از تماس با پرندگان و ماکیان زنده، خودداری کنید.

دکتر ژو می‌گوید ما به «رویکرد سلامت واحد» نیاز داریم، به این معنا که باید سلامت همه از جمله انسان‌ها، حیوانات مزرعه، حیوانات خانگی و حیوانات وحشی تامین شود تا بتوان جلوی گسترش و شیوع بیشتر ویروس اچ۵ان۱ را به ایالت‌های بیشتر در آمریکا و چه بسا خارج از این کشور گرفت.

به گفته یکی از درس‌های کلیدی همه‌گیری کووید می‌تواند برای محدود کردن آنفلوانزای پرندگان به کار بیاید:

«اینکه باید اطلاعات به اشتراک گذاشته شود، ارتباطات تقویت شود، نظارت محلی، ملی و بین‌المللی باید در هم ادغام شوند، یک سیستم تشخیص بیماری با پاسخ سریع راه بیافتد.»

برای این‌که این ویروس به یک همه‌گیری گسترده در میان انسان‌ها تبدیل شود، قبل از هر چیز باید موردی از انتقال آن از یک انسان به یک انسان دیگر ثبت شود. تاکنون چنین اتفاقی گزارش نشده است.

اما دکتر ژو می‌گوید که انتقال آنفلوانزای مرغی از گاوها به یک انسان در تگزاس باید نگرانی‌ها را برای وقوع یک همه‌گیری احتمالی، افزایش دهد.

او هشدار می‌دهد: «ما باید برای بدترین سناریو هم هوشیار باشیم.»

او می‌گوید: «به طور مشخص این ویروس به گربه‌ها منتقل شد و نیمی از گربه‌هایی که مبتلا شده بودند به خاطر نوشیدن شیر خام آلوده مردند. جهش می‌تواند با توجه به محیطی که در آن قرار گرفته، در هر زمانی رخ بدهد و برای مدتی هم شناسایی نشود. با توجه به پیچیدگی تعامل ویروس با بدن ناقل، نمی‌توان پیش‌بینی کرد که این جهش در چه زمانی و در چه مکانی رخ خواهد داد.»